Derleyen: Bengü Dağlı
Sunuculuğunu Steve Martin ile Alec Baldwin’in üstlendiği 7 Mart’taki Oscar töreninde birbirinden ünlü isimler de ödül verecek. Tam bir görsel şölenle sahiplerini bulan Oscar heykelleri bu yıl da heyecanla bekleniyor.
Amerikan Sinema Bilimleri ve Sanat Akademisi tarafından dağıtılan Oscar ödüllerinin resmi internet sitesinin yanı sıra, sinema sektörünün yayın organları da Oscar hazırlıklarına ilişkin gelişmeleri saat saat duyurmayı sürdürüyor. Bizde on5yirmi5.com olarak bu heyecana ortak olduk ve Oscar’ın bilinmeyen tarihini sizler için araştırdık…
Oscar olarak bilinen Akademi Ödülleri sinema alanında verilen dünyanın en prestijli ve en eski ödülleri. Her yıl dağıtılan Oscarlar ilk kez 1927 yılında kurulan ve merkezi Beverly Hills, California da bulunan profesyonel bir organizasyon olan Academy of Motion Picture Arts and Sciences (AMPAS) tarafından 1929 yılının mayıs ayında dağıtıldı. Pricewaterhouse 1935 yılından itibaren Oscar ödüllerinin gizli oylama sürecini yönetiyor. Organizasyon 1941 yılından itibaren ise gizli zarf sistemiyle çalışmalarını sürdürüyor.
Oscar’ın dağıtıldığı ilk yıllarda bir filmin ödüle aday olabilmesi için ödülün verileceği yıldan bir önceki yılın temmuz ayının 31’ine kadar Los Angeles’da vizyona girmesi gerekiyordu. Fakat daha sonra bir yılın 12 ayını da kullanmak adına 1932/1933 Oscar ödüllerine aday olan filmlere 17 aylık bir adaylık süresi tanındı. 1934 yılından itibaren ödüllerin verildiği senenin bir yıl öncesindeki süre içinde gösterime giren filmler Oscar’a aday olma hakkını kazandı.
Oscar ödül töreni 1954 yılına kadar çoğunlukla Perşembe geceleri gerçekleşiyordu. 1955-1958 yılları arasındaki ödül törenleri Çarşamba günleri sahiplerini bulurken 1959’dan 1999 yılına kadar kadar, birkaç istisna haricinde, ödüller pazartesi geceleri dağıtıldı. Oscar ödüllerinin dağıtımı 1999 yılından günümüze Pazar geceleri yapılıyor.
Stüdyolara ya da oyunculara prestij kazandırdığı düşünülürse Akademi’nin ve bu organizasyonun ödül sisteminin dünyadaki film endüstrisini derinden etkilediği söylenebilir. Film stüdyoları genelde çektikleri filmlere oy toplamak için bir çok pahalı pazarlama ve reklam kampanyası yapma yolunu seçiyor. Akademi her ne kadar stüdyolar tarafından yapılan reklam ve promosyon kampanyalarının ve uygulanan pazarlama taktiklerinin önünü kesmeye çalışsa da bu tarz aktiviteler oylama sonuçlarını etkiliyor. Özellikle 80’li yıllardan itibaren sadece maddi çıkarlar düşünülerek çekilen filmlerin kitleleri etkilemeyi başarsa da gerekli derinliğe sahip olmadıklarını düşünen eleştirmenlerden olumlu puan alamadığı görüldü.
AKADEMİ’NİN TARİHÇESİ
Orijinal adı ‘The Academy of Motion Picture Arts and Sciences’ olan Akademi 6000 oyuncu ve sinema emekçisinden oluşan bir organizasyon. Her yıl dağıttığı ödüllerle tanınsa da Akademi’nin genel hedefi sinema sanatının gelişimine katkı sağlamak. Akademi ayrıca sinema sektörü içindeki profesyonellerle halkın birlikte gerçekleştirebileceği eğitsel aktiviteler düzenliyor.
Akademi 1927 yılının Mayıs ayında prodüksiyon yöneticileri ile sinema dünyasının tanınmış isimlerinden oluşan 36 kişilik bir grupla çalışmalarına başladı. Ünlü organizasyonun ilk başkanı Douglas Fairbanks idi. Fairbanks’den sonra Frank Capra, Bette Davis, Jean Hersholt, George Stevens, Robert E. Wise, Karl Malden, Arthur Hiller and Robert Rehme gibi isimler başkanlık koltuğuna oturdu. Akademinin şimdiki başkanı Frank Pierson ise koltuğu 2001 yılında devraldı.
‘OSCAR’ İSMİ NEREDEN GELİYOR?
