Ümit Buget’in haberi
1999 Marmara depremi üstünden 12 yıl geçmesine rağmen, depreme hâlâ acemiyiz. Depreme karşı en iyi savunmamız camdan atlamak! Peki hangi durumda deprem anında ne yapmalıyız?
1. dereceden deprem bölgesinde yaşamamıza, başımızdan geçen birçok kötü tecrübeye ve uzmanların "Depremle yaşamayı öğrenmeliyiz" uyarılarına rağmen, bunları biraz kulak arkası ettiğimi ve kişisel deprem önemleri karnemizi iyileştirmek için pek çaba sarfetmediğimizi söylemek sanırım yanlış olmaz.
Depremin şiddeti ve süresi kadar, ona nerede yakalandığımız da ‘hayati’ önem taşıyor!
Evde, arabada, ya da alışveriş merkezinde.. Sarsıntıyla karşı karşı karşıya kaldığımızda bize düşen neler? İşte hayat kurtacak önlem ve davranışlar…
ARABA KULLANIRKEN DEPREM DAVRANIŞI
Depremden sonra pek çok kişi arabasına atlayıp yola çıkacaktır.Yoğun bir trafik sıkışıklığı olması kaçınılmazdır. Kaza ve çarpmalara dikkat edin ve önlemeye çalışın. İlk anda yavaş yavaş sağa yanaşıp durun.
Yavaşlayın, sağa yanaşıp durun, motoru durdurun. Kontak anahtarı yerinde kalsın, pencereleri kapatın ve kapıları kilitlemeden çıkın.
Eğer otoyolda iseniz yolun kenarındaki aydınlatma direklerine ve eğer varsa ses yalıtım duvarlarına dikkat edin devrilebilir.
Tünel giriş ve çıkış yakınlarında durmayın buralarda yamaç kaymaları ve kaya düşmeleri olabilir.
Radyodan yoldaki hasar ve diğer durumlar hakkında bilgi almaya çalışın.
Büyük kamyon ve tankerlerden uzak durun.
Otoyolda araç sürerken yoldaki anormal durumları ve yangınları cep telefonu ya da yol kenarındaki acil telefon ile ilgililere haber verin.
1-2 KATLI EV İÇİNDE DEPREM SIRASINDA DAVRANIŞ
Piyano, Dolap, Buzdolabı, Raf gibi birçok tehlikeli cisim vardır. Bunlar kişilerin üzerlerine devrilip düşebilirler. En tehlikelisi tavanın çökmesi ya da evin kendisinden yıkılmasıdır.
İkinci kattan ya da üst katlardan zemin kata girmeyin. Çünkü en çok hasar zemin katta olur.
Gazla ve elektrikle çalışan ev aletleri (soba, ve ocak gibi) kapatın. Kapatamıyorsanız bunlara yakın olanlara kapatmaya çalışmalarını söyleyin.
Fişleri prizden çekin, ocakları söndürün, eğer olanak varsa ana musluğu kapatın ve ana sigortayı gevşetin.
Çıplak ayakla dolaşmayın yerdeki cam kırıkları ayağınızı yaralayabilir.
Bebek ve yaşlıların güvenliklerinin sağlamaya çalışın.
Evinizi terk ederken eşyalardan çok canınızı düşünün. Her şeyi bırakın çıkın.
Tuvalet ya da banyoda iseniz kendinizi aynadan ya da raflardan düşebilecek eşyalardan koruyun.
Genellikle tuvalet ve banyo küçük hacimli olduğu için daha dayanıklı olabilir.
Banyoda iken başınızı yumuşak bir şeyle korumaya çalışın.Banyoda genellikle çıplak olunur. Banyo ve tuvalet küçük olduğu için daha güvenlidir ve orada kalınması daha doğru olur.
Eğer eviniz yıkılmıyorsa hemen dışarı çıkmayın. Çünkü dışarıda kırılan pencere camlarından düşen cam parçaları, çatı ya da duvarlardan düşen kiremit, tuğla, ve sıva parçaları olabilir.
Bulunduğunuz mahalleden uzaklaşmak, şehir dışına çıkmak için arabanızı kullanmayın. Çünkü bu tür çok sayıda araba olduğu için trafik sıkışıklığı olur. Kurtarma ve yangın söndürme araçları gereken yerlere ulaşamazlar.
Telefon acil durumlarda kullanılmalıdır.
Televizyon ve radyo dinleyerek deprem ile ilgili bilgileri izleyin. Söylentilere itibar etmeyin. Onları kesin bilgi olarak görmeyin. Deprem sırasında radyo, telefon ve televizyona göre daha kullanışlıdır.
APARTMAN İÇİNDE DEPREM DAVRANIŞI
Çok katlı apartmanlarda üst katlar alt katlara göre daha çok sallanır. Bu binalar son yıllardaki deprem yönetmeliği (1975 ve sonraki tarihli)’ne ve Fen kurallarına göre yapılmışsa çökme tahlikesi yoktur. Yapılacak davranışlar 1-2 katlı evlerdekinden farklı değildir. Ancak çok katlı yapılara deprem açısından gerekli özel davranışlar da vardır.
