Gerçeküstücü doktor-hasta ilişkisi filmi, Büyük Britanya usulü “Hayalet Avcıları”, sanal gerçekliği sorgulayan akıcı bir belgesel ve Yeni Zelandalı bir ‘genç’in 80’lerden alternatif bakışı. Çek yönetmen Jan Svankmajer imzalı “Hayatta Kalmak”, Yeni Zelandalı Taika Waititi’nin ikinci yönetmenlik denemesi “Delikanlı” ile ilk filmler “Hayat 2.0” ve “Hayaletler”, !f İstanbul kapsamında görücüye çıktı. 27 Şubat’a kadar İstanbul’da sürecek olan festival, 2 Mart’tan itibaren !f Ankara olarak hız kesmeden yoluna devam edecek.
“Delikanlı”: ‘Napoleon Dynamite’ın Yeni Zelanda şubesi
Daha önce “Kartal Köpekbalığı’na Karşı” (“Eagle vs. Shark”, 2007) ile alternatif çizgi roman estetiğine hakim olduğunu kanıtlayan Yeni Zelandalı yönetmen Taika Waititi, burada da bir yetim öyküsü ya da gençlik filmi ile karşımızda. Bu ekolde ABD’den “Napoleon Dynamite”ın (2004) rakibi olarak anılabilir “Delikanlı” (“Boy”, 2010). Buna istinaden kullandığı pastel renkler, absürd karakterler, kurmaca evren ve dengeli yönetmenlikle Wes Anderson dünyasını ciddi anlamda kavrayabilen bir isim kendisi.
İlk filminde de gördüğümüz belli tempo ve yönetmenlik gözü sorunları halen baş gösterse de, burada ailesiyle değil de Michael Jackson kılıklı amcasıyla yaşamak zorunda olan karakterin dünyasını sinemalaştırma konusunda bir hayli becerikli. Buna ulaşırken kara kalem defterindeki boyamalardan üreyen animasyon tekniğinin de katkısı büyük.
Filmin 80’lerde geçmesi ise bu sosyal gerçekçi öykünün “E.T.” (1982), “TRON” (1982), “Rocky” (1976) gibi göndermelerle sarılıp daha keyifli hale gelmesine yol açmış. Michael Jackson, Shogun gibi popüler kültür referansları ile yürümesini sağlamış. Yönetmenin henüz ikinci filminden üslubunu belli etmesi başlı başına bir önemsenme sebebi olarak görülebilir. Zira onuncu filminde bile bunu yapamasa da sektörün içinde kalan çok sinemacı biliyoruz.
FİLMİN NOTU: 6.4
“Hayatta Kalmak”: Svankmajer ile barışamamak
Çek sinemasının tarihindeki iki baskın eğilimi sinemasına bir arada yerleştirmeyi kafasına takmış Jan Svankmajer, 20 yıldır bu minvalde entelektüel kitlelerin beğenisini kazanan eserler üretiyor. Bunların biri Jaromil Jires ve Vera Chytilova’nın izindeki serbest gerçeküstücü yeni dalga akımı, diğeri ise stop-motion animasyonu atılımı. Sürekli stop-motion animasyon parçalarını gerçek-hayal arasında kalmış bir sinema evrenine transfer etmek ise ana amacı Svankmajer’in.
Ancak kanımca “Alice” (“Neco z Alenky”, 1988) ve “Faust” (1994) gibi çok sevilen uyarlamaları bile kısa metraja daha uygun duruyor. “Hayatta Kalmak” (“Prezít svuj zivot / Surviving Life”, 2010) da bu durumun doktor-hasta ilişkisi filmi temsili olarak anılabilir. Kanımca en iyi filmi “Küçük Otik”te (“Otesanek”, 2000) olduğu gibi yine belli bir hikayenin izini sürüyor yönetmen burada. O da eşinin ihanetine uğradığı için kafayı yiyen bir adamın, hafif animasyonlu, bolca gerçeküstücü ve absürd bir evrenle bütünlenen dünyasına açılıyor.
Özellikle ev yaratımları, çok yakın plan ağırlıklı çekilen 35 mm doku, stop-motion insan hareketleri ve iddialı seks sahneleri ile dikkat çekici, kült olma ihtimali yüksek bir yapıt. Fakat “Hayatta Kalmak” için yine ‘Svankmajer filmografisi içinde tutarlı’ yorumu yapılabilir ancak. Onun dışında bir psikolojik evreni tasvir etme konusunda kısa metraj zevkinden öteye gidemiyor ne yazık ki.
FİLMİN NOTU: 5
“Hayat 2.0”: Bilgisayar oyunundan hayat olur mu?
