İş hayatının küçük bir provası staj. Öğrenciyken çalışmak, tecrübe edinmek mezun olunduğunda tercih sebebi. Bu süreci yurtdışında yaşamak isteyen öğrenciler uluslararası stajları tercih ediyor. Bazı okullarda bunu sağlayan departmanlar, öğrenci kulüpleri bulunurken bağımsız kuruluşlardan da yardım alınabiliyor.
Üniversiteden mezun olmaya yakın öğrenciler iş hayatını tanımaya yönelik girişimlerde bulunuyorlar. Bunun da en yaygın yolu staj. 1 ayla 1 yıl arasında değişen bu süreçte öğrenciler bir kurumda okudukları ya da ilgili oldukları mesleklerde tecrübe edinmeye çalışıyorlar. Bu dönemi yurtdışında geçirmek isteyenler ise uluslararası staja yöneliyor. Böylece hem yabancı dillerini geliştiriyorlar hem de farklı bir iş deneyimi kazanıyorlar. Bunun yanısıra farklı kültürleri öğrenmek, farklı bir ülkede kendi ayakları üzerinde durabilmeyi öğrenmek, kendi başına problem çözebilmek, öğrencinin kendine olan güvenini artırıyor.
Öğrenciler yurtdışında staj yapabilmek için farklı yollara başvurabiliyor. Üniversitelerde bu imkanı sağlayan departmanlar, öğrenci kulüpleri bulunabiliyor. Ayrıca bazen Erasmus programı kapsamında da staj olanağı sunulabiliyor. Bunlar dışında bağımsız, kâr amacı gütmeyen organizasyonlardan da yardım alınabiliyor. Başvuru şartları hepsinde aşağı yukarı aynı. Akademik başarı ortalamasının 4.00 üzerinden en az 2.00 olması ve staj çalışmasını başarılı bir şekilde yürütebilecek seviyede yabancı dil bilgisine sahip olmak.
110 ülke seçeneği var
Türkiye İktisadi ve Ticari İlimler Talebeleri Staj Komitesi Derneği (AIESEC) aracılığıyla her yıl yaklaşık bin öğrenci yurtdışından Türkiye’ye geliyor. Üst yaş sınırı 30. Farklı staj türleri var. Bunlardan biri yönetim stajı denen bir iş deneyimi. Bu stajlar firmaların pazarlama, insan kaynakları, muhasebe gibi departmanlarında profesyonel iş tanımlarıyla ve maaşlı yapılıyor. Bilgi ve tecrübe gerektirdiğinden bu staja 3. ve 4. sınıf öğrencileri ve mezunlar gidiyor. Diğer staj türü ise gelişim stajı adı verilen gönüllü çalışmalara dayanan bir staj. Gelişim stajına giden kişiler yurtdışında sosyal sorumluluk projelerinde, sivil toplum kuruluşlarında çalışma imkanı buluyor. Daha çok iktisadi ve idari bilimler fakültesi, işletme, iktisat, istatistik öğrencileri başvuru yapıyor. Almanya, Ukrayna, Polonya, Hindistan, Rusya en çok tercih edilen ülkeler. Hindistan sürekli gelişen bir pazar olduğu için tercih ediliyor. Polonya ve Almanya ile olan ekonomik benzerlik hem öğrencilerin bu ülkeleri tercih etmesinde hem de bu ülkelerdeki firmaların Türk çalışan talep etmesinde etkili. Ekim ve Mart aylarında yurtdışı staj sınavı yapılıyor. Staj süreleri 1,5 ay ile 1,5 yıl arasında değişiyor. Öğrencilerin bu esnada kalacak yerleri gidecekleri ülkede bulunan AIESEC şubesi tarafından kişi daha ülkeye varmadan ayarlanıyor.
