Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Soma Belediyesi’nde Başbakan Yardımcıları Bülent Arınç, Beşir Atalay, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, İçişleri Bakanı Efkan Ala, AK Partili Manisa ve Balıkesir milletvekilleri ile basın toplantısı düzenledi.
Başbakan Erdoğan, yakın tarihin en büyük iş kazalarından birine şahit olunduğunu belirterek, “Özel sektöre ait maden işletmesinde çıkan yangın nedeniyle ilk belirlemelere göre 238 işçimizi Hakk’a uğurladık. Yine ilk belirlemelere göre 80 işçimizi de yaralı olarak kurtardık. Bunların şu an itibarı ile 19’u taburcu edildi. Fakat bu taburcu edilme süreci hızla devam ediyor. Ağır yaralı olarak herhangi bir yaralımız kalmadı. Milletimizin başı sağolsun. Milletçe 77 milyon çok büyük bir acı yaşıyoruz. Tahammülü son derece meşakkatli bir süreçten geçiyoruz” diye konuştu.
Erdoğan, ekmek parası için alın teri döken emekçileri kaybetmenin yürek parçalıyıcı hüznünün yaşandığının altını çizerek, şunları söyledi:
“Rabbim hayatlarını kaybeden kardeşlerimizi rahmeti ile kuşatsın. Kur-an’ı Kerim’de ‘Hakikaten insan oğlu için emeğinden başkası yoktur’ buyuruyor Rabbimiz. Rabbim ekmeğinin peşinde, çoluk çocuğunun rızkının peşinde hayatını yitiren bu kardeşlerimizin mekanlarını cennet eylesin. Şunu ifade etmek isterim ki; geride kalan acı sadece vefat eden kardeşlerimizin değil, hepimizin, 77 milyonun ortak acısıdır. Hem vefat eden kardeşlerimizin ailelerinin hem milletimizin başı sağolsun. Şu anda ilk tedavileri tamamlanan ya da hastanelerimizde tedavileri devam eden kardeşlerimize de Allah’tan acil şifalar temenni ediyorum.
Bu vesile ile kaza anından bu yana son derece sorumlu yayın gerçekleştiren, kamuoyunun hızlı ama doğru bilgilendirilmesini sağlayan, bunu da zor şartlar altında gerçekleştiren medya mensubu arkadaşlarımıza, kuruluşlarımıza şahsım ve milletim adına teşekkür ediyorum.”
Başbakan Erdoğan, bu büyük acı karşısında sağduyulu ve serinkanlı yaklaşım sergileyen siyasetçilere şükranlarını sunarak, kaza anından itibaren çok büyük gayretle kendi hayatlarını riske atarak, arama kurtarma çalışmalarına katılan, sağlık ve güvenlik hizmeti verenleri tebrik ve teşekkür etti.
Acı olay karşısında metanetini muhafaza eden, ülkenin her köşesinde madencilerin selameti için dualar eden millete de teşekkürlerini sunan Erdoğan, kaza haberinin alınması ile en yakından en uzağa tüm imkanları hızlı bir şekilde seferber ettiklerini bildirdi. Erdoğan, ulusal ve uluslararası programları iptal ettiklerini, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız ile Manisa ve Balıkesir milletvekillerini süratle bölgeye gönderdiklerine dikkati çekerek, “Taner Yıldız Beyin, koordinatörlüğünde Sağlık Bakanlığımız, AFAD, Kızılay, Genelkurmay Başkanlığımız, Emniyet Teşkilatımız, Zonguldak Taş Kömürü İşletmeleri, Türkiye Taş Kömürü İşletmeleri, bütün komşu illerden arama kurtarma ekipleri, sağlık ekipleri, uzmanlar, teknisyenler bölgeye intikal ettiler. Mümkün olan en hızlı şekilde, en modern tesisatla madendeki kardeşlerimize ulaşmanın gayreti içinde olduk” diye konuştu.
Erdoğan, böyle büyük çaplı acı bir olay karşısında devletin tüm imkanlarını devreye aldıklarını kaydederek, ocaklardan çıkan yaralılar ve ebediyete intikal edenlerle ilgili adli tıp çalışmalarını da Kırkağaç’a alarak süratle otopsilerinin gerçekleştirildiğinin belirtti. Erdoğan, cenazeleri otopsi için Soma’dan İzmir’e göndermenin zor ve herkesi rahatsız edici bir durum olacağını aktararak, “Başsavcı kardeşlerimizle beraber yaptığımız istişarelerde bunun en uygun olacağı kanaatine vardık ve Adalet Bakanımızı da uyararak, o da yurt dışındaydı, sağolsun o da müsteşarımla beraber bu konuda adımları attılar” dedi.
