SORU: Bana işyerimde mesleğim dışında sözlü olarak başka işler yaptırılmak istendi. Bu işyerinde on buçuk aydır SSK’lı olarak çalışıyorum. Kendi işimin dışında iş yapmayacağımı bildirdiğim zaman aynı gün içinde ihbarımı gelecek ay maaşlarla birlikte yatıracaklarını söyleyip, haklı sebep göstermeksizin iş sözleşmemi tek taraflı aynı gün fesih ettiler. İhbar dışında başka herhangi bir talepte bulunmaz mıyım?
İşçiye görev tanımı dışında zorla başka iş yaptırılamaz.
Öncelikle belirtmeliyiz ki işçiye kendi onayı dışında zorlama yoluyla kendi iş (görev) tanımının dışında iş yaptırılamaz. Bazı arızi hallerde (örneğin bir arıza, acil bir durum vb.) işveren işçiden görev tanımının dışında bir işle ilgili yardım talep edebilir. İşçinin dürüstlük kuralları çerçevesinde bu talebe olumlu yanıt vermesi beklenir.
Ancak işverenin bunu bir alışkanlık haline getirerek sürekli olarak işçiye işe alındığı asli görevi dışında işler yaptırmak istemesi karşısında işçi bu durumu kabul etmemek hakkına sahiptir. İşçinin bu nedenle iş sözleşmesi de sona erdirilemez. Aşağıdaki alıntıda da görülebileceği gibi konu öğretide de böyle değerlendirilmektedir.
“İşçiden yapılması istenen iş yasanın açık hükmü gereği yapmakla ödevli bulunduğu görev olması gerekir. İşveren hatırlatmada bulunmuş olsa bile, yapılmasını talep ettiği iş işçinin görevleri arasında yer almıyorsa veya dürüstlük kuralları da bu işin yapılmasını gerektirmiyorsa İK 25/II, h’ye dayanılarak iş akdi haklı nedenle feshedilemez. Böyle durumlarda işçinin kendi görev tanımına girmeyen bu işleri yapma zorunluluğu yoktur.” (Süzek SARPER İş Hukuku s.643 Beta Yayınları İstanbul 2009)
FESHE KARŞI NELER YAPILABİLİR?
Diğer taraftan işverenin buna karşın böyle bir fesih işlemini gerçekleştirmesi karşısında işçi neler yapabilir sorusuna gelecek olursak;
>>İşe iade davası açılabilir
Öncelikle bu soruyu soran okuyucumuz işyeri mevcudunu belirtmemiş; ama 30 ve daha fazla personelin çalıştığı işyerlerinde iş güvencesi yasası hükümleri geçerli olduğu için işçi fesih tarihinden itibaren 1 ay içinde işe iade davası açabilir. Ancak fesih işleminin biçimine baktığımızda bu işletmenin küçük bir işletme olduğu sonucuna vardık.
>>Kötü niyetli feshe karşı kötü niyet tazminatı talep edilebilir
30 kişinin altında mevcudu olan işyerlerinde iş güvencesi yasası geçerli olmadığından işe iade davası açmak mümkün değildir. Ancak bu tür işletmelerde meydana gelecek benzer olaylar karşısında işçi işverenden kötü niyet tazminatı talep edebilir. Kötü niyet tazminatı işçinin işvereni yasal kuruluşlara şikâyet etmesi sonucu fesih, hamile kadın işçinin işten çıkarılması, işçinin kıdem ve yıllık izin hakkının oluşmasına çok az bir süre kala işten çıkarılması gibi hallerde söz konusu olabileceği gibi bu somut olay için de talep edilebilir.
>>Kötü niyet tazminatında ispat külfeti işçiye aittir
Feshin kötü niyetli olduğunun ispatı işçiye düşer. Bu nedenle işçi bu iddiasını somut bir biçimde kanıtlamak durumundadır. Bu nedenle bir hukukçu desteği almak sağlıklı sonuç alabilmek açısından önemlidir. Tazminatın tutarı ihbar tazminatının 3 katı tutarındadır.
Kaynak: Birgün