Hatay’a yaklaşık 2.3 milyar lira aktı. BDDK’nın istatistiklerine göre Mart 2010-Mart 2011 tarihleri arasında Hatay’ın TL mevduatı 1.4 milyar, döviz mevduatı ise 632 milyon TL arttı. Habertürk’ün haberine göre bu akışın artarak devam ettiği tahmin ediliyor.
PARA TRANSFERİ KUYUMCU ÜZERİNDEN
Para akışı daha çok kuyumcular kanalı ile yapılıyor. Halep’te kuyumcuya verilen para Hatay’da başka bir kuyumcudan yüzde 3-5 komisyon karşılığı alınıyor. Büyük meblağlı mevduatlar ise İstanbul üzerinden kabul ediliyor. Para, İstanbul şubesinden yatırılsa da adrese göre kayda geçirildiği için yine bu mevduatlar Hatay’ın rakamları içinde görülüyor.
Son günlerde Beşar Esad yönetiminin Hama kentini kuşatmasıyla gündeme gelen Suriyeliler, canlarını başka türlü ama paralarını Hatay’dan kurtarıyorlar. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun (BDDK) Türkiye’nin Finansal Haritası istatistiklerine göre Mart 2010-Mart 2011 tarihleri arasında Türkiye’de gerçek kişilerin döviz mevduatı yerinde sayarken Hatay’da 404 milyon liralık (228 milyon dolar) artış oldu. Aynı artış Suriye sınırındaki diğer illerde özellikle de Kilis’te görüldü. Hatta Kilis’teki artış miktar olarak daha az ancak yüzdesel olarak Hatay’ın da üstüne çıktı. Tam yüzde 48’lik artış görüldü. Aynı dönemde Türkiye’de şirketlerin döviz mevduatında yüzde 36’lık artış olurken bu artış tutarı Hatay’da yüzde 101 oldu. Böylece 1 yılda Hatay’daki gerçek kişi ve şirketler yaklaşık 410 milyon dolar daha fazla döviz mevduatı yaptı.
KUYUMCULAR KANALIYLA GELİYOR
Hatay’daki bu artış tamamen Suriyelilerin paralarını Türkiye’ye getirmelerine bağlanıyor. Başta Halep olmak üzere Suriyeli esnafın varlığını artık Türkiye’de değerlendirdiğini kaydeden bankacılar, Mart 2011’den sonra bu artışın katlanarak devam ettiğini belirttiler. Para transferinin Halep ve Hatay’daki kuyumcular aracılığıyla gerçekleştiğini belirten bankacılar, Halep’ten bir kuyumcuya verilen paranın daha sonra Hatay’dan başka bir kuyumcudan çekilerek Türk bankalarına yatırıldığını ifade ediyor. Verilen bilgilere göre kuyumcular bu transfer karşılığında yüzde 3 ile 5 arasında komisyon alıyor.
PARA YATIRMAK İÇİN ADRES GÖSTERMEK GEREK
Suriyelilerin parayı kendi adlarına veya Hatay’daki yakın akrabaları adına yatırdığını belirten bankacılar, bazı Suriyelilerin mevduat yapmak için para getirdiklerini ancak bir çoğunun parasını Türkiye’de bir adres gösteremedikleri için kabul edemediklerini söylediler. Türkiye’de akrabası olan Suriyeliler ise akrabalarının evini adres göstererek döviz veya TL mevduatı yapabiliyor.
BÜYÜK PARALAR İSTANBUL’DAN YATIYOR
Bir bankanın Hatay şube müdürünün verdiği bilgiye göre çok büyük tutarda olan döviz İstanbul’a götürülerek oradan mevduat yapılıyor. Suriyeliler mevduat yaparken Hatay’daki akrabasının evini adres olarak verdiği için BDDK kayıtlarına bu rakam yine Hatay’dan yatan para olarak geçiyor. Çünkü Türkiye’nin Finansal Haritası istatistikleri şubelere göre değil parayı yatıran kişinin oturduğu ardese göre tutuluyor.
KUR YÜKSELDİ HAKKARİLİ VATANDAŞ VE ZONGULDAKLI ŞİRKET KAZANDI
BDDK verilerine göre 31 Mart 2011’den bu yana yaklaşık yüzde 15 değer kazanan doların artışı en çok Hakkâri ve Kilisli vatandaşlar ile Zonguldak ve Osmaniyeli şirketleri sevindirdi. Çünkü nisan ayına kadar bir yıllık sürede döviz mevduatını (DTH) en fazla artıran iller bunlar oldu. Bireylerin döviz mevduatında en yüksek artış yüzde 155 ile Hakkâri’de görülüyor. Hakkâri’yi yüzde 48’lik artış ile Kilis ve yüzde 45 ile Ağrı takip ediyor. Şirketlerin döviz mevdutanın en fazla arttığı il ise yüzde 2 bin 46 ile Zonguldak ve yüzde 1811 ile Osmaniye.
EGELİ DÖVİZDE YANLIŞ TAHMİN YAPTI
Bireylerin döviz mevduatında en büyük düşüş ise yüzde 13.8 ile Muğla ve yüzde 12.4 ile Antalya’da görülüyor. Bu illeri Aydın izliyor. Böylece bu üç ilde dövizlerini nisan başında bozduran vatandaşlar kurun yüzde 15’lik yükselişinden de yararlanamadılar. Şirketler kanadında ise dövizini nisan ayından önce en çok bozan üç il yüzde 41 ile Bartın, yüzde 33 ile Erzincan ve yüzde 27 ile Samsun oldu.
BANKALARA PARA YAĞIYOR TL MEVDUATTA DA 1.4 MİLYAR LİRALIK ARTIŞ
Sadece dolar değil Türk Lirası mevduatta da Hatay’dan bankaya yatan para miktarı 1.4 milyar TL (yüzde 33) artış göstererek 5.8 milyar liraya ulaştı. Oysa BDDK verilerine göre Mart 2010 ve Mart 2011 arasında yani aynı dönemde Türkiye’de artış yüzde 22 oldu. Böylece 1 yılda Hataylıların bankalardaki mal varlıkları toplamı 2.1 milyar lira arttı.
BORSAYI DA ZENGİN SURİYELİLER BASTI
Suriyelilerin parasının izini gösteren bir başka gösterge borsa. Merkezi Kayıt Kuruluşu verilerine göre son bir yılda Hatay’dan borsaya sadece 585 kişi geldi. Ancak bu 585 kişinin her biri 404 bin lira gibi astronomik bir rakamlarla geldi. Temmuz 2010Temmuz 2011 döneminde Hatay’dan borsaya yatırım yapanların sayısı 9 bin 687’den 10 bin 272’ye çıktı. İlginç olan yatırım yapanların tümünün zengin olması. Artış ile Hataylıların borsadaki paralarının büyüklüğü 404 milyon liradan 627 milyon liraya çıktı. Yatırımcı başına portföy büyüklüğü de 41 bin liradan 61 bin liraya çıkarak yüzde 46 arttı