"Van’daki depremin ardından özellikle çocuklarının eğitimi için durumu iyi olan aileler şehirden göç ediyor. Şehirdeki olumsuz hava hakkında değerlendirmelerde bulunan Vanlı işadamları, resmi tersine çevirmek için 50 bin kişilik istihdam oluşturacak güce sahip olduklarını vurguluyor. İşadamlarına göre burada devlete de pay düşüyor: Üretimi teşvik edici hamleler yapılmalı.
Peş peşe yaşanan iki depremden sonra Van’ı ayağa kaldırmak için devlet kurumları harekete geçti. Esnafından çiftçisine, memurundan işsizine kadar bütün toplum kesimlerine yönelik önemli tedbirler getiriliyor. Çalışmalar kentin ekonomi alanında faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşlarının da desteğini alıyor. Başta ticaret ve sanayi odaları olmak üzere bölgenin ileri gelen işadamları, kentin eski gücüne ulaşacağının altını çiziyor. Bunun için kamu ve özel sektörün bir araya gelerek istihdam ve üretim için proje hazırlamaları gerektiğini vurguluyorlar. Rixos Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Fettah Tamince, Van ile bağı bulunan işadamlarının ortak hareket ederek 50 bin kişilik bir istihdam formülü geliştirebileceklerini söyledi. Van Aktif Sanayici ve İşadamları Derneği Başkanı Ali Çiçeksay, yaşanan göçte üretim ve istihdamın olmayışının etkisine dikkat çekerken, şehirde 10 bin konut yapmak için çalışma başlatan işadamı Abdurrahman Yörük, işbirliği önerilerine destek verdi. Baharda inşaat sektörünün hızlanmasının bölge ekonomisini hareketlendireceğini söyleyen Organize Sanayi Bölgesi Başkanı Sinan Hakan, "Van bölgeye açılan bir yer. Buradaki pazara sahip olan, bölgedeki pazara da sahip olur." uyarısında bulundu. Ticaret Borsası Başkanı Feridun Irak ise özel sektöre çağrı yaptı: "İşin kolayına kaçıp varlığınızı borçlu olduğunuz ili terk etmeyin."
Türkiye’nin depremin ardından seferber olduğu Van’da, bölgede doğup büyüyen işadamları da memleketlilerine yardım için proje geliştirmek istiyor. Bunun üretim ve istihdam odaklı olması gerektiğini savunan işadamlarına göre, Asya ve Afrika’ya ihraç edilen ürünlerin üretim üssü İstanbul, Kocaeli gibi şehirlerden daha çok Van olmalı.
50 bin kişiyi istihdam edebiliriz
Rixos Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Fettah Tamince: Bugün Van’da deprem, kar kış şartları, işsizlik ve zaten var olan terör sorunu birleşmiş durumda. Bu sebeple insanlar çare aramaya başladı. Bu sıkıntıları tek tek yok etmek lazım. Kış şartlarını ve deprem sorununu gelişmiş ülkelerin nasıl atlattığını gözlemleyip uygulamak ilk hamle olabilir. Ayrıca artık yabancı uyruklu insanların sığınağı ve umudu haline gelen Türkiye, Van’daki bu 4-5 etkeni teker teker bertaraf edebilecek güçte. Kalıcı konut, kalıcı barındırma ve kalıcı sağlık tesisleri deprem hamlesinin devamı olabilir. Ama asıl problem istihdam ve üretim sorununu çözmek. Bugün Van’dan daha çetin kışların yaşandığı ülkelere, açlık ve hastalıkların kol gezdiği bölgelere giden insanlar var. Ne için? Para kazanmak için. Çünkü gittikleri yerlerde ticaret fırsatı var. Van’da ise bu eksik. Bunun için özel sektör ve devlet olarak el ele verip bir deprem hamlesi gerçekleştirirsek bölgede umutlar yeşerecektir. Bu umutların adedini ne kadar çoğaltırsak kalma sebeplerini de o kadar artırırız. Bu anlamda Van’da doğmuş işadamları ile Van’la birlikte Siirt, Erzurum, Hakkâri, Ağrı gibi Doğu şehirlerinde maden işletmeleri bulunan, enerji gibi birçok sektörde iş yapan tüm işadamları ‘vefa borcu’ adına bir araya gelmeliyiz. Somut şekilde 30-40 işletmeci 50 bin kişilik istihdam oluşturacak formülü ortaya koyalım. Devlet de bize Çorlu gibi Türkiye’nin batısında yapılıp Kazakistan gibi Asya ve Afrika ülkelerine ihraç edilen ürünlerin üretimini Van’a çekerek, THY’yi zarara uğrama ihtimaline rağmen Van merkezli uçuracak, İstanbul veya Antalya’da üniversite kurana, hastane açana Van için de formüller geliştirerek bize destek olsun.
