Avrupa’da bazı ülkeler, anayasa değişikliği için yapılan halk oylaması propaganda sürecindeki taraflı tavırlarıyla dikkati çekti. Almanya, Hollanda, Belçika, Avusturya ve İsviçre’de ‘Evet’ kampanyasına destek veren en az 25 etkinlik iptal edilip polis zoruyla yasaklanırken, terör örgütü PKK yandaşlarının katıldıkları dahil tüm ‘Hayır’ kampanyalarına müsaade edildi.
Anayasa değişikliğine karşı tavrıyla bilinen Avrupa’da ‘Evet’in önüne sık sık engeller çıkarıldı. Bakanların yanı sıra AK Parti ve MHP milletvekillerinin etkinlikleri engellenirken ‘Hayır’ kampanyası için gelen siyasilere izin verildi. Terör örgütü yandaşları da sorunla karşılaşmadan etkinlik düzenledi.
Hollanda
‘Evet’ kampanyası yasaklarında Hollanda en dikkat çeken ülke oldu. 10 Mart’ta Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Betül Sayan Kaya’nın iki ayrı salon programı belediye tarafından iptal edildi.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun 11 Mart’taki toplantısı, salon verilmeyince gerçekleştirilemedi. Bunun üzerine Çavuşoğlu’nun Rotterdam Başkonsolosluğu rezidansında halkla buluşacağı toplantıda da uçağının iniş izni iptal edilince yapılamadı.
Bakan Kaya’nın, Almanya’dan Rotterdam Başkonsolosluğuna gelmesi de Hollanda tarafından engellendi. Başkonsolosluğa 30 metre kala arabası polisler tarafından durdurulan Bakan Kaya’nın önce korumaları gözaltına alındı. Kaya’yı aracından çıkarmaya çalışan polis, vinçli çekici getirip aracı zorla çekme girişiminde bulundu. Aracın kilidini açmak zorunda kalan Bakan Kaya, başka bir araçla polis eskortuyla Almanya’ya götürüldü.
Hollanda güvenlik güçleri, Kaya’ya destek vermek için gelen binlerce Türk vatandaşını dağıtmak için polis köpekleri ve atlı polisleri kullanarak sert şekilde müdahalede bulundu. Müdahale sırasında, bazı Türk vatandaşları yaralandı.
Hollanda’nın tavrı halk oylaması günü de devam etti. AK Parti’nin kutlama etkinliği izin verilmediği için gerçekleştirilemedi. Kutlamanın yapılacağı salonun sahibi polislerin kendisiyle görüşmesinin ardından geri adım attı. Diğer salonların sahipleri de belediyelerin baskıları yüzünden etkinliğe izin vermedi.
‘Evet’ kampanyasını köpeklerle engelleyen Hollanda, terör örgütü PKK yandaşlarının Nevruz kutlaması olarak sunulan ancak ‘Hayır’ kampanyası yapılan 20 Mart’taki etkinliğine izin verdi.
Firari HDP Van Milletvekili Tuğba Hezer Öztürk, Avrupa’daki terör yandaşlarının kurduğu ‘Avrupa Hayır Platformunun’ etkinliği kapsamında 4 Mart’ta sahneye çıktı.
Türkiye Barolar Birliği Başkanı Metin Feyzioğlu, 18 Şubat’ta Rotterdam’da bir otelde ‘Hayır’ kampanyası yürüttü. Eski milletvekili Abdüllatif Şener de şubat ayında üç gün Hollanda’nın değişik kentlerinde ‘Neden referandumda hayır oyu verilmesi gerektiğini’ anlattığı konferanslar verdi.
Almanya
Almanya’nın da adı sık sık yasaklarla anıldı. Ülkede ilk olarak 2 Mart’ta Adalet Bakanı Bekir Bozdağ’ın Gaggenau’da yapacağı konuşma iptal edildi. Bu iptal hem diğer şehirlere hem de diğer ülkelere örnek oldu.
Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi’nin önce Porz sonra da Frechen kentindeki programları güvenlik gerekçesiyle 5 Mart’ta iptal edildi. Bakan daha sonra bir otelde konuşmak zorunda kaldı.
Eski Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız’ın 6 Mart’ta Grosskrotzenburg kentinde, 7 Mart’ta da Nürnberg kentinde katılacağı etkinlikler iptal edildi. Yıldız, daha sonra Frankfurt yakınlarında Türk vatandaşlarıyla bir araya geldi.
Aynı gün Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun Hamburg’da önce Elysee Otel’de daha sonra da iki ayrı salondaki etkinlikleri iptal edildi. İptale de yine gerekçe olarak ‘kamu düzeni ve güvenlik’ gösterildi. Hatta Çavuşoğlu’nun Hamburg kentinde konuşma yapacağı Plaza Event Center adlı salon, yeterli acil çıkış kapısı olmadığı iddiasıyla mühürlendi. Çavuşoğlu, bu gelişmelerin ardından konuşmasını Hamburg Başkonsolosluğu rezidansının bahçesinde gerçekleştirdi.
AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Mehdi Eker’in Almanya’nın Hannover kenti ve Aşağı Saksonya eyaletinde yapacağı toplantılar 16 Mart’ta iptal edildi.? Eker’e polis siyasi bir faaliyet yapmaması konusunda bir tebligatta bulundu.
Buna karşın, ülkede ‘Hayır’ kampanyasına herhangi bir zorluk çıkarılmadığı gibi, siyasiler, basın yayın kuruluşları hatta Münih Bavyera Opera binası açıkça bu yönde kampanya yürüttü.
