Sağlık Bakanlığı’nın yaptırdığı araştırmaya göre vatandaş kendi kendine ilaç kullanıyor, antibiyotik seçimini de ‘doktora gitmeye vaktim yoktu’, ‘evde zaten vardı’ gibi gerekçelerle kendisi seçiyor.
Sağlık Bakanlığı’nın yaptırdığı araştırmaya göre vatandaş kendi kendine ilaç kullanıyor, antibiyotik seçimini de ‘doktora gitmeye vaktim yoktu’, ‘evde zaten vardı’ gibi gerekçelerle kendisi seçiyor. Aile hekimliğinin yaygınlaşmasıyla ilaç kullanımı da ‘tavan’ yaptı. Son üç ayda ilaç tüketimi yüzde 30 arttı.
Sektör verilerine göre, aile hekimliği ilaç tüketimini yüzde 30,4 oranında artırdı. Reçete sayısında da yüzde 25 artış görüldü. Diğer yandan aile hekimliği sayesinde kanser, şeker hastalığı, astım ve hipertansiyon başta olmak üzere kronik hastalıkların teşhisinde büyük artış yaşandı.
Verilere göre aile hekimliğinin yaygınlaşması ve mevcut performans sisteminin hekimleri daha çok poliklinik yapmaya teşvik etmesi nedeniyle hem reçete sayısı hem de ilaç tüketimi arttı. Ancak ilaç tüketimindeki yüzde 30’luk artışa karşın Sosyal Güvenlik Kurumu’nun ilaç bütçesini artırmamasının şikayetler yarattığı belirtiliyor.
Tüketim gereğinden fazla arttı
Global bütçe uygulaması nedeniyle, ilaç giderlerindeki artışa karşın kurumun, bütçeyi artırmaması nedeniyle zor duruma düştüklerini belirten sektör yetkilileri, bu durumun düzeltilmesini istedi. Bir firma yetkilisi, aile hekimliğinin ilaç tüketimini ‘gereğinden fazla’ artırıcı rol oynadığını söyledi. Aile hekimlerini ilaç yazarken titiz davranmamak ve akılcı ilaç kullanımını bilmemekle eleştiren yönetici, bu alanda acilen ‘eğitim’ gerektiğini vurguladı.
Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzısıhha Merkezinin toplumda antibiyotik kullanımı ile hekimlerin anbiyotik reçetesi yazma sıklıkları üzerine yaptırdığı araştırma da ilaç firmalarının bulgularıyla benzer sonuçlar ortaya koydu.
Akılcı ilaç kullanımı bilinmiyor
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Doç.Dr. Mustafa İlhan koordinatörlüğünde yapılan araştırma vatandaşın ilaç kullanımı konusundaki yanlışlarını gözler önüne serdi. Doktorların da akılcı ilaç yazımı konusundaki eğitimsizliğini ortaya koydu. Araştırma Türkiye genelinde yapıldı.
İncelenenlerin yüzde 24’ü 30-39 yaş grubundakilerden oluştu. Katılımcıların yüzde 62’si kadınlar, yüzde 83’ü evliler, yüzde 41’i ilkokul mezunu, yüzde 94’ü sosyal güvence kapsamında yüzde 50’sinin hane halkı geliri 501 ila bin lira arasında.
4 bin 168 vatandaş ile 80 Aile Hekimi ve 80 Uzman Hekim ile yüz yüze yapılan görüşmeler sonucu ortaya çıkan sonuçlar şöyle sıralandı:
– Vatandaşın yüzde 48’i son bir yılda kendi kendine ilaç kullandı.
– Yüzde 38’i son bir ayda kendi kendine ilaç kullandı.
– Yüzde 25’i ilerde gerekli olur, diye evde antibiyotik bulunduruyor.
– Yüzde 17’si doktordan antibiyotik yazmasını istiyor.
– Yüzde 7’si çevredekilere antibiyotik tavsiyesinde bulunuyor.
– Yüzde 26’sı kendi kendine, doktor tavsiyesi olmadan antibiyotik kullanıyor.
– Yüzde 57’si son bir yıl içinde, yüzde 25’i ise son bir ay içinde antibiyotik kullandı.
– Son 1 yıl içinde herhangi bir ilaç kullandığını belirtenlerin yüzde 85’i ağrı kesici, yüzde 8’i antibiyotik kullandı.
Doktora gitmeye vaktim yok
– Doktor tavsiyesi olmadan antibiyotik kullananların yüzde 14’ü doktora gitmeye vakti olmadığı için, yüzde 9’u ayrıca muayene ve tetkik ücreti vermek istemediği için kullandığını; yüzde 55’i ise daha önceki benzer durumda doktorun vermiş olduğu antibiyotiği kullandığını söyledi.
– Yüzde 8’i arkadaş/tanıdık önerisiyle antibiyotik çeşidine karar verdi.
– Yüzde 22’si önceden evde olan antibiyotiği kullandığını/istediğini belirtti.
Süreyi kendi belirliyor
Araştırmada dikkat çeken bir diğer nokta ise anbiyotiklerin kullanım süresini vatandaş kendi belirliyor. Doktor, ortalama 8 ila 13 gün kullanmalarını söylerken, vatandaş 5 ila 7 gün kullanıyor. Vatandaşın yüzde 8’i ise antibiyotik kullanma süresini kendisi belirliyor.
Doktorlarda durum ne
– Muayene ettiğiniz her hastaya reçete yazar mısınız sorusuna; doktorların yüzde 78’i ‘hayır’ derken, yüzde 22’si ‘evet’ diyor.
– “Muayene ettiğiniz her hastaya antibiyotik yazar mısınız” sorusuna ise yüzde 98’i ‘hayır’ yanıtını veriyor.
– Hekimlerin yüzde 56’sı Sağlık Bakanlığı Birinci Basamağa Yönelik Tanı ve Tedavi Rehberlerini kullanmıyor.
– Yüzde 69’u antibiyotik reçete ederken rehber kullanmıyor. Önceki bilgi ve deneyimleriyle antibiyotik yazıyor.
– Haftada ortalama 56 ila 70 kişiye; 57 ila 67 kutu antibiyotik yazıyorlar. 1.5 ila 6.5 gün kullanmalarını söylüyorlar.
Öğrencilik eğitimiyle antibiyotik yazılıyor
– Antibiyotik yazımında ateş, idrar yolu şikâyetleri ve boğaz ağrısı ilk üç sırayı alıyor.
– Hekimlerin yüzde 85’i antibiyotik kullanımından sonra hastaları yeniden görüyor.
– Hekimlerin yüzde 52’si mezuniyet öncesi, yüzde 69’u mezuniyet sonrası akılcı ilaç/antibiyotik kullanımı ile ilgili eğitim aldığını söylüyor. Yüzde 60’ı ise akılcı ilaç/antibiyotik kullanımı ile ilgili eğitim almak istiyor.
Gereksiz antibiyotik tedaviyi zorlaştırıyor
Mustafa İlhan, araştırmanın başında antibiyotiklerin toplumda sıklıkla kullanıldığını vurgulayarak, “Gerekli olmayan durumlarda antibiyotik reçete edilmesi ve daha da olumsuz olarak halkın kendi kendine antibiyotik kullanması, antibiyotiklere direnci artırmakta, dirençli kökenlerle gelişen enfeksiyonların tedavisi güçleşmekte ve ek olarak ekonomik kayba neden olmaktadır” diyor.
Sağlık Aktüel