Kosova Kurtuluş Ordusu (UÇK)
1992’de Makedonya’da ilk izlerine rastlanan yaklaşık 500 kişilik silahlı örgüt, 1996’da Yugoslav devletiyle çatışmalara girmeye başladı. Sayısını hızla arttıran örgüte yabancı askerler de katıldı.
Amaçları Balkanlarda Büyük Arnavut adlı devleti kurmak olan örgütün büyük bir kısmı, 1999’daki Kosova Savaşı’nın ardından NATO ve BM’nin arabuluculuğu ile faaliyetlerini sona erdirerek Kosova Koruma Birliği adında yasal ve sivil bir statüye geçti.
Makedonya’nın Kumanova kentinde çoğunlukla Arnavutların yaşadığı Tode Mendol mahallesindeki bir eve, Cumartesi sabahı polis operasyonu düzenlendi. Evdeki silahlı grubun polise ateş açarak karşılık vermesi üzerine çatışma yaşandı, 8 polis öldü 37’si de yaralandı.
Makedonya hükümeti, 14’ü öldürülen ve 30’u teslim olan Kosova kökenli grubun 1999 savaşında Sırbistan’dan Makedonya’ya geçen ve iki yıl sonra ülkede etnik Arnavut hareketi başlatarak çatışmalara neden olan Kosova Kurtuluş Ordusu (UÇK) üyeleri olduğunu söyledi.
Grubun bir ay içinde sivillere yönelik terör saldırısı hazırlığında olduğunu söyleyen Makedon polisi, 28 saat süren operasyon esnasında sivil can kaybı yaşanmadığını, sekiz konutun kullanılamaz hale geldiğini açıkladı.
Siyasi karışıklık ve komplo iddiaları
İktidardaki 9. yılına giren Makedonya Başbakanı ve muhafazakâr parti lideri Nikola Gruevski, “Bu çatışma, Makedon-Arnavut çatışması değildir, devlete ve halka zarar vermeye niyetli kişilere yönelik bir operasyondur dedi. Gruevski, öldürülen ve gözaltına alınanların bazılarının Ortadoğu’da savaştığını söyledi.
Operasyonda evi hasar gören 40 yaşındaki Arnavut kökenli mahalle sakini Elham Murad ise olayın tamamen “güdümleme” olduğunu söylüyor. Murad, “Bu düzmece operasyon, Zoran Zaev’in ortaya çıkardığı suçların üstünü kapatmak için Gruevski tarafından hazırlandı” diyor.
Makedonya Sosyal Demokratlar Birliği Genel Başkanı Zoran Zaev, Mayıs ayı başında basın toplantısı düzenledi. Zaev, 2011’de bir polisin öldürdüğü Martin Neşkovski adlı gencin ölümüyle ilgili telefon kayıtlarını kamuoyuyla paylaştı.
Başbakan Nikola Gruevski, İçişleri Bakanı Gordana Yankulovska ve İçişleri Bakanlığı Sözcüsü İvo Koteski ve Gruevski’nin Özel Kalem Müdürü Martin Protugyer arasında geçen konuşma kayıtlarında, olayın üstünün örtülmeye çalışıldığı iddia edildi.
Açıklamanın ardından yaklaşık 2 bin kişilik grup Başbakanlık binası önünde protesto gösterisi düzenledi.
Martin Neşkovski isimli genç, 5 Haziran 2011’de yapılan genel seçimlerin ardından düzenlenen kutlamalar sırasında, İçişleri Bakanlığı’na bağlı özel bir birliğin mensubu İgor Spasov tarafından öldürülmüştü. Spasov, 14 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı.
Spasov’un cinayet gecesi görevli olmadığını savunan İçişleri Bakanlığı olayın üstünü örtmekle suçlanmış, o dönemde de ülke çapında protestolar düzenlenmişti.
Muhalefet partileri, 17 Mayıs’ta geniş çaplı bir protesto yürüyüşü düzenlemeye hazırlanıyor.
NATO’dan şeffaf soruşturma çağrısı
Algazeera’nin haberine göre, ABD ve AB elçileri ile AGİT ve NATO temsilcileri ortak bir bildiriyle ülke liderlerine diyalog çağrısı yaptı. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, operasyonun ve iddiaların “şeffaf bir şekilde soruşturulması gerektiğini” söyledi.
2001’de yaşanan çatışmalarda da NATO araya girerek Arnavut kökenli silahlı grup ile Makedon hükümeti arasında arabuluculuk yapmış, grubun üyelerinden bazılarına hükümette temsil hakkı verilmişti.
Eski Yugoslav ülkesinde 2 milyonluk nüfusun yüzde 30’unun Arnavut kökenli olduğu tahmin ediliyor. Makedonya’nın yoksulluk ve işsizlik sorunlarına çıkış olarak gördüğü AB ve NATO üyesi olma talebi, Yunanistan ile yaşanan diplomatik sorunlar nedeniyle kabul görmüyor.