Muhteşem Yüzyıl dizisiyle gündemde olan Kanuni dönemine ilişkin belgeler bir kitapta toplandı.
Venediklilerin Kanuni Sultan Süleyman dönemiyle ilgili olarak ‘WikiLeaks’ belgelerine benzer raporlar yazdıkları ortaya çıktı. 14-16. yüzyıllar arasında en etkili siyasi ve askeri güçlerden olan Venedik, balyos denilen elçileri, İstanbul’da bulunan tüccarları ve saraydaki görevliler vasıtasıyla Osmanlı’yı yakından izlemiş. Venedik’in raporlarında padişahlar, hanedan mensupları ile önemli devlet adamları analiz edilirken devlet teşkilatı, askeri yapısı, deniz gücü ve maliyesi hakkında bilgiler de yer alıyor.
Doç. Dr. Erhan Afyoncu’nun editörlüğünde hazırlanan ‘Venedik Elçilerinin Raporlarına Göre Kanunî ve Pargalı İbrahim Paşa’ adlı kitapta Kanuni başta olmak üzere Şehzade Mustafa, Hürrem Sultan, Mahidevran Sultan, Hafsa Sultan ve Pargalı İbrahim Paşa’nın fiziki özelliklerinden, karakterlerine, zaaflarından aralarındaki rekabete kadar birçok ayrıntı mevcut. İşte bunlardan, Venedik elçisi Marco Minio’nun 1522 tarihli raporu:
“Türk Sultanı (Kanunî) 29 yaşında. Çok çabuk sinirlenen biri ve elini öpmeye gittiğimde gördüğüm kadarıyla esmer ve solgun yüzlü. Gözleri çukur. Kendisini sadece oturur vaziyette gördüğümden, boyu hakkında söyleyebileceğim tek şey, orta boylu olduğunu sandığımdır. Sadece birkaç gün içinde, ikisi erkek, biri kız üç evladını kaybetmiş. Bu yüzden bir erkek evlattan başka çocuğu kalmamıştı. Bu çocuk da bir yaşını biraz geçmiş. Ben İstanbul’dan ayrılmadan kısa süre önce iki çocuğu daha doğdu.”
Bir raporda Piri Paşa’ya da şöyle yer verilmiş:
“Piri Paşa, herkesin sorularını toplayan ve onlara cevaplar götüren kişi. Hükümet konusunda çok kurnaz ve pratik biri. Aslında birçok kişi kendisinin pek de sadık biri olmadığını, sık sık fikir değiştirdiğini düşünüyor. Kendisine ihtiyaç duyulduğu bazı günlerde hasta olduğu bahanesiyle toplantılara katılmadığı anlatılıyor. Amacı, ona aslında ne kadar ihtiyaç duyulduğunu herkesin idrak etmesini sağlamak istemesiymiş. Sarayda yaptığı işlerden dolayı kendisine iyi para ödendiği de her halinden belli.”
Pargalı İbrahim Elçi Pietro Bragadino’nun 1526 tarihli raporu:
“Padişahın üç paşası var; birincisi 33 yaşındaki İbrahim, sultanın eli, ayağı. Ne istese yapıyor, sultan da ona sormadan hiçbir şey yapmıyor. İbrahim, Pargalı; çocukları yok. Zayıf bir adam, ufak tefek yüzlü, solgun, çok uzun boylu değil, sevecen, güzel konuşan, eğlenceli biri. Büyük İskender’in hayatı, Anibal, savaşlar ve tarihlerle ilgili kitaplar okuyor. Bu paşadan önceleri herkes çok nefret ediyormuş ama şimdi sultanın onu çok sevdiğini gördüklerinden herkes onunla arkadaş olmaya çalışıyor, Sultanın annesi, karısı, diğer iki paşa da dahil. Sultanına çok sadık. Halkın önünde hediye almak hoşuna gidiyor, gizli hiçbir hediyeyi kabul etmiyor.”
Venediklilere göre Hürrem güzel değil
Venedik elçisi Alvise Renier’in 1550 tarihli raporunda ‘Hürrem’ var:
“Adı Currem Haseki’dir. Rusya’da doğmuştur. Sıradan bir kölelikten, Süleyman’ın karısı, tek başına sultanın yatak arkadaşı olmaya kadar yükselmiştir. İbrahim ve Ahmed isimli veziriazamların ve sultanın oğlu Mustafa’nın ölümlerine sebep olduğu söylenmektedir. 1558 yılında ölmüştür. Genç ama güzel bir kadın değil, şirin ve ufak tefekmiş. Sultan bu kadına büyük bir sevgi duyuyormuş, ona aldığı elbiselerin, mücevherlerin 100 bin düka olduğu söyleniyor. Kızı da Rüstem ile evli. Şehzade Selim 26 yaşlarında. Eğlence düşkünü. Sarhoş biri olmakla ün salmış. Pek akıllı olmadığı da söylenir. Sultan öldükten sonra, herkesin ortak kanısı, çok büyük isyanlar çıkacağı. Umarım bu kavga Hıristiyanların lehine biter.”
Radikal