Bir dönem ne zaman televizyonu açsak dizilerle karşılaşır, şikayetçi olurduk. Yaşanan ekonomik kriz bu duruma otomatik olarak engel oldu. Ekonomik kriz sonrası her üç diziden biri krize kurban gitti ve sektör yüzde 30 küçüldü. 2008 yılında 1 milyar TL’lik büyüklük konuşulurken 2010 Mayıs’ın da değer 700 bin TL’ye geriledi ve 50 bin kişi işini kaybetti.
Son dönem görülen yüksek reytingler ve ilgiye rağmen, Türk dizi sektörünün global krizin etkilerini üzerinden tam atamadığı ortaya çıktı. İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası’nın yaptığı “Dizi Ekonomisi – Mayıs 2010” araştırmasına göre, