Hazırlayan: Gülay Gümüş
Sinema tarihi kadar eski olan görsel efekt teknolojisi, inanılmaz bir hızla gelişiyor. Birileri bizler sinemada daha “gerçek”çi filmler izleyelim, kendimizi sinemanın büyülü dünyasına biraz daha yakın hissedelim; yönetmenler ve senaristler hayallerini gözle görülür kılabilsin diye durmadan çalışıyor. Bunun en güzel örneğini, 2010 Görsel Efekt Oscarı’nı da kazanan Avatar ile yakından gördük. Sinema tarihinde sesli ve renkli film gibi bir devrim yaratması beklenen Avatar ile ilk 3 boyutlu aksiyon filmini izlerken, sinema salonunda olduğumuzu bir an olsun unutup, kendimizi Pandora’da gezinirken bulduk.
Dilerseniz kameranın icadı ile başlayan ve hayal gücümüzü zorlayan görsel efekt teknolojisinin geçmişi ve bugününe birlikte göz atalım…
KRALİÇENİN İDAMI İLE BAŞLAYAN GÖRSEL EFEKT TARİHİ
Sinema tarihinde ilk görsel efekt 1895 yapımı “The 
Execution of Mary Queen of Scots” filminde yapılmıştı. Kraliçenin idam sahnesinde giyotinin tam ineceği anda çekim durduruldu. Mary Queen’i canlandıran oyuncunun yerine, kuklası konuldu. Bu arada sahnedeki diğer oyuncular kımıldamadan beklediler. Kamerada da en ufak bir oynama olmadığı için, sahne kaldığı yerden çekilmeye devam edildiğinde kesintisiz bir görüntü elde edildi. Bu tekniğe “substitution shoot” (yerine koyma efekti) denir. Bu efekt daha sonra sinemada sıkça kullanılan bir efekt haline geldi. İnandırıcılığı düşük ve fark edilmesi kolay olmasına rağmen, basit bir şekilde uygulanabilmesinden dolayı günümüzde de görsel efekt kaygısı taşımayan çekimlerde kullanılan bir tekniktir.
STOP MOTION EFEKTİ
İlk animasyon örnekleri, stop motion tekniğine dayanır. “Stop Motion” durağan objeleri hareket edermiş gibi gösteren bir animasyon tekniğidir. Kuklalar veya oyun hamuru/latex/silikon ile yapılmış modeller kullanılır. Bu efekti uygulayabilmek için dijital veya analog, tek kare çekme özelliğine sahip kameraya ihtiyaç vardır. Tek kare yakalama özelliği olan Video Capture kartları da kullanılabilir.
Stop Motion tekniği; kamerayı objeye karşı ayarlayıp tek kare çekip, sonra objeyi biraz hareket ettirip yeni bir kare çekmek ve bunu tekrarlayarak animasyonu tamamlamaktır. Çekilen tek kare resimleri ardı ardına dizip (her saniye için 15-24 kare) oynatılması ile hareket elde edilir ve sahneler montajlanarak film tamamlanır. Bu işlemlerin çoğu çizgi film tekniği ile aynıdır, fark; stop motion animasyonda kullanılanlar gerçek 3 boyutlu obje, model ve setlerdir.
1800’lü yılların başlangıcından sonlarına kadar geçen zaman diliminde sinemanın bulunuşuyla çizgi film ve stop motion teknikleri kullanılarak film yapma çalışmaları da ortaya çıkmaya başlamıştır. Model animasyonu veya 3 Boyutlu Animasyon olarak da anılan stop motion, Amerika’da ortaya çıkıp gelişen çizgi filmin aksine, gölge oyunları ve kukla geleneğine sahip Orta ve Güney Avrupa’da daha fazla kullanılmış ve geliştirilmiştir. Uzak Doğu, özellikle Japonya da unutulmamalıdır.
Sop Motion tekniği ile çekilmiş bir kısa film
Tüm düyaya dağıtımı yapılan ilk uzun metrajlı stop motion animasyon filmi Tim Burton‘ın The Nightmare Before Christmas’ıdır (1993). Günümüzde, stop motion Aardman Animation şirketi tarafından sıklıkla kullanılmaktadır, Wallace and Gromit kısa film serileri ve uzun metrajlı Chicken Run (2000) ve yine uzun metrajlı filmleri The Curse Of The Were-rabbit stop motion’un en güzel örneklerindendir.Stop motion Türkiye’de, gerçek anlamda, 1995 yılında kurulan Anima şirketi tarafından reklam filmlerinde kullanılmış ve halen, her ne kadar çalışmaları 3B bilgisayar animasyonuna kaymışsa da, stop motion alanında yalnızlığı devam etmektedir. Diğer çabalar çok amatör kalmış çoğunlukla ortaya bile çıkamamışlardır. Günümüzde stop motion, bilgisayarlar sayesinde daha hızlı ve kolay bir şekilde üretilmekte ve çocuk programlarında, reklamlarda, kısa ve uzun metraj filmlerde yaygın olarak kullanılmaktadır. Artık amatörler bile en basit video kameraları ile oyun hamurundan modeller yaparak veya hazır objeler kullanarak stop motion’u deneyebilirler. Siz de evinizde bu tekniği denemek isterseniz, aşağıdaki videodan yararlanabilirsiniz.
Stop Motion efekti nasıl yapılır?
BLUE BOX EFEKTİ
1977 yılında çekilen ilk Star Wars filminin, efekt dünyasında bir çığır açmasını sağlayan şeylerin başında kullandığı Blue box tekniği gelmektedir. Peki, Blue box nedir ve neden kullanılır?
Blue box tekniği, gerçekte yapılması imkansız ya da çok yüksek 
maliyetlerle çekilebilecek sahneleri stüdyo ortamında gerçekleştirmek amacıyla geliştirilmiş bir tekniktir. Örneğin Superman’in gökyüzünde uçtuğu sahneler, bu teknik ile çekilmiştir.
Blue box efekti uygulanırken, düz mavi bir fonun (perdenin) önünde çekilen film sahneleri, montaj aşamasında istenilen arka planla değiştirilir. Daha çok parlak yeşil ve mavinin tercih edildiği bu teknikte amaç farklı sahneleri tek resimde göstermektir. Günümüzde sadece filmlerde değil haber programları, hava durumu bültenleri gibi pek çok yerde kullanılmaktadır.
Düşük bütçeli filmlerde bile rahatlıkla kullanılabilen bir efekt olan Blue Box efektini, tıpkı stop motion tekniği gibi siz de evinizde deneyebilirsiniz. İşte size yardımcı olacak bir video daha…
Blue Box efekti nasıl yapılır?