Berlin Teknik Üniversitesi konferans salonunda 24 Şubat’ta ”Berlin Hayır Diyor” konulu panel düzenlendi. Panele konuşmacı olarak CHP İstanbul Milletvekili Ali Şeker, HDP İzmir Milletvekili Müslüm Doğan, ÖDP Başkanlar Kurulu Üyesi Alper Taş ile gazeteci Necdet Saraç katıldı. AA muhabirleri, panel başlamadan salondan çıkartıldı.
Nürnberg kentinde Halkların Demokratik Kongresi (HDK) tarafından 27 Şubat’ta ‘Biz Hayır Diyoruz, Siz Ne Diyorsunuz’ başlıklı etkinlik düzenlendi.
Mannheim’da 5 Mart’ta ‘Hayır’ paneline PKK’nın uzantısı Demokratik Kürt Toplum Merkezi ve Mannheim Hayır Platformu katıldı. Aynı gün, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü adı altında ‘Diktatörlüğe hayır’ sloganıyla PKK yandaşları bir etkinlik düzenledi.
PKK yandaşlarının kurduğu Hayır Platformu’nun Köln’de düzenlediği ‘Referanduma Hayır’ başlıklı panele HDP’li firari vekil Tuba Hezer Öztürk katıldı.?
Avusturya
Avusturya’nın Bregenz şehrinde 10 Mart’ta düzenlenmesi öngörülen eski Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız ve Bursa Milletvekili Muhammed Müfit Aydın’ın programı güvenlik gerekçesiyle iptal edildi. Bunun üzerine, çok sayıda vatandaşın katılması beklenen program daha küçük bir salonda gerçekleştirilmek zorunda kaldı. Aydın’ın 11 ve 12 Mart’ta Linz, Steyr ve Wienerneustadt şehirlerindeki programları da iptal edildi.
AK Parti Yozgat Milletvekili Yusuf Başar’ın başkent Viyana’da 12 Mart’ta yapılması planlanan programı, birçok salon ve otelin yer vermemesi nedeniyle yapılamadı.
Viyana’da 17-19 Mart’ta AK Parti Milletvekili Reşat Petek’in katılacağı program, şehirdeki otel ve salonlarda yer bulunamadığı için bir restoranda yapılırken, restoran sahibi polisler tarafından sorgulandı.
Sanatçı Uğur Işılak’ın 25 Mart’ta vereceği konser, uygun yer bulunamadığı için iptal edildi. Avusturya yasalarına göre kurulmuş bir dernek olan Avrupalı Türk Demokratlar Birliği (UETD) Kernten şubesinin referandum sürecine yönelik bilgilendirme toplantısı da 17 Mart’ta polislerin engeli nedeniyle gerçekleştirilemedi.
Dışişleri Bakanı Sebastian Kurz, gündemde olmamasına rağmen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın halk oylaması kampanyası çerçevesinde yapacağı bir ziyaretin istenmediğini açıkladı.
Buna karşın ‘Hayır’ kampanyasına ise herhangi bir zorluk çıkarılmadı. CHP Grup Başkanvekili Levent Gök, 24 Şubat’ta ‘Hayır’ kampanyası nedeniyle Viyana’ya iki günlük bir ziyarette bulunarak başta Avusturya ulusal meclisi yetkilileri olmak üzere birçok dernek temsilcileri ve esnafla görüştü.
Terör örgütü PKK’ya ağır silahlar taşıdığına ilişkin görüntüleri ortaya çıkan firari HDP Milletvekili Faysal Sarıyıldız, Avusturya’nın Ternitz bölgesinde 6 Şubat’ta ‘Hayır’ kampanyası kapsamında konuşma yaptı.
Belçika
Almanya ve Hollanda’da yaşanan skandalların ardından Belçika’nın Anvers şehrinde düzenlenecek ve Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Merkez Yönetim Kurulu Üyesi Ali Güler’in konuşma yapacağı iki toplantı da belediyeler tarafından engellendi.
Aşırı sağcı Belçika Flaman Milliyetçi Cepheden (N-VA ) Anvers Belediye Başkanı Bart De Weber, toplantılara izin verilmemesine gerekçe olarak polis güvenlik analizinde durumun kamu düzenini bozabileceğini gösterdi.
Ancak ülkede, terör örgütü PKK yandaşları Nevruz kutlaması adı altında 20 Mart’ta ‘Hayır’ kampanyası gerçekleştirdi.
İsviçre
İsviçre’de de Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun katılacak etkinlik, otelin güvenlik gerekçesiyle salonu vermemesi üzerine iptal edildi. Çavuşoğlu, 23 Mart’ta Bern’de mevkidaşı Didier Burkhalter ile Türkiye’nin Bern Büyükelçiliği rezidansında, ülkedeki Türk sivil toplum kuruluşlarıyla bir araya geldi.
AK Parti İstanbul Milletvekili Hurşit Yıldırım’ın 10 Mart’ta konuşmacı olarak katılacağı program da Aargau Kanton polisi tarafından güvenlik gerekçe gösterilerek iptal edildi.
Basel kentinde ise 18 Mart’ta yapılması planlanan ve sanatçılar Mustafa Yıldızdoğan ve Nejla Çakmakçı’nın sahne alacağı ‘Çanakkale Geçilmez Kültür ve Eğlence Programı’ polis tarafından iptal edildi. Etkinlikte kültür ve eğlence adı altında Türk vatandaşlarına ‘Evet’ propagandası yapılacağı iddia edildi.