Yayın dünyasının kulisi sayılan Frankfurt Kitap Fuarı‘nın hemen öncesinde sahibini bulacak bu iki önemli edebiyat ödülüne ilişkin tahminler, tartışmalar ve ‘dedikodular’ da -her yıl olduğu gibi- eylül ayından beri sıkça dile getirilmeye başlandı. Özellikle Nobel Ödülü hakkındaki tartışmalar, yayıncıların ve edebiyat eleştirmenlerinin görüşlerinden çok bahis şirketlerinin listeleri etrafında şekilleniyor. Bu yıl eleştirmenlerin ve okurların ortak görüşü, Nobel‘de ‘Avrupa hegemonyası’nın kırılacağı ve ödülün başka bir kıtaya gideceği yönünde.
En ünlü bahis şirketi Ladbrokes‘a göre en güçlü aday, İsrailli romancı Amos Oz. Ödül için yüksek şans tanınan ilk beş isimden bir başkası ise Suriyeli şair Adonis. Yani Nobel‘in bu yıl Ortadoğu’ya gitmesi şaşırtıcı olmaz. İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, her zamanki politik doğruculuğuyla ‘barış yanlısı’ İsrailli Amos Oz‘u ya da şiire ‘iade-i itibar’ sağlamak amacıyla Adonis’i ödüllendirebilir.
Amerikalılar bu kez umutlu
Hatırlanacağı gibi, Kraliyet Akademisi sözcüsü geçen yıl Nobel Ödülü’nün açıklanmasına günler kala Amerikan edebiyatını ‘yerel ve yetersiz’ kalmakla eleştirmiş ve bu sözler çok tartışılmıştı. Bunun üzerine geçen yılki ödülden umudu kesen Amerikalılar bu yıl –John Updike‘ın ölümüne karşın- ödülün Joyce Carol Oates ya da Philip Roth sayesinde Yeni Dünya’ya geleceğinden umutlular. Amerikan romanının iki üretken yazarı da ödül için en çok şans tanınan ilk beş isim arasında yer alıyor. Bir başka Amerikalı, ünlü şarkıcı ve şair Bob Dylan, Nobel tartışmalarındaki en popüler isim olsa da kendisine pek şans tanındığı söylenemez.
Son kitabı Inherent Vice ile dikkat çeken münzevi yazar Thomas Pynchon‘ın ödülü alması ise sürpriz olur ama Pynchon’ın alacağı ödülün pek çok edebiyat okurunu sevindireceğine kuşku yok. Yıllardır ortalara çıkmayan Pynchon, ödülünü almak için İsveç’e gider mi, o da başka bir merak konusu. ABD’nin öteki Nobel adayları Maya Angelou, E.L. Doctorow ve Paul Auster‘ın ödüle değer görülmesi ihtimali ise zayıf görünüyor.
Bu yılın güçlü adaylarından bir başkası, Cezayirli yazar Asya Cebar. Fransız Akademisi üyesi Cebar’ın ödüle değer görülmesi halinde bunun Kuzey Afrika’ya değil, Avrupa’ya verilmiş bir ödül olacağı yorumları yapılıyor. Fransızca yazan Afgan yazar Atik Rahimi de göz ardı edilmemesi gereken adaylar arasında. Ne var ki, Fransızcaya art arda iki yıl ödül verilmesi zayıf bir ihtimal olarak değerlendirilebilir. Türk okurunun yakından tanıdığı Antonio Tabucchi, Claudio Magris, Umberto Eco, Ismail Kadare, Peter Handke ve Cees Nooteboom gibi isimler Nobel Ödülü‘nün Avrupa dışına çıkmamasına sebep olabilecek diğer adaylar.
Son yılların popüler yazarı Haruki Murakami ödülü Japonya‘ya, Mario Vargas Llosa ya da Carlos Fuentes ise Güney Amerika‘ya götürebilir. Eğer Nobel Ödülü bir şaire verilecekse, Koreli şair Ko Un ve İsveçli şair Thomas Transtromer akılda tutulması gereken isimler. İki Kanadalı yazar Alice Munro ve Margaret Atwood, Nobel’in ABD’ye değilse de Kuzey Amerika’ya gitmesini sağlayabilirler. İki iyi Avrupalı yazar, Milan Kundera ve John Banville ise bu yıl da bahis listelerinin alt sıralarında yer alıyor.
Nobel tahmin listeleri hep eksiktir ve tartışmalar ödülün sahibi açıklanana dek sürer. En iyisini, edebi beğenisiyle olmasa da politik doğruculuğuyla Kraliyet Akademisi bilir! Bekleyip göreceğiz.