‘Second Life’ adlı, insanların ‘Avatar’ları ile temsil edildiği interaktif bir bilgisayar oyununun hikayesi. Yönetmenin henüz ilk belgesel denemesinde, anlatıcı sesi gibi kolaycı numarayı bir kenara bırakıp meselesini anlatma becerisi kusursuz. Bu da 100 dakikayı bulan süresi boyunca “Hayat 2.0”ın (“Life 2.0”, 2010) ilgiyle izlenmesini sağlıyor.
Ancak bilgisayar oyunları, sanal gerçeklik ve interaktif dünya ile ilgili bugüne kadar yapılan filmlerin seviyesinde bir eser değil. Söylemi de aynı derecede yenilikçi bir noktaya gitmiyor. Daha çok bilgisayar oyununun gerçek ile sanal olan arasındaki çizgiyi yitirdiği noktada, sosyal sınıf ayrımı yapmadan sayısız insanın hayatını gözlem altına almayı seçiyor “Hayat 2.0”. Hepsinden de bir ‘son’ yaratırken mesajını tartışmalı sorularla bağlıyor. Ancak eldeki şeyin ‘ağ bağlantısı’ ile oynanan strateji oyunlarından çok da farkı olmaması bir dezavantaj getirmiş.
FİLMİN NOTU: 6
“Hayaletler”: İngiliz Laurel-Hardy ruh avında
İskoçyalı Nick Whitfield’ın bu ilk filmi, en kısa tanımıyla “Hayalet Avcıları”nın (“Ghost Buster”, 1984) Büyük Britanya şubesi olarak anılabilir. Bunun daha çok ‘Laurel-Hardy’ ikilisinin mizah anlayışı ile bütünlendiğini düşünürseniz, sonucu elde edebilirsiniz. Bu noktada da iki oyuncusunun, patronlarını canlandıran Jason Isaacs’in ve diyalog yazma becerisinin zaman zaman hareketlendiği anlarda eğlence aşılıyor. Bu tiplemelerin ilkel aletlerle parapsikolojik güç, hayalet, cadı ya da şeytan belirlemeyi çabaladıkları bölümler de buna ekleniyor.
Ancak yönetmen filmin ikinci kısmında ipi elinden kaçırıyor. Zira bir şekilde karakterlerimizi bir ‘doğaüstü güç’e yöneltip metafiziksel bir dünyaya hapsediyor. Ancak o noktadan sonra sadece ‘hikaye aşamasındaki proje iyiymiş’ izlenimi yarabiliyor. Yine de Whitfield’ın ilerleyen dönemde yaklaşımıyla eli yüzü düzgün işler vereceğini ümit edebiliriz. En azından senaryolarıyla sektöre destek olabilir.
FİLMİN NOTU: 4
KEREM AKÇA’NIN !F İSTANBUL FİLMLERİ İÇİN YILDIZ TABLOSU:
22 Mayıs (22 Mei / 22nd of May): 7.8
Akbaba (Carancho): 6
Amer: 8
Amrika (Amreeka): 5.5
Aşkla Yaşamak (D’Amour et d’eau fraiche): 2.9
Bizim de Günümüz Gelecek (Notre Jour Viendra / Our Day Will Come): 5.5
Burada (Here): 7.5
Buzlar Üzerinde (On the Ice): 2.5
Delikanlı (Boy): 6.4
Feminist Kevaşeler Sahnede: 5
Gerçeğin Parçaları (Winter’s Bone): 3
Gintama: 4
Golyat’ın Yazı (Verano de goliat / Summer of Goliath): 3.7
Görünmeyen Göz (La Mirada Invisible / The Invisible Eye): 6.3
Hayali Aşklar (Les Amours Imaginaires): 4.5
Hayaletler (Skeletons): 4
Hayat 2.0 (Life 2.0): 6
Hayatta Kalmak (Prezít svuj zivot / Surviving Life): 5
Hayvanlar Krallığı (Animal Kingdom): 6.5
Her Şeyim Satılık (Everything Must Go): 3.5
İki Kadın, Bir Erkek (The Kids are All Right): 6
İtiraflar (Kokuhaku / Confessions): 8.5
İz Peşinde (True Grit): 4
Kankalar (Lascars): 5.5
L.A. Zombie: 2
Moominler ve Kuyruklu Yıldız (Moomins and the Comet Chase): 3
Noelden Sonraki Salı (Marti, dupa craciun / Tuesday, After Christmas): 6
Rahim (Womb): 6.5
Sineklik (La Mosquitera / The Mosquito Net): 7
Siyah Kuğu (Black Swan): 9
Soğuk Balık (Tsumetai nettaigyo / Cold Fish): 6.2
Udaan: 2.6
Ultra Mega Süper Kahraman (Griff the Invisible): 4
Üç (Drei / Three): 7
Not: Yıldızlar 10 üzerinden verilmektedir. Festival süresince güncellenecektir.
HT