Her yıl 500 öğrenci gönderiyorlar
Uluslararası Teknik Deneyime Yönelik Öğrenci Değişimi Birliği (International Association for the Exchange of the Students for Technical Experience -IAESTE), 77 ülkede faaliyet gösteren, toplam 89 üyesi olan hükümet dışı ve kâr amacı gütmeyen bağımsız bir uluslararası organizasyon. Her yıl yaklaşık 500 Türk ve yabancı öğrenci IAESTE Türkiye aracılığıyla uluslararası staj yapıyor. Tüm dünyada bugüne kadar IAESTE stajı yapmış kişi sayısı ise 350 bini buluyor. En çok makine mühendisliği, kimya mühendisliği, mimarlık, inşaat mühendisliği, bilgisayar mühendisliği, elektrik-elektronik mühendisliği ve çevre mühendisliği öğrencileri IAESTE ile yurtdışında staj yapıyorlar. Yapılan stajın teknik içeriği ve kalitesi açısından en çok Almanya tercih ediliyor. Almanya’dan sonra ise sırasıyla Polonya, Brezilya, Avusturya, İngiltere ve Yunanistan en fazla stajyer gönderdikleri ülkeler. Staj süresi en az 6 hafta, en fazla 12 ay olabiliyor. Öğrencilerin staj süresince yurtdışında konaklayacağı yerler staja başlamadan önce gidecekleri ülkenin IAESTE temsilciliği tarafından ayarlanıyor. IAESTE stajyerleri çalıştıkları kurumdan aylık olarak, yeme-içme ve konaklama harcamalarını karşılamalarına yetecek kadar ücret alıyorlar. İstihdam şartı yok, fakat daha önceki stajyerlerin bir kısmı çalıştıkları şirketlerde iş olanağı bulmuş.
Aynı yerde çalışmaya devam ediyorlar
Yıldız Teknik Üniversitesi’nde (YTÜ) Uluslararası Staj Değişim Kulubü (USDK), kulüp öğrencilerine IAESTE üyesi 85 farklı ülkedeki üniversitelerde veya firmalarda staj yapma imkânı sağlıyor. YTÜ, her yıl 40-50 öğrencisini IAESTE aracılığı ile staja gönderiyor. 2. sınıfı bitirmiş bütün öğrenciler bu imkandan faydalanabiliyor. Genel olarak mühendislik bölümlerinin öğrencilerinin başvuruları daha fazla oluyor. YTÜ Uluslararası Staj Değişim Kulübü Danışmanı Yard. Doç. Dr. M. Elif Karslıgil, öğrencilerin öncelikle Amerika, Almanya, İngiltere gibi teknolojik alanlarda gelişmiş ülkelere gitmek istediklerini söylüyor: "Öğrenciler ülke seçiminde ikiye ayrılıyor. Bir grup staj yapmanın kendisine bilgi anlamında fayda sağlayacağını düşündüğü ülkeleri tercih ediyor. Mühendislik öğrencisi ise ağırlıklı olarak Almanya, Amerika gibi mühendislik alanında ileri teknolojilere sahip ülkelerde staj yapmak istiyorlar. Diğer bir grup öğrenci ise ülkeyi gezip, tanımayı daha ön planda tutuyor. İspanya, Tayland, Brezilya, Hindistan gibi kültürel zenginliği olan ülkeleri tercih ediyor." Staj süresi en az 6 hafta en fazla 1 yıl olabiliyor. Özellikle mezuniyet aşamasında staja giden öğrencilerden bir kısmı staj yaptıkları yerde mezun olduktan sonra çalışmaya devam ediyorlar.
Yurtdışı stajı özgüven sağlıyor
Yurtdışında staj yapıp gelmiş öğrenciler deneyimlerini aktarıyor:
Alparslan Emrah Bayrak (23) Sabancı Üniversitesi Mekatronik Mühendisliği 4. sınıf öğrencisi. Stajını 2010 yaz döneminde Japonya’daki Toshiba şirketinin araştırma ve geliştirme merkezlerinden biri olan Corporate Manufacturing & Engineering Center’da yapmış. 2 ay süresince Toshiba’nın sağlamış olduğu tek kişilik bir yurt odasında kalmış. Staj boyunca kendisine verilen bir proje üzerine araştırma yapmış. Türkiye’de yapılan stajlarla kıyasladığında her şeyden önce iş disiplini açısından Türkiye’den çok daha farklı bir noktada olduklarını söyleyen Bayrak, bütün detaylarına kadar düşünülmüş çalışma kurallarına herkesin harfiyen uymasının bize göre biraz uç bir nokta olduğunu düşünüyor.