Ona ‘Akademi Heykelciği’ diyen de var, ‘Altın Ödül’ ya da ‘Üstün Başarı Heykeli’ de. ‘Weekly Variety’ dergisinin ‘Demir Adam’ olarak nitelendirdiği ödüle biz daha çok ‘Oscar’ diyoruz. 1928 yılında doğan Oscar heykelciğinin üzerinde film makarasının üzerinde elinde haçlı askerlerinin kullandığı bir kılıç taşıyan bir şövalye bulunuyor. Şovalyenin üzerinde durduğu makaranın beş tekerlek parmağı aktörler, yazarlar, yönetmenler, yapımcılar ve teknik ekip olmak üzere Akademinin orjinal kollarını temsil ediyor.
3,8 kg ağırlığındaki heykelcik MGM’nin baş sanat direktörü Cedric Gibbons tarafından tasarlandı. Gibbons’ın asistanı Frederic Hope orijinal siyah mermer zemini yaratırken heykeltraş George Stanley tasarımı bir heykel çizgilerine dönüştürdü. California Bronz döküm enstitüsü ise ilk Oscar heykelciğini 24 karat altınla kapladı.
Peki, dünyanın sinema alanında en prestijli ödülü sayılan heykelciğin ismi nereden geliyor? Akademi’de bir süre kütüphane görevlisi olarak çalıştıktan sonra yapımcılığa başlayan Margaret Herrick‘in heykelciğin üzerindeki adam figürünü amcası Oscar’a benzettiğini söylemesi üzerine heykelciğe bu ismin verildiği söyleniyor. 1934 yılındaki altıncı ödül töreninin ardından Hollywood’un ünlü köşe yazarı Sidney Skolsky yazısında o yıl “En İyi Kadın Oyuncu” dalında ödüle layık görülen Katharine Hepburn‘ün aldığı ödülü Oscar olarak nitelendirerek heykelciği ilk kez bu isimle tanımlamış oldu. Akademi Oscar ismini 1939 yılına kadar resmi olarak kullanmadı.
Oscar bazı durumlarda farklı şekillerde sahiplerine sunuldu. Örneğin 1930’lu yıllarla 1950’li yıllar arasında ödüle layık görülen çocuk oyunculara heykelciğin minyatür replikaları verilirken vantrilok Edgar Bergene ağız kısmı hareket edebilen ahşap bir Oscar heykelciği sunuldu. Ayrıca Walt Disney’e, ödül kazandığı yapıtı Snow White and the Seven Dwarfs için biri standart boyutta olmak üzere yedi minyatür heykelcik takdim edildi. 1942-1944 yılları arasında 2. Dünya Savaşı sırasında ekonomiye katkı sağlamak açısından Oscar’ın yapımında altın yerine plaster kullanıldı. 1945 yılında heykelciğin mermer tabanı metale dönüştürülürken 1949 yılında heykelcik 501’den başlayarak numaralandırılmaya başlandı.
İLK TÖRENE 250 KİŞİ KATILDI
İlk Oscar Ödülü töreni, 16 Mayıs 1929’da Hollywood Roosevelt Otel Blassom Room‘da yapıldı. Gecenin biletleri 10 dolardan satıldı ve törene 250 kişi katıldı.
Ödül töreninin yapıldığı gece saat 23.00’te basına açıklanan sonuçlar için 1940 yılından bu yana zarf sistemi uygulanıyor.
İLK NAKLEN YAYIN
İkinci Dünya Savaşı’ndaki ABD askerlerinin töreni dinlemesi için ilk defa 1943 yılında Los Angeles Radyosu tarafından dünyaya duyurulan törenlerin, televizyondan naklen yayınlanması ise ilk olarak 19 mart 1953’te oldu ve programı, Bob Hope sundu.
MERAK EDİLENLER?..
Ödüller, 1966 yılında da ilk olarak televizyondan renkli olarak yayınlandı.
Oscar ödüllerinin yayın hakkını 1971 ile 1975 yılları arasında NBC satın aldı ve 1972 yılındaki 42’nci Oscar töreni tüm dünyaya canlı olarak ulaştı.
İlk 15 yıl boyunca otellerin toplantı ve balo salonlarında yapılan törenler, katılımcı sayısındaki artışla büyük salonlara taşındı.
TÖRENE ÜÇ KEZ ERTELEME
Tarihi boyunca sadece üç kez ertelenen Oscar Töreni, 1938 yılında Los Angeles‘taki sel dolayısıyla bir hafta geç yapıldı. 1968 yılında da Martin Luther King‘e saygı dolayısıyla ertelenen tören, 1981’de Ronald Reagan’a suikast girişimi nedeniyle 24 saat ertelendi.