Sadece arama kurtarma değil, vefat edenlerin kimliklerinin belirlenmesi konusunda da çalışmaların sürdüğünü anlatan Erdoğan, “Bu yanlış anlaşılmasın. Vefat eden kardeşlerimizin üzerlerinde kimlikleri yok. Yoksa vücutlarında en ufak bir darbe, yara söz konusu değil. Ama kimlik olmadığı için üzerlerinde, kim kimdir bilinmiyor. Onun için burada fotoğraflarla beraber ailelere gösterilmek suretiyle, kendileri geliyor, orada yerinde görerek, teşhisi bu şekilde yapıp, oradan da kendi yakınını alıyor ve köyüne götürüyor” değerlendirmesini yaptı.
Erdoğan, konuyla ilgili ihtiyaçların karşılanması dahil, her türlü ayrıntının üzerinde durduklarını anımsatarak, bu aşamadan itibaren gereken her şeyi yapacaklarını bildirdi. Erdoğan, madden ve manen ne gerekiyorsa Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve işletme olarak atılması gereken adımların hepsinin yapılacağının altını çizerek, “Adli ve idari olarak yapılması gereken çalışmalar da şu anda başlamıştır. Bunun da bilinmesini istiyorum” dedi.
Başbakanlık tarafından yayımlanan genelge ile Türkiye genelinde 3 günlük yas ilan edildiğini hatırlatan Erdoğan, Diyanet İşleri Başkanlığı ile yaptıkları görüşmeler sonucu bugün selalar verildiğini, Kur’an kurslarında Hatm-i Şerifler’in okunduğunu ve cuma günü okunacak hutbenin de bu konuya ayrıldığını belirtti.
Erdoğan, “Arkadaşlar şundan herkesin emin olmasını istiyorum, bu kaza en ince ayrıntılarına, en küçük detaylarına kadar araştırılacak ve araştırılıyor. Hiçbir ihmalin göz ardı edilmesine izin vermeyiz, vermeyeceğiz. Olayı aydınlatacak ve hem yakınlarının hem kamuoyunun tatmin olacağı adımlar da atılacaktır. Herkes bu konuda müsterih olsun” ifadesini kullandı.
İlk işin cenazelerin defni olduğuna vurgu yapan Erdoğan, önce yaraların sarılacağını ve yas tutulacağını, ardından da bu acının tüm boyutları ile konuşularak gerekenin yapılacağını söyledi.
Erdoğan, Soma’daki maden faciasının ardından TBMM’nin tatil edildiğini, yaralıların, vefat edenlerin yakınlarının ve çocuklarının yanında olacaklarını dile getirerek, Soma ve bölge halkının yanında olmak için Gençlik ve Spor Bakanlığı’nın Gençlik Haftası dolayısı ile düzenlediği etkinlikler ile AK Parti’nin cumartesi günü Malatya’daki etkinliklerinin de iptal edildiğini aktardı.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Soma’da meydana gelen maden faciasıyla ilgili, “Şu anda arkadaşlarımızın ve iş yerinin verdiği rakamlardan hareketle tahmini olarak 120 civarında içeride şu anda halen işçinin olduğu söyleniyor” dedi.
Erdoğan, sağlıklı bilgilendirme konusunda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız ve yetkililerin açıklamalarının dikkate alınmasını özellikle rica ettiğini belirtti.
Söylentilere, dedikodulara, özellikle fırsatçılara bu hassas dönemde daha da dikkat olunmasını isteyen Erdoğan, “Vefat edenlere Allah’tan rahmet, yakınlarına, milletimize sabır ve başsağlığı diliyorum. Fakat burada tüm medyanın huzurunda milletime bir şeyi daha duyurmak istiyorum o da şudur, bu tür havaları fırsat bilip, bunları istismar etmek isteyen bazı aşırı uçlar var, gruplar var. Bunlara da değer verilmemesinin ülkemizin huzuru için, ülkemizin birliği beraberliği için çok çok önemli olduğunu hatırlatmak istiyorum” diye konuştu.
Yaralılara acil şifalar temenni eden Başbakan Erdoğan, “Rabbim milletimize inşallah böyle acılar tekrar yaşatmasın temennisinde bulunuyorum” ifadesini kullandı.
