Türk sinemasına başyapıtlar armağan eden, hocaların hocası, Yeşilçam’ın gelmiş geçmiş en önemli yönetmenlerinden Ömer Lütfi Akad 95 yaşında hayata veda etti.
Işıkla karanlık arasında Türkiye sinemasının yolunu çizen, filmleri kadar kişiliğiyle de dönemine ve genç kuşaklara örnek olan Lütfi Akad’ı kaybettik. 95 yaşında hayata gözlerini yuman Akad, sinemamızın en büyük ve en etkili ustasıydı.
Lale Film’de mali müşavir olarak çalışırken bir yandan da tiyatro yapan; iyi eğitimli, yüksek kültürlü oluşuyla yönetmenliğe geçmesi için ısrar edilen Akad, ilk filmi Vurun Kahpeye’den itibaren farkını ortaya koydu.
Ticari sinemanın bir film dili oluşturmaya olanak tanımadığı koşullar altında bile toplumsal gerçekçi bir tavırla, teknik yönden titiz ve yalın bir biçemle dikkat çekti. Filmlerinin güçlü birer öykü anlatmasına, bir meseleye derinlemesine değinmesine, hakiki karakterler yaratabilmesine özen gösterdi.
Kanun Namına ile polisiyeden, Vesikalı Yarim ile aşk filmine dek hangi türde film yaparsa yapsın Türk sinemasında bir klasiğe dönüştü. Yeşilçam klişelerinin yerine her daim kafa yorduğu bir film estetiği koyarak, ustaların ustası sıfatını hak etti. Yeşilçam piyasası içerisinde her zaman istediği projeleri gerçekleştiremese bile Yılmaz Güney’i mesleğe kazandırdı.
Hudutların Kanunu’ndan, köyden kente göçü anlatan Düğün, Gelin, Diyet üçlemesine dek bir dizi başyapıta imza attı. Sinemayı bıraktıktan sonra Mimar Sinan Üniversitesi’nde ders vermeye başlayan Akad, pek çoğu önemli sinemacılar olan sayısız öğrenci yetiştirdi.Lütfi Akad, bugün Türkiye sinemasında yaşadığımız gelişmenin temelini filmleri ve Işıkla Karanlık Arasında adlı anı kitabında anlattığı sinema macerasıyla attı.
PORTRE
Türk sinemasının “koca çınarı” yönetmen Ömer Lütfi Akad 2 Eylül 1916’da İstanbul’da doğdu. Vurun Kahpeye filmi ile başlayan sinema kariyerini halk masalları uyarlamalarıyla sürdüren, polisiye filmlerle sinema dilini geliştiren Akad, Türk sinemasında tiyatro geleneğinden sinema tekniğine geçişi başlatan yönetmendi. Sinema tarihi yazarlarının “Muhsin Ertuğrul’dan Sonraki Sinemacılar Dönemi” diye adlandırdığı dönemin en önemli ismiydi.
Akad, kendinden önceki sinemacılardan farklı olarak sinema tekniği ve diline yeni bir anlayış getirdi. Yalnızlar Rıhtımı, Hudutların Kanunu, iç göç sorununu ele aldığı üçleme; Gelin, Düğün, Diyet ile Vesikalı Yarim ve Bir Teselli Ver yönetmenin önemli filmleri arasında. Çağan Irmak, büyük gişe başarısı elde eden filmi Babam ve Oğlum’u Akad’a ithaf etmişti.
Ö. Lütfi Akad Film Arası’nda
Film arası dergisi yakın zamanda Türk Sineması’nın dev çınarı Ömer Lütfi Akad için 52 sayfalık özel bir sayı hazırlamıştı. Türkan Şoray, Hülya Koçyiğit, Sezer Sezin, Yavuz Turgul, Ülkü Erakalın, Çağan Irmak, Mesut Uçakan, İhsan Kabil, Selma Köksal Çekiç, Ege Görgün, Kerem Akça ve Yıldız Ramazanoğlu’nun da aralarında bulunduğu oyuncu, yönetmen, sinema eleştirmenleri ve yazarlar, büyük usta Lütfi Akad’ı anlatmıştı.
Akad’ın ardından…
Türkan Şoray OYUNCU
Sette tatlı sert hâkimiyet kuran bir yönetmendi. Disiplinliydi. Oyuncudan istediği oyunu alabilen, güven veren, saygı duyulan bir yönetmendi. Onunla çalışmış olmak, mesleğim açısından benim için büyük bir kazanç ve büyük bir şans.
Hülya Koçyiğit OYUNCU
Akad benim için sadece bir yönetmen değil, aynı zamanda bir eğitmen, bir yol gösterici oldu. O bir ekoldür. İnsan hallerini anlatan, gerçekçi, toplumsal filmler yaptı. Prensipli, ciddi ve mesafeliydi. Yapılan işe saygılı, tüm ekibe hâkim ve değer veren, oyunculuklara, senaryoya özenen, ne istediğini bilen ve anlatan, inandırıcı ve inanan bir yönetmendi.
Burçak Evren SİNEMA YAZARI
Akad için sinemamızın ustasız ustası diyebiliriz. Belki de Akad onun için sinemamızın tek ustasıdır. Kendi kendini eleştirip, ne yaptığını nesnel bir tavırla ortaya koyduğu için.
Çağan Irmak SENARİST YÖNETMEN
Türk sinemasının yapı taşlarından, ilk adımlarından birisidir Akad. Shakespeare’in anlattıkları nasıl günümüzde geçerliliğini koruyorsa, Akad’ınki de öyledir. O yüzden eskimiyor, demode olmuyor. Örneğin Victor Hugo’nun Sefilleri isimli eseri. Değişmez. Dünyanın her anına her zaman dilimine uyarlayabilirsiniz. Akad’ın sineması da böyledir.
Mesut Uçakan SENARİST YÖNETMEN
Toplum adına, sanat adına çok güzel işler yaptı, yol gösterici oldu. Hepimiz sevdik onu. Şimdi onun için mühim olan yanında neler götürdüğü… Hislerimi samimi olarak belirtmem gerekirse bu vefatın şu an beni ilgilendiren yanı bu… Her nefs ölümü tadacak. Bundan kaçış yok. Yeni gidecekler için söylüyorum: Hiç olmazsa işin bu tarafını bu sefer ıskalamayalım. Akad bu yönde de yol gösterici olsun bize. Gerçekçiydi. Gerçekleri görmemizi isterdi. Allah taksiratını affetsin.
Yavuz Turgul SENARİST YÖNETMEN
Türk Sinema Tarihi’nin Metin Erksan’la birlikte en önemli ismidir bence. Aslında bu tarihin başlangıcını yazanlardır diyebiliriz bu iki saygın insana. Akad kişiliğiyle, ciddiyetiyle, işine duyduğu saygıyla, sinemaya verdiği önemle ustaların ustası sıfatını sonuna kadar hak etmiş bir pirdir.
Star