Yangın merdivenlerinin kapısını açık tutun.
Ortak tehlike çıkışının (koridordaki) kapısını açık tutun.
Binayı boşaltırken asansörü kullanmayın.
Asansörde iseniz bütün düğmelere basın ve durduğu ilk katta asansörden inin.
Birinci katta iseniz, kapıyı açamıyorsanız ve de zemin katta yangın çıkmışsa zemin kata yatak vb. gibi yumuşak birşeyler attıktan sonra üstüne atlayın. Bu davranış çok katlı yapıların üst katları için geçerli değildir.
SİNEMA VE TİYATROLARDA DEPREM DAVRANIŞI
Gösteri sırasında salon çok karanlıktır. Panik yapmayın. Güvenlik görevlilerine ve yetkililere dikkat edin onları dinleyin.
Başınızı bir çanta ile koruyun, sıralar arasında çömelmiş durumda koltukların altına girebilecek biçimde durun.
Tavanda büyük bir aydınlatma armatürü veya avize varsa bunların altından uzaklaşın.
Yangın çıkışına doğru hemen koşmayın.
Yönetici ve yetkililerin sözlerine uyun.
BÜYÜK MARKET VE MAĞAZA İÇİNDE DEPREM DAVRANIŞI
Büyük kolonların yanında durmaya çalışın.Raflardan ve dolaplardan uzak durun.
Yangın çıkışlarına, merdivenlere ve yürüyen merdivenlere koşmayın.
Anonsları dinleyin.Mağaza güvenlik personelinin uyarı ve önerilerini yerine getirin, onlara uyun dediklerini yapın.
Satın aldığınız şeyleri bırakın ve dışarı çıkarken elleriniz boş olsun.
STADYUMLARDA
En tehlikeli durum tribünlerde panik olmasıdır. Sakin olun, doğru karar vermek çok önemlidir.
En güvenli yer sahanın ortasıdır. Sahanın ortasına gitmeye çalışın.
Anonsları dinleyin ve onlara uyun.
YÜKSEK YAPILARDA DEPREM DAVRANIŞI
Üst katlar alt katlara göre çok daha fazla sallanır. Daha çok dikkatli olmak gerekir.
Başınızı çanta, minder, kitap, klasör gibi şeylerle koruyun.Dolap, kahve makinası ve sebil gibi şeylerden uzak, kolonlara yakın durun.
Masaya yakınsanız altına girin.
Asansörde iseniz bütün düğmelere basın durduğu ilk katta asansörden inin
KENT MERKEZİ VE SOKAKLARDA DEPREM DAVRANIŞI
En tehlikeli şeyler dökülen, kırılmış cam parçaları, ilan levhalarıdır. Bunlar düşebilir. Açıkta duran kahve, hafif içki satan (parayla çalışan) makinalar, ilan levhaları ve direkleri devrilebilir.
Buralardan uzaklaşın. Başınızı koruyun. Geniş açık alanlara gidin ya da güvenliğinden kuşku duymadığınız yapı varsa içeri girin.
Geniş bir yol varsa ve trafik yoğun değilse yolun ortasındaki refuje kaçın ve orada durun.
Satış makinalarından, reklam levhalarından ve bahçe duvarlarından uzak durun.
Elleriniz boşsa başınıza koyun ve koruyun. Eğer çanta, paket ve torba varsa başınıza koyun. Hiç bir şey yoksa ellerinizi kullanın.
Yolun kenarında ağaçlar varsa altına girip durun.
Kişisel Deprem Çantasında Bulunması Gerekenler:
Su
Enerji veren yiyecekler
Yedek pilleriyle radyo
Yedek pilleriyle fener
İlk yardım çantası
Kişisel, reçeteli ilaçlar (Örneğin, kalp, damar, tansiyon, şeker ve hormon ilaçları.)
Bir kat giysi
Bir miktar para
Çok amaçlı çakı
Düdük
Kalem, kağıt
İçinde önemli telefon numaralarının, iletişime geçilecek kişilerin bilgilerinin, önemli evrakların fotokopilerinin bulunduğu su geçirmeyen bir dosya
Çocuklar, yaşlılar, engelliler ve ev hayvanları için özel malzemeler
Okuldaki öğrenciler için hazırlanan bir acil durum çantasında bulunması gerekenler:
Öğrencilerin aileleriyle ilgili bilgiler
Aile fotoğrafı
Yaş grubuna uygun küçük bir oyuncak
Yiyecek
Bir şişe su
Her altı ayda bir hazırlık çantasındaki piller, reçeteli ilaçlar, su ve yiyecek tazeleriyle değiştirilmeli. Bu işlem yaz-kış saati uygulamasında saatlerin yeniden düzenlendiği hafta sonlarında yapılabilir.
Kaynakça: Bilim ve Teknik Dergisi Sayı:413