Hazırlayan: Hatice Özgiden
Bu yazıya nasıl bir cümleyle başlayacağımı bulabilmek için günlerdir düşünüyorum. Bilgisayarımın başında kıvranıyorum resmen. Hayatına bakıyorum, oyunlarına, sonelerine; ama yine o ilk cümle çıkmıyor. Üstüne onun sözlerini, yazılarını okudukça yüküm daha da ağırlaşıyor. Böylesi büyük bir yazarı anlatabilmek için kurulabilecek hangi cümle, hangi kelime bu durumdan beni kurtarır bilemiyorum ve yine sıradanlığıma bürünüp saçma bir şekilde başlayacakken… Aklıma bir cümle geliyor ve üstad beni kurtarıyor. Başlığıma onun kendi sözünü koyarak yazmaya başlıyorum.
William Shakespeare… Onun hakkında çok az bilgi var ve bu bilgiler net değil. Kendisiyle ilgili aslında bir köylü olduğu, eserlerini kendisinin yazmadığı, sadece isminin kullanıldığı söylenir. Başka bir rivayete göreyse Shakespeare, çok okuyan ancak yazmasını beceremeyen birisiydi ve onun yazılarını yazan, o dönemde tiyatroyla uğraşmak saygın bir meslek olarak görülmediğinden asıl kimliğini saklamıştı. Hatta bu kimliği “belirsiz” kişiler, dönemin ünlü yazarları olarak gösterilir.
Bu bilgi karmaşasına rağmen Shakespeare‘in hayatıyla ilgili genel bir kanaat oluşmuştur. Bu bilgilere göre Shakespeare, 1564 yılında İngiltere-Stratford’da doğdu. Babası, eldiven imalatçısıydı. Okuldaki eğitim dili Latince’ydi. Üniversiteye ailesinin bozulan işlerinin getirdiği maddi sıkıntılar yüzünden gidemediği söyleniyor; ancak üniversiteye gitmemiş olmasının sebebinin bu olup olmadığı kesin değildir. 1582’de, 18 yaşındayken bir çiftçinin kızı olan ve kendisinden sekiz yaş büyük Anne Hathaway‘le evlenmiş, 1583 yılında kızı Suzanne 1585 yılında da ikiz çocukları Hamnet ve Judith doğmuştur. Shakespeare‘in tek oğlu 11 yaşında ölmüş ama neden öldüğü bilinmemektedir.
İkizlerin doğduğu yıl Londra’ya göçtüğü bilenmekte; ancak 1885-1892 yılları arasındaki hayatıyla ilgili bilgiye rastlanmaz. Shakespeare‘in, bir tiyatro topluluğunda yazar ve oyuncu olarak çalıştığı bilinmekte. Yılda ortalama iki oyun yazan Shakespeare, kendi oyunlarında da küçük roller alıyordu. Sayısız komedi ve trajedi oyunları yazdı. 1594’te, Chamberlain Topluluğu‘nun önde gelen oyuncusuydu. Aynı yıl oyunları yayımlanmaya başladı.
Oyunlarının başarısı üzerine kazancı gittikçe artan Shakespeare‘in, Kraliçe I. Elizabeth döneminin sonlarında varlıklı bir yaşam sürdüğü, kendi oyuncu topluluğu için 1599’da Londra’da yaptırılan Globe Tiyatrosu’nun hisselerinin bir bölümünü satın aldığı bilinir. Maddi durumu iyileştikten sonra 1611 yılında Stratford’dan bir ev alarak oraya yerleşti. 1616’da son isteklerini yazar ve ölür. Mirasının büyük kısmını, büyük kızından olan torununa bırakmış; ancak karısı ve diğer kızlarını da unutmamıştır.
Çok sayıda eser vermiş olan yazarın oyunlarından bazılarının konusuna bakacak olursak: Bir Yaz Gecesi Rüyası, bir büyü ve yanlışlıklar komedisidir. Ana teması aşk ve evliliktir. Macbeth‘in hikâyesi, genellikle güç düşkünlüğü ve arkadaşlara ihanet konularında örnek bir hikâye olarak gösterilir. Kral Lear, Shakespeare‘in, iyi evlat-kötü evlat olaylarını, iki ayrı hikayede işlediği, sıradışı oyunudur. IV. Henry ve V. Henry’de taht kavgasına tutuşan baba-oğulu anlatır. Othello, Othello’nun Kıbrıs’a, Osmanlı ile yapılacak olan şavaşta görev almaya gitmesiyle şekillenmeye başlar. Othello’nun, emir eri olan Iago adındaki hırslı ve mevki düşkünü asker tarafından kandırılmasıyla karısı Desdemona‘yı boğarak öldürmesi ve ardından Iago’nun tüm sinsi planlarının ortaya çıkmasıyla sonuçlanır. Romeo ve Juliet birbiriyle kan davası olan iki ailenin çocuklarıdır ve birbirlerine aşık olmuşlardır. Bu oyun Shakespeare’in yazdığı en büyük trajedilerden biridir ve sonunda Romeo ve Juliet intihar ederler. On İkinci Gece, yanlışlıklar komedisidir. Kadın kahraman Viola ve onun ikiz kardeşinin gemisi yabancı bir ülkenin açıklarında batar. Erkek kılığına giren ve "Cesario" adını alan Viola, ülkenin yöneticisi Dük Orsino’nun hizmetine girer. Bu arada kaybolan erkek kardeş de, yardım sever denizciyle kardeşini aramaktadır. Erkek kılığındayken Dük’e aşık olur. Orsino’nun aşık olduğu zengin Kontes Olivia da "Cesario"ya tutulunca durum karışır. Venedik Taciri’nde, dostuna yardım etmeye kararlı olan Antonio, faizsiz borç verdiği için nefretini kazanmış olduğu Yahudi tefeci Shylock’a başvurmak zorunda kalır. İntikam vaktinin geldiğini anlayan Shylock belki de hayatında ilk kez faiz işletmeden borç vermeyi kabul eder; ama eğer parayı zamanında geri alamazsa her gecikme için Antonio’nun etinden bir parça almak üzere anlaşır.
*William Shakespeare’nin “As You Like It” (Size Nasıl Geliyorsa) adlı eserinden bir bölümün ilk cümlesi. Devamından bir parça da şöyledir: "Bütün dünya bir sahnedir/
Yalnızca birer oyuncu olan/ Kadınlarla erkeklerin sahneye girip çıktığı/ Ve tek bir insanin ömrü boyunca pek çok rol oynadığı."