Avrupa’da, İkinci Dünya Savaşı’nın ardından yaşanan en büyük insanlık trajedisi olarak nitelendirilen ve 8 binden fazla Boşnak sivilin katledildiği Srebrenitsa soykırımının 22. yıl dönümünde, savaşta BM bünyesindeki askerlerin üs olarak kullandığı Potoçari’deki eski akü fabrikasında anma töreni düzenlendi.
Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyinin Boşnak üyesi Bakir İzetbegovic, burada yaptığı konuşmada, içinde yaşadıkları zamanın kendilerinden seslerini yükseltmelerini ve soykırımın korkunç mesajını anlamayan veya anlamak istemeyenlere cevap vermelerini talep ettiğini vurgulayarak, 1995 yılında burada yaşananların herkes tarafından iyi bilindiğini, Radovan Karadzic ve Ratko Mladic’in emrindeki birliklerin, esir alınan binlerce Boşnak erkeği katlettiğini hatırlattı.
‘Burada öldürülen genç ve yaşlı erkekler, ailelerini ve hayatlarını savunan insanlar kime, ne kötülük etmişti?’ diyen İzetbegovic, ’15 yaşında öldürülen Damir Suljic ile 72 yaşındaki Alija Salihovic’in suçu Müslüman olmak, Boşnak olmak ve Srebrenitsa’da doğmaktı.’ ifadelerini kullandı.
İzetbegovic, Srebrenitsa’da yaşanan soykırımda BM’nin de ‘dilsiz’ ve ‘pasif’ kaldığına işaret ederek, ‘Günlerce devam eden katliamlar hakkında kesin bilgiler aldılar. Artan toplu mezarlarla ilgili uydu görüntüleri de vardı. Yine de BM’nin güvenli bölgesini korkakça katliama terk ettiler.’ dedi.
Zalimlerin vicdanının hiçbir zaman uyanmadığını söyleyen İzetbegovic, ‘Onlar bugün de, tıpkı 22 yıldır olduğu gibi burada yaşanan zulmü inkar etmeye ve saklamaya devam ediyor.’ diye konuştu.
İzetbegovic, uluslararası ve yerel mahkemelerin burada yaşananları mümkün olan tek bir isimle, ‘soykırım’ olarak nitelendirdiğine dikkati çekerek, ‘Srebrenitsa’nın acı tecrübesi, hepimize ağır bir soru soruyor. Kimi zaman bu sorunun cevabının olmadığını düşünüyoruz. Ancak bunun cevabı olmalı. Bu cevaplar, hayat ve barışla dolu gelecekte. Böyle bir geleceğe ise barış sayesinde gidilebilir. Bu, herkese, bize de gelecek nesillere de gerekli. Ancak bir şey herkesçe bilinmeli. Bosna Hersek’te barış ve daha iyi bir gelecek, adalet ve hakikat olmadan mümkün değil.’ dedi.
Sırp halkına, politikacılarına ve dini liderlerine hakikati kabul etmeleri ve soykırımı inkar etmekten vazgeçmeleri çağrısında bulunan Boşnak lider, gerçekten barışın sağlanabilmesi ve daha iyi bir geleceğin inşa edilebilmesi adına Sırp tarafının nihayetinde bu adımı atması gerektiğini vurguladı.
İzetbegovic, ‘Srebrenitsa, Boşnakların en derin yarasıdır ve onlar bunu hiçbir zaman unutmayacaktır. Bizim en büyük intikamımız, adalet ve hakikat olmalıdır. Bu nedenle adalet ve hakikat mücadelemizden hiçbir zaman vazgeçmeyeceğiz.’ ifadelerini kullandı.
‘Adalet, ICTY’nin kararı ile geldi’
Törende konuşan Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICTY) Başkanı Carmel Agius, mahkemenin birçok zorlukla karşılaşmasına rağmen Bosna’daki savaşın sorumlularının cezalandırılması ve toplu mezarların bulunmasına yönelik yaptıkları çalışmalardan dolayı gururlu olduklarını söyledi.
Adaletin, ICTY’nin kararı ile geldiğini söyleyen Agius, 1995 yılında burada yaşananların ilk kez mahkemenin verdiği kararla onandığını hatırlattı.
Soykırımı inkar edenlere, kurban yakınlarına ve Bosnalı siyasi liderlere mesajı olduğunu aktaran Agius, ‘Tarihin inkarı, hakikate yönelik bir saldırıdır. Srebrenitsa’daki soykırım ondan önceki hiçbir olay ile karşılaştırılamaz.’ ifadelerini kullandı.
Kurban yakınlarının, soykırımı inkar edenlerin tuzaklarına düşmemesi gerektiğini vurgulayan Agius, siyasi liderlerin ise bu ülkeyi yönetmek adına zorlu bir görevi olduğunu hatırlattı.
Törende ayrıca Anma Töreni Organizasyon Komitesi Başkanı Camil Durakovic, AB’nin Bosna Hersek Misyon Şefi Lars Gunnar Wigemark ve AGİT Bosna Hersek Misyon Şefi Jonathan Moore da katılımcılara hitap ederek, başsağlığı diledi, soykırımın unutulmaması gerektiği mesajını verdi.
71 soykırım kurbanının daha defnedileceği bu yılki cenaze ve anma törenine Türkiye adına Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş da katılıyor.
Srebrenitsa’da ne oldu?
Srebrenitsa’nın 11 Temmuz 1995’te Sırp birlikleri tarafından işgal edilmesinin ardından, BM bünyesindeki Hollandalı askerlere sığınan sivil Boşnaklar, Sırplara teslim edildi.
Kadın ve çocukların Boşnak askerlerin kontrolündeki bölgeye ulaşmasına izin veren Sırplar, 8 binden fazla Boşnak erkeği ormanlık alanlarda, fabrikalarda ve depolarda katletti. Katledilen Boşnaklar toplu mezarlara gömüldü.
Savaşın ardından kayıpları bulmak için başlatılan çalışmalarda, toplu mezarlarda cesetlerine ulaşılan kurbanlar, kimlik tespitinin ardından her yıl 11 Temmuz’da Potoçari Anıt Mezarlığı’nda düzenlenen törenle toprağa veriliyor.