Gazetecilerin sorularını da yanıtlayan Başbakan Erdoğan, “Bu kadar tehlikeli bir iş yapıp da böyle bir kazaya hazırlıklı olmayan hatta bu kadar büyük felaketi beraberinde getirme potansiyeli olan bir işletme nasıl olup da faaliyetlerine devam edebildi? Burada sorumluluk kime ait? Bakanlıklarınıza düşen sorumluluk var mı” şeklindeki bir soru üzerine şöyle konuştu:
“Bir gazeteci olarak zannediyorum dünyada kömür madenlerinin nasıl çalıştığını pek yakından takip etmiyorsunuz. Bu belki de şundan kaynaklanıyor olabilir, Katar’da pek kömür madeni yok orada doğalgaz var. Ben size şurada birkaç tane rakam vereceğim, neyin ne olduğunu görmeniz bakımından bu çok çok önemli. Bakın bu ocakla ilgili mart ayı sonunda yapılmış gerek sağlık gerekse güvenlik kontrolünde bu ocağın bu noktada işçi sağlığı ve iş güvenliği noktasında başarılı olduğu tespit edilmiştir.”
Türkiye’de 1942 yılından 2010 sonuna kadar benzer kazalarda toplam yaklaşık 900 civarında işçinin hayatını kaybettiğini söyleyen Erdoğan, “Bunların içerisinde 1992 yılında Zonguldak Kozlu ilçesinde yaşanan ve 263 işçinin öldüğü grizu faciası en büyük kaza olarak kayıtlara geçti. Aynı yıl toplam 277 işçi hayatını yine kaybetti” dedi.
Yurt dışında benzer olaylarla ilgili de bilgi veren Erdoğan, şunları kaydetti:
“İngiltere’de, şöyle biraz geçmişe gidiyorum, 1862 bu madende göçük 204 kişi ölmüş, 1866 grizu ve kömür tozu patlaması 361 kişi ölmüş yine İngiltere’de. Belçika’da 87, metan gazı patlaması 120, İngiltere’de 1894 kömür ocağında patlama 290, Fransa’ya geliyorum, 1906 dünya tarihinin en ölümlü ikinci kömür madeni kazası ölen bin 99. Daha yakın dönemlere geleyim diyorum burada da farklı şeyler var, Japonya 1914’de 687, Kyushu Adası’nda Mitsubishi Hojo kömür madeninde bu meydana geldi. Çin 1942’de dünyanın en çok ölümlü madeni kazasına gaz ve kömür tozu karışımının neden olduğu sanılıyor. Ölüm sayısı ne biliyor musunuz, bin 549. Aynı şekilde yine Çin’de 1960’ta kömür madeninde metan gazı patlaması 684 ve Japonya’da 1963’te yine kömür tozu patlaması 458. Hindistan’da 1965 grizu patlaması 375, yine Hindistan’da 1975’te metan gazı alev aldı patlamayla madenin çatısı çöktü ve 372. Bu ocakların bu noktada bu tür kazaları sürekli olan şeyler. Bakın Amerika, teknolojisiyle her şeyiyle… 1907 iki ayrı madende grizu ve kömür tozu patlaması 361.”
Madenlerde bu tür olaylar yaşanabildiğini belirten Erdoğan, “Arkadaşlar biz bir defa bu tür ocaklarda, kömür ocaklarında, madenlerde bu olanları, lütfen, ‘buralarda hiç bu tür olaylar olmaz’ diye yorumlamayalım. Bunlar olağan şeylerdir. Bakın literatürde iş kazası denilen bir olay vardır. Bu sadece madenlerde olur diye bir şey yok. Başka işlerde de olur, iş kazası. Burada da oldu. Bunun yapısında, fıtratında bunlar var. Hiç kaza olmayacak diye bir şey madenlerde yok. Tabii işin boyutunun bu kadar fazla olması bizi derinden yaralamıştır. Bizi derinden üzmüştür ve yapılan kontrollerle de burası gerçekten gerek işçi sağlığı, gerek işçi güvenliği açısından da iyi noktada olan kömür ocaklarından birisi olarak değerlendirmesi yapılmış ve nisan, mayısta da bu şekilde çalışmalarına devam etmiştir” diye konuştu.
Madenden henüz çıkarılamayan işçi sayısına ilişkin soru üzerine Erdoğan, “Bunu yüzde yüz olarak söylemeyelim ama arkadaşlarımızın ve işletmenin verdiği rakamlardan hareketle tahmini olarak 120 civarında içeride şu anda halen işçinin olduğu söyleniyor. Bu üç aşağı beş yukarı olabilir ama işverenin verdiği rakam bu” dedi.
Rakamın biraz daha azalmış olduğunu düşündüğünü belirten Erdoğan, bir taraftan hayatını kaybedenlerin çıkarıldığını, bir taraftan da yaralı da olsa çıkarılabilecekler olmasını umduklarını söyledi.
Erdoğan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı, Sağlık Bakanı ve ilgili birimlerin hepsinin burada kalacaklarını aktardı.
