İhtiyaç görmek için tuvalete gitmek çoğu kişi için, doğal, olması gereken bir durum ama dünyada 1,1 milyar civarında kişi tuvalet tesisatları olmadığı için büyük tuvaletlerini dışarıda yapıyor.
Özellikle Hindistan’da nüfusun neredeyse yarısı, 590 milyondan fazla kişi büyük tuvaletlerini buldukları açık alanlarda yapıyor.
Çok sayıda Hintli için bu günlük bir gelenek ve umumi tuvaletlere erişimleri olsa bile dışarıyı tercih ediyorlar.
Oysa tuvalet ihtiyacını dışarıda gidermek, özellikle çocuk sağlığı için ciddi bir sorun. Dünyada her yıl yüzbinlerce çocuk, insan dışkısıyla geçen hastalıklar nedeniyle ölüyor.
İşte ülkede başlatılan yeni bir program, bu alışkanlığı değiştirmek ve normal tuvalet alışkanlıkları kazandırmak için çocuklara para ödemeyi öngörüyor.
Alışkanlıkları değiştirmek
Gucarat eyaletindeki Ahmedabad kentindeki yetkililer, umumi tuvaletleri kullanan çocuklara para vereceklerini duyurdu.
Programla ishal gibi hastalıklardan her yıl 200 bin çocuğun öldüğü ülkedeki durumun düzeltilmesi umuluyor.
Ahmedabad’ın Çandoliya adlı kenar mahallesinde yaşayanlar çoğu kişinin sadece tek başınayken yapmayı tercih ettiği büyük tuvaletlerini demiryolu hattına yapıyor.
Gucarat Hıfzısıhha Geliştirme Örgütü’nden Anil Prajapati “Umumi tuvaletler de inşa ettik ama hala kullanmıyorlar. Bazıları tuvaletlerde cadıların olduğuna, çocuklarının kaçırılacağına inanıyor. Bu insanlar küçük köylerden geliyor. Dolayısıyla tuvalet alışkanlıkları yok” diyor.
Dışarıya dışkılandığında sinekler dışkıdan besleniyorlar, vücutlarında dışkıyı taşıyorlar ve daha sonra gıda maddeleriyle temas ediyorlar.
İnsan dışkısı ayrıca kuyular ve akarsulara karışarak içmek ve temizlik için kullanılan kaynakları kirletiyor.
Sindirilen bakteri ve kurtçuklar salgınları yayıp hastalık ve yetersiz beslenmeye yol açıyor.
Yeni yaklaşım
İnsan dışkısıyla bulaşan hastalıklar beş yaşın altındaki Hintli çocukların yaklaşık yarısının az gelişmesinin başlıca nedeni.
Bu nedenle Ahmedabad Belediyesi yetkilileri, kent sakinlerini tuvalet kullandırmaya özendirmek için harekete geçti.
Dr. Bhavin Solanki “320 umumi tuvaletimiz var ve bunların 143’ü bedava. Bazı çocukların tam umumi tuvaletlerin önünde dışkıladığını gördük. Bu nedenle programı başlattık. Tuvalet kullanımına teşvik etmek için çocuklara bir rupi (bir kuruştan az) ya da çikolata veriyoruz” diyor.
Teşvik programından faydalananlardan biri Bhumi Datadia. Beş yaşındaki Bhumi annesi, babası ve iki kardeşiyle küçük bir odada yaşıyor.
Mahallesindeki çoğu kişi gibi seçenekleri ya yakındaki nehir ya da tuvaletler.
Bhumi’nin annesi Jayaşri “Evimin büyüklüğüne bir bakın. Nereye tuvalet inşa edeceğim ki?” diye soruyor.
Bhumi yeni program sayesinde tuvaleti her kullandığında bir rupi alıyor. Tuvalete yaptığı bütün ziyaretler bir karta kaydediliyor ve ay sonunda gidip parasını alıyor.
Bhumi “Tuvaletler iyi. Kazandığım parayı okulda kullanacağım” diyor.
İyi davranışın ödüllendirilmesi
BBC Türkçe’ye göre Belediye programı yetişkinler için de başlatmayı düşünüyor. Belediye yetkilisi D. Thara “Programın ardındaki fikir iyi davranışların ödüllendirilmesi. Çocuklar tuvalet kullanmaya başladığında yetişkinler dışarıya yapmayacaklar. Asıl motivasyon kaynağı çocuklar olacak” diyor.
Ancak kentin bir başka kesiminde yaşayanlar, insanları değişime ikna etmenin kolay olmayacağı görüşünde.
Tuvaletlerin temiz tutulmadığını ve çok fazla su kullandıkları gerekçesiyle bazı çocukların tuvaletlere sokulmadığını söylüyorlar.
Açıkta dışkılamanın ülkede daha geniş etkileri de oluyor. Eğitimi, gelir düzeyini, kadınların güvenliğini olumsuz etkiliyor.
Anil Prajapati “Kadınların dışarıda dışkılaması güvenli değil. Gece dışarı çıktıklarında her şey olabilir. Bu Hindistan’ın her yanında yaşanıyor ve durdurmak istiyoruz” diyor.
Hindistan Başbakanı Narendra Modi bu konuyu öncelikli sorunlardan biri olarak tanımlamıştı. Modi 2019 itibarıyla herkesin evinde tuvalet olmasını istiyor.
Son yıllarda Hindistan’da çok geniş bütçeli kampanyalar düzenlenmiş ancak pek azı işe yaramıştı.
Bazıları tuvalet inşa etmenin yeterli olmadığını ve insanların tavrını değiştirmek için daha çok şey yapılması gerektiğini söylüyor.
Ancak Ahmedabad’daki kampanyayı düzenleyenler, alternatif yaklaşımlarının Hindistan’da açıkta dışkılamaya son vermek için önemli bir ilk adım olduğunu vurguluyor.