Özge Deniz Bozkurt (22) İTÜ Moleküler Biyoloji ve Genetik & Kimya Mühendisliği Çift Anadal Programı 4.sınıf öğrencisi. İskoçya, Glasgow Üniversitesi’nde, 2010 Haziran-Temmuz aylarında, laboratuvar asistanı olarak staj yapmış. Aylık 850 pound aldığını belirten Bozkurt’a, biyolojiyle ilgili olmak üzere istediği fakülteyi staj yapacağı yer olarak seçebilme, hatta çalışacağı hocayı bile seçme fırsatı vermişler. 8 hafta süren staj esnasında Glasgow’da özel bir üniversitenin yurdunda kalmış. Akademik olarak oldukça kapsamlı bir araştırma projesinde çalışma fırsatı yakaladığını söyleyen Bozkurt farklı ülkelerden stajyerlerle birlikte vakit geçirmiş.
Merve Gençer (23) Yıldız Teknik Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği yüksek lisans öğrencisi. Yurtdışı stajını 2009 yılında Seul, Kore’de Infinitt adlı sağlık sektörü için yazılımlar geliştiren bir Kore firmasının Denizaşırı İlişkiler Departmanı’nda yapmış. 12 hafta süren stajda şirketin ayarladığı bir öğrenci yurdunun tek kişilik küçük bir odasında kalmış. Staj boyunca şirketin ve ilgi alanının Türkiye ve Avrupa pazarında hangi konumda olduğunu değerlendirmekten, görüntü işlemeye giriş projesine kadar bir çok şey yapmış. Türkiye’de yapılan stajların kapsamı, bazı kurumsal firmalar hariç çok dar diyen Gençer, bu stajların öğrenciye iş hayatıyla ilgili bir şeyler katma ya da özgüven sağlamada yetersiz olduğunu düşünüyor: "Çoğu firma stajyer almak istemiyor, aldığında da parasız çalıştırıyor. Yurtdışı stajları, size en az o ülkenin asgari maaşını ödemek zorunda ve bu miktar sizin oradaki 1 aylık konaklama ve diğer ihtiyaçlarınızı karşılamanıza yetiyor. Bunun da ötesinde, öğrenciye büyük bir özgüven sağlıyor, çünkü yurtdışında çalışmak, turistik amaçlarla yurtdışına gitmekten çok daha farklı."
Öğrenciye sponsor oluyorlar
Sabancı Üniversitesi, bünye-sinde bir staj ofisi bulunduruyor. Sabancı Holding’in işbirliği yaptığı tüm yabancı kuruluşlarla da staj olanağı sağlanması konusunda iletişime geçiliyor. Mekatronik Mühendisliği programı öğrencileri ABD ve Japonya, Bilgisayar Bilimi ve Mühendisliği öğrencileri ABD ve Almanya, Biyoloji Bilimleri ve Biyomühendislik programı öğrencileri ABD ve İngiltere, Elektronik Mühendisliği öğrencileri Almanya ve İsveç, Üretim Sistemleri Mühendisliği öğrencileri Almanya, İsviçre, Malzeme Bilimi ve Mühendisliği öğrencileri ise ABD ve Kore’yi tercih ediyorlar. Staj süresi en az 1, en fazla 3 ay. Öğrenciler staj süreleri boyunca kurumların ayarladıkları yerde veya yönlendirdikleri yerlerde kalıyorlar. İkili anlaşmalarda kurumlar genel olarak ücret ödüyorlar. Ücretin yanı sıra bazı kurumlar uçak biletini, yemekleri ve kalacak yeri de temin ediyor. Staj ofisi de öğrencilere sponsorluk anlaşmalarıyla destek sağlayabiliyor.
Yenibiris.com