Osmanlı Arşivi, Cumhuriyet Arşivi ve Dokümantasyon olmak üzere, üç daire başkanlığının bulunduğu kurumun yerine, 16 Temmuz’da Resmi Gazete’de yayımlanan kararnameyle Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı kurulmuştu.
Bu değişim sonrası, yıllardır kurumda çalışmış alanında uzman birçok tarihçinin görev yeri, farklı kurumlara kaydırıldı. Otuz yıla yakın zamandır Osmanlı Arşivleri Daire Başkanlığı’nda çalışan Sinan Çuluk, Sosyal Güvenlik Kurumu’na atandı. Sinan Çuluk, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamaylaatamayı doğruladı. Çuluk şöyle yazdı:
“Başbakanlık ilga edilince personeli de bir aydır ‘havuzda’ boy sırasına göre dağıtımını bekleyen alabalıklar gibiydi. Sonunda dağıtım gerçekleşti, adı tarihten silinen Osmanlı Arşivi’nin henüz kesin sayısını tespit edemediğim ama çok sayıda personeli başka kurumlara nakledildiler. 5 yıldan 31 yıla kadar sürelerle çalışmış, Osmanlı Arşivi’ne emek vermiş arkadaşlarımız bir internet sayfasından nakledildikleri yerleri öğrendiler.”
“Ben de 28.5 yıllık bir arşiv personeli olarak bu şekilde yeni tayin edildiğim görev yerimi öğrendim. Bundan sonra SGK İstanbul Müdürlüğü bünyesinde Araştırmacı kadrosunda devlet memuriyetim sürecektir.”
Ayrıca Ortadoğu uzmanı bir tarihçi Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’ne; Birinci Meclis konusunda uzman bir diğeri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na gönderildi. Çalışanların bazıları ise çeşitli üniversitelerde sekretarya görevine atandı.
Biat etmeyen gönderildi
2012 yılından bu yana, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürü olarak çalışan Prof.Dr. Uğur Ünal, 8 Ağustos’ta (2018) Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı’na atanmıştı. Sürgün edilen çalışanlar, kıyımdan Ünal’ı sorumlu tutuyor.
Eski kurum çalışanlarından biri, “hükümete biat etmeyen herkesin kapının önüne koyulduğunu” söyledi.
Yeni düzenlemenin* olumlu sonuçları olmasını beklerken sürgün edildiklerini söyleyen eski çalışan, “en erkeni 1980 girişli, en geçi 2015 girişli olmak üzere, çoğu AKP döneminde kuruma alınan 300 kişinin” Devlet Arşivleri’nden uzaklaştırıldığını anlattı:
“Hükümete yakın, taşeron çalışacak, 160 uzman yardımcısı alacaklar. Ama onların yetişmesi en az 10 yıl sürer. Bize yetişmeleri ise mümkün olmayacak, çünkü kurumda onlara yol gösterecek kimse kalmadı.”
Alınan bilgiye göre, Sinan Çuluk gibi, yine uzun yıllar burada çalışmış Muzaffer Albayrak ve İskender Türe de farklı kurumlara atandı.
Görüş aldığımız kurum çalışanı, bu kıyımla Türkiye ve dünyadaki tarih çalışmalarının sekteye uğrayacağını vurgulayarak şunları kaydetti:
“Bizler saklanmış 100 milyon evrakı tasnif edip, özetleyip, bunların dijital hallerini sistemden tüm dünyadaki tarihçilerin ve sosyal bilimcilerin kullanımına açıyorduk. Tarihçiler bunlar üzerinden yayın yapıyordu, yüzlerce kitap, binlerce makale yazıldı ama evrakları hayata döndüren bizdik. Böyle bir birikim bir kalemde silinemez.”
Neo-Osmanlıcılar Osmanlı adını sildi
Geçmişi 1846 yılında kurulan Hazine-i Evrak Nezareti’ne dayanan kurum, 1984 tarihli ve 3056 sayılı Başbakanlık Teşkilatı Kanunu’yla Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü adıyla çalışmaya başladı. Başbakanlığa bağlı olan kurumda Osmanlı Arşivi, Cumhuriyet Arşivi ve Dokümantasyon olmak üzere, üç Daire Başkanlığı bulunuyordu. Sistem değişimiyle birlikte bu kurum kapatıldı.
Sinan Çuluk, sosyal medyadaki yazısında konuyla ilgili olarak şunları yazdı:
“Haliyle Cumhuriyet kurumları arasında Osmanlı adını taşıyan tek kurum da tarihe karıştı. Cumhurbaşkanlığı bünyesinde yeniden kurulan Devlet Arşiv Başkanlığı altında Osmanlı adıyla bir kurum artık yer almıyor. Bu durumdan ne anlaşılmalı henüz kestiremiyorum. 12 Eylül’ün Türk-İslam sentezcilerinin pek hoşuna gittiği için ihdas ettikleri Osmanlı adından, Neo-Osmanlıcıların hiç de hazzetmediğini düşünmek bile istemiyorum.”
* 16 Temmuz’da Resmi Gazete’de yayımlanan kararnamede şu ifade yer alıyor: “Kapatılan Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü kadrolarında çalışmakta olup bu Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla en az 10 yıldır görev yapmakta olan ve lisans eğitimi veren yükseköğretim kurumları veya bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulu tarafından kabul edilen yurtdışı ve yurtiçindeki yükseköğretim kurumlarından mezuniyet şartı taşıyanlar, bu kararnamenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içinde, Başkanlıkça belirlenecek usul ve esaslar doğrultusunda, bir defaya mahsus olmak üzere, yapılacak sözlü ve yazılı sınavı kazananlar, başarı sırasına göre Arşiv Uzmanlığı kadrolarına atanabilir. On yıldan aşağı hizmette olanlar uzman yardımcısı, on yıldan fazla hizmeti olanlar uzman kadrolarına atandıklarında bunlar için ilgili mevzuattaki kısıtlamalar uygulanmaz.”
Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nde ihdas edilen kadro, 524 kişi olarak görülüyor:
Kültür Servisi