İlk belirlemelere göre patlamanın neden yaşandığı ve aileler için tazminat söz konusu olup olmayacağı yönündeki soru üzerine, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı noktasında bir prosedürü olduğunu ve çalışacağını belirten Erdoğan, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Bunun dışında aynı şekilde bu prosedürün yanında tabii ki işverenin kendisinin bu olay sebebiyle yapabileceği olabilir. Kendisine düşen vardır onu doğal olarak tabii ki yapar ama bunun dışında yapabilecekleri vardır bunu yapar. Aynı şekilde biz Türkiye Cumhuriyeti Devleti olarak yapabileceklerimizi yaparız. Çünkü vatandaşımızın bir defa mağduriyetini istismar etmeye de fırsat vermek istemeyiz. Şu anda kalkıp da ‘şu kadar rakam şundan gelecek, bu kadar rakam bundan gelecek’ gibi ebediyete uğurladığımız kardeşlerimizin hayatı üzerine bunları konuşmanın doğru olacağını düşünmüyorum. Ama definlerimizi her şeyimizi bir halledelim. Bu arada tabii ilgili bakanlığımız, bakanlıklarımız ve başbakanlık olarak da bizler gerekli çalışmaları yapıyoruz, yapacağız. Öbür tarafta da işin adli idari boyutu bununla ilgili olarak çalışmalarımız da devam ediyor.”
“Tartışılan bir konu da şu oldu kazadan sonra; ‘CHP’li vekiller, daha önce Meclis’te Soma’daki madenlerin araştırılması için önerge vermiş, ancak AK Partili milletvekillerin oylarıyla reddedilmiş’ Bu konu çok tartışılıyor, bununla ilgili ne demek istersiniz” sorusuna, Başbakan Erdoğan, şu yanıtı verdi:
“Önce ben o günkü Meclis tutanağını bir incelemenizi sizden özellikle isterim. O günkü gündemde, bu Soma ile ilgili CHP’li milletvekilinin getirdiği öneri yada önerge, sadece o günkü gündemi engellemeye yöneliktir. Ve kendi konuşmasında da Soma’yla ilgili bir kelime bulamazsınız. Ben bugün hemen getirttim, ‘şu tutanağı bir getirin’ dedim. Şöyle süratle bir okudum, başlıkta Soma geçiyor ama içeride Soma ile ilgili herhangi bir şey yok. Gerekli olan cevabı zaten arkadaşlarımız da verdiler, ‘bunu bir başka zamanda gündeme getirip konuşalım, konuşabiliriz’ dediler. Ve olay, tam böyle bir anda, tam bir suistimal olarak kullanılma gayreti içerisindedir ve bunun istismarına da biz zaten fırsat vermeyiz. Olay zaten mart ayının sonunda olmuştur, 1,5 ay geçmiştir. Tutanak gerçekten şaşırtıcıdır, çünkü içeride konuyla alakalı en ufak bir şey yok. Üzücü olan da bu.”
“Şu anda 120 civarında işçinin madende olduğunu söylediniz. Arama kurtarma ekiplerinin, o işçilere ulaşmasını engelleyen bir durum var mı” sorusuna, Erdoğan, “Şu anda arama kurtarma ekiplerimiz çalışıyor. Ben de tam ocağın girişine kadar gittim arkadaşlarımla beraber. Orada o ekiplerle de görüştük, tabii kolay değil. Oradan belli bi, diyelim ki 150 metrelik bir kademe, onun bazı yerlerinde 250 metrelik kademe… Ama yatayda tabi bu 3-4 kilometreye kadar çıkıyor. Ama bazıları bunu 4 kilometre dikey olarak anlaşılır gibi anlatıyorlar, böyle bir şey söz konusu değil. Bu yatay bir yerdir. Bende Zonguldak kömür ocaklarına girdim, biliyorum. Bu yatay olarak uzun bir mesafe. Oradan onlara ulaşıp, onları tabi alıp getirmek kolay bir iş değil” cevabını verdi.
Ekiplerin yoğun bir şekilde çalışmalarını sürdürdüğünü belirten Erdoğan, “Temenni ederim ki süratle gerek bugün… Gece şartlar ne olacak tabii onu şu anda kestiremem ama çalışmalarını gayretle sürdürecekler. İmbat A.Ş’nin başındaki genel müdür olan arkadaşımız da ‘sonuna kadar bu gayretimizi, mücadelemizi sürdüreceğiz’ dediler. Aynı şekilde Soma A.Ş’nin elemanları hakeza ve bizim AFAD olsun, bütün diğer kurtarma ekiplerimiz olsun hepsi bu çalışmada yerlerini almış vaziyetteler. Kısa zamanda bitirmenin gayreti içindeyiz” dedi.