İran’ın eski cumhurbaşkanlarından Ali Ekber Haşimi Rafsancani, bir grup İranlı din adamının İran’ın müstakbel dini lideri olabilecek muhtemel adayları gözden geçirdiğini açıkladı. Bu halefiyet meselesinin kamuoyuna açık biçimde tartışılması İran’da tabuları yıkacak bir gelişme olarak görülüyor.
Geçen sene Ayetullah Hamaney prostat kanserinden ameliyat geçirdiğinde bile onun yerine kimin geçeceği tartışmaları İran’daki bu önemli figürün altının kazıldığı izlenimi oluşturabileceği endişesiyle bu derece ivme kazanmamıştı. Ancak önümüzdeki Şubat ayında Fakihler Meclisi’nin (Hubregân) yeni dini lideri atamasıyla sonuçlanacak seçimler öncesi, bu tartışmalar tekrar gün yüzüne çıkacak.
Dünyabülteni’nin haberine göre Ilımlı cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve müttefikleri Batı ile vardıkları ve yaptırımların kaldırılmasını sağlayacak nükleer anlaşmanın kendilerine bir avantaj teşkil edeceği, dolayısıyla aynı gün gerçekleşecek iki seçin sonunda hem Hubregân hem de İslami Şura Meclisi’nde kendilerine daha fazla sandalye kazandıracağı ümidinde.
Pazar günü İranlı İşçiler Haber Ajansı’na (ILNA) konuşan ve Ruhani’nin de güçlü müttefiklerinden olan Rafsancani’nin “Fakihler Meclisi yeni bir dini lider tayin edilmesi gerektiğinde üzerine düşeni yapacaktır. Şu sıralarda çalışmalarını sürdürüyorlar ve adayları inceliyorlar.” dediği belirtiliyor.
Rafsancani, “Ehil insanlardan oluşan bir listeyi Hubregân’da oylamaya sunulacak şekilde hazırlamaları için bir grup tayin edildi.” diye de ekledi.
82 din adamından müteşekkil bu Fakihler Meclisi’nin dini lideri seçme, denetleme ve yetersiz bulma yetkisi var. Bu meclis aşağı yukarı 10 yılda bir halk tarafından seçiliyor. Rafsancani’nin bu açıklamaları da seçim için halktan daha fazla destek alıp müttefiklerine yeni dini lideri seçme konusunda daha fazla güç verme isteği olarak yorumlanıyor.
Son 10 yıldır, muhafazakarlar hem Hubregân’da hem de Şura Meclisi’nde daha fazla sandalye kazanıyor, çünkü tüm adaylar Anayasa Koruma Konseyi (Şura-i Negahban-i Kanuni Esasi) tarafından elekten geçiriliyor. Bu konseyin en etkili üyeleri ise doğrudan ve dolaylı olarak dini lider tarafından Anayasa’yı yorumlamaları için seçiliyor.
İran dini lideri ordunun başkomutanı ve yüksek mahkeme başkanlarını tayin edebiliyor. Kilit roldeki bakanlar onun rızasıyla seçiliyor ve İran dış politikası ile nükleer programı hakkında son söz kendisine ait. Buna mukabil, cumhurbaşkanın daha az gücü var.
Ayetullah Humeyni 1989’da öldüğünde onun yerine seçilen Hamaney İran’ın henüz ikinci dini lideri.
Rafsancani ayrıca ölene kadar hüküm veren bir Ayetullah yerine gerekirse Hubregân’ın bir “liderler konseyi” seçebileceğini de belirtti.
Ruhani ve Rafsancani’nin her ikisi de bu meclisin bir üyesi ve gelecek seçimde de aday olmaları bekleniyor.
Geçen hafta Ayetullah Humeyni’nin torunlarından ve reformcu kişiliği ile bilinen Hasan Humeyni’nin de seçimde aday olacağı duyurulmuştu. Ruhani ve Rafsancani ile yakın ilişkileri bulunan Hasan Humeyni, Humeyni ailesinden Ayetullah Humeyni sonrası siyasetle bu kadar yakından ilgilenen ilk aile ferdi.