Danıştay, kadınların çalışma özgürlüğüyle ilgili tarihî bir karara imza attı. Barolar Birliği’nin avukatlara getirdiği başörtüsü yasağını hukuka aykırı buldu. Yasağın çalışma, din ve vicdan hürriyetine aykırı olduğunu vurguladı. Karar, Anayasa ve kanunlarda yer almamasına rağmen üniversitelerde ve kamuda uygulanan yasağın gevşetilmesi anlamını taşıyor.
Danıştay, avukatların mahkemelerde ‘başı açık’ görev yapmasını zorunlu kılan düzenlemenin yürütmesini durdurdu. Türkiye Barolar Birliği’nin başörtüsü yasağı, çalışma ile din ve vicdan özgürlüğüne aykırı bulundu. Kadın avukatlar artık mahkeme salonu, mahkeme kalemi, icra müdürlükleri ve savcılıklarda başörtülü görev yapabilecek. Karar, Anayasa ve kanunlarda yer almamasına rağmen Danıştay ve Anayasa Mahkemesi tarafından üniversitelerde ve kamuda oluşturulan başörtüsü yasağının gevşetilmesi anlamına geliyor. Barolar Birliği’nin itiraz hakkı bulunuyor. Muhtemel itirazı, Danıştay İdari Dava Daireleri görüşecek. Danıştay 8. Dairesi, başörtüsüyle ilgili özgürlükçü kararını, İstanbul Barosu’na kayıtlı avukat Figen Şaştım’ın açtığı dava sonucunda verdi.
Danıştay 8. Dairesi, başörtüsüyle ilgili özgürlükçü kararını, İstanbul Barosu’na kayıtlı avukat Figen Şaştım’ın açtığı davada verdi. Şaştım, kimliğinin yenilenmesi için Türkiye Barolar Birliği’ne başörtülü fotoğraf verdi. Birlik, başvuruyu 3 Kasım 2011’de Meslek Kuralları’nın 20. maddesini gerekçe göstererek reddetti. Avukatlık kimliğinin resmî belge olduğunu, kullanılan fotoğraflarda yüzün açıkça görünür ve tanınır olması gerektiğini, kimlik kartlarında başörtülü fotoğraf bulunamayacağını savundu.
Bunun üzerine Şaştım, meslek kurallarındaki avukatların başı açık şekilde mahkemelerde görev alacaklarına dair düzenlemenin Anayasa’ya ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne aykırı olduğunu, çalışma hakkının engellendiğini belirtti. Düzenlemenin iptali ve yürütmenin durdurulması talebiyle Danıştay’a dava açtı. Danıştay 8. Dairesi de talebi haklı buldu. 20. maddedeki, “Avukat ve stajyerleri, başları açık olarak mahkemelerde görev yaparlar.” hükmündeki ‘başları açık’ ibaresinin yürütmesini durdurdu. Karar oyçokluğuyla alınırken bir üye karşı oy kullandı. Kararın gerekçesinde, Avukatlık Kanunu ve yönetmelikte herhangi bir başörtüsü yasağı bulunmadığı belirtildi. Yasağın, Anayasa ve uluslararası sözleşmelerle güvence altına alınan çalışma ile din ve vicdan özgürlüğünün ihlali anlamına geldiği kaydedildi. Serbest meslek icra eden avukatlara, kamu görevlisinin uymakla yükümlü olduğu kuralların getirildiğini vurguladı. Avukatlığın da sunulan hizmet açısından bir kamu hizmeti; mesleki faaliyet olarak ise bir serbest meslek olduğunu ifade etti. Avukatların kamu görevlisi olmadığının altını çizdi.
Kararda ayrıca şu hususlara dikkat çekildi: “Kimlik belgelerine yapıştırılacak fotoğrafın, sahibinin kolayca tanınmasını sağlaması gerekir. Barolar Birliği’nin ‘resmi kimlikte başı açık fotoğraf şart’ı bunun gereklerinden değildir. Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik’e göre nüfus cüzdanlarına yapıştırılacak fotoğraflarda kadınlar alın, çene ve yüzleri açık olmak şartıyla başörtüsüyle fotoğraf verebilir. Böylece başörtülü olarak verilecek fotoğraf açısından da ölçüt ortaya konulmuştur. Bu hali ile Türkiye Barolar Birliği Meslek Kuralları’nın 20. maddesinde yer alan ‘başları açık’ ibaresi ile buna dayalı tesis edilen işlemin üst hukuk normlarına aykırı olması nedeniyle hukuka uygun olmadığı sonucuna varılmaktadır.”
Kararda, dava konusu başı açık fotoğraf işleminin uygulanması halinde telafisi güç ve imkânsız zararların oluşacağı belirtilerek yürütmenin durdurulmasına hükmedildi.
Karara muhalefet eden bir üye ise Barolar Birliği’nin avukatlık kimlik kartını vermeme işleminin iptal edilmesi gerektiğini, avukatların görevlerini ifa ederken uymakla yükümlü olduğu meslek kuralının dava konusu işlemin dayanağı olarak değerlendirilemeyeceğini söyledi.
Davayı açan avukat: Adalet tecelli etti
Avukatlara başörtüsü özgürlüğü getiren davayı İstanbul Barosu avukatlarından Figen Şaştım açtı. Şaştım, tarihî kararla ilgili, “Danıştay; adaleti, hakkı ve hukuku tecelli ettiren bir karara imza attı. Kararı yasağı delmek anlamında önemsiyorum.” dedi.
17 yıldır avukatlık yapan Figen Şaştım, yasaklarla geçen süreci şu sözlerle anlattı: “28 Şubat postmodern darbesinden önce duruşmalara bir süre başörtülü girdim. Sürecin ardından başörtülü duruşmalara giremedik. Başörtümü çıkarmadığım için mağduriyet yaşadım.
2003 yılında çalıştığım kamu kurumundan başörtüsü sebebiyle ayrılmak zorunda kaldım. 9 yıldır serbest avukatlık yapıyorum. Başörtülü şekilde duruşmalara alınmadığım için başka arkadaşlarım vekâleten beni temsil etti. Direnip başörtüsünü açmayıp duruşmalara girmeyen çok sayıda arkadaşımız oldu.
Bir yığın maddi manevi kayıplar yaşadık. Barolar Birliği, başörtülü fotoğrafımı kabul etmeyince Ankara 3. İdare Mahkemesi’ne dava açtım. Mahkeme de görevsizlik kararı vererek dosyayı Danıştay’a gönderdi.
Başörtülü kimliğimin verilmesinden daha önemlisi artık duruşmalara başörtülü girebileceğiz. Avukatlık serbest bir meslek. Yasağı Barolar Birliği ve barolar Anayasa’ya aykırı olmasına rağmen dayatıyor.”
Zaman