Deprem, hayırlara vesile olacak
Van Aktif Sanayici ve İşadamları Derneği Başkanı Ali Çiçeksay: Özellikle ikinci deprem sonrası şehirden ciddi göç oldu. Ama bunu terk ediş şeklinde yorumlamak yanlış olur. Van’da üretim ve istihdamın olmayışı aslında gidişlerde etkili. Bunun için devlet ve özel sektörün iyi niyetleri söz konusu. Bu anlamda ben depremin hayırlara vesile olacağı kanaatindeyim.
10 bin konut yapacağım
Vanlı işadamı Abdurrahman Yörük: Van’da bir göç yaşanıyor; ama ben ve 3 bin kişilik sülalem hiçbir yere gitmeyeceğiz. Gidenlerin bir ayağı zaten terör olayları sebebiyle dışarıdaydı. Deprem, okulların kapanması ve eğitim ihtiyacı insanları göçe zorladı. Fakat deprem vesilesi ile tersine göç sağlanabilir. Bunun için hem krizi yönetecek çok ileri beyinlere hem de Van için elini taşın altına koyacak insanlara ihtiyaç var. Ben bir işadamı olarak şehre depreme dayanıklı 10 bin konut yapmak için çalışmalara başladım.
Van, eski günlerine mutlaka kavuşacak
Van Esnaf ve Sanatkârlar Odası Başkanı Faruk Alparslan: Van, Doğu Anadolu’nun Paris’i olarak biliniyor. Depremden dolayı Van’dan bir kısım insanlar ayrılıyor deniliyor. Ancak Van eski günlerine kavuşacak. Fırıncılar ekmeklerini satamadıkları için şehirden ayrılmak istiyor. Fırıncıların Van’da kalması için özellikle çabalıyorum. Vatandaşlar da devlet de görevini yaptı. Fakat yardımların doğru şekilde dağıtılması gerekiyor.
Özel sektör kenti terk etmemeli
Van Ticaret Borsası Başkanı Feridun Irak: Yaşanan felaket sonrası alınması gereken bazı dersler var. Derslerin alınıp alınmadığını zaman gösterecek. Hükümet bünyesinde toplanan maddî ve aynî yardımlar neticesinde daha büyük felaketlere karşı daha dayanıklı binalar yapılacak. Bu yapılanma sırasında ekonominin lokomotifi olan inşaat sektörü de Van’a ekonomik katkı sağlayacak. Özellikle özel sektörün ilimizi terk etmesini asla doğru bulmuyorum. Yarayı en başta onlar sarmalı.
İnşaat sektörü ekonomiyi canlandıracaK
Van Organize Sanayi Bölgesi Başkanı Sinan Hakan: Van bölgenin en büyük lokomotif kenti. Bölgenin en çok göç alan, sosyal ve ekonomik açıdan bölgeyi yönlendiren bir şehir. İlk depremden sonra psikolojik olarak yaralar sarılmaya başlanmıştı, ancak ikinci depremde konutların büyük bir kısmının oturulamaz hale gelmesiyle beraber dışarıya göç başladı. Çok ciddi sonuçları olacak. Organize Sanayi Bölgesi’nde 72 firma bulunuyor. Bu firmaların büyük bir bölümü bölgeden ayrılmış durumda. Van, bölgeye açılan bir yerdir. Buradaki pazara sahip olan bölgedeki pazara da sahip olur. Bu pazarın yüzde 80’i kaybedildi. Van birkaç yıl sonra ekonomik olarak kalkınabilir. ‘5-6 ay içerisinde eski günlerine kavuşacak’ demek mümkün değil. Belki bahar aylarında Van’ın yeniden yapılandırılmasıyla ilgili inşaat sektöründe planlamalar olacak. Bu da ekonomiye etki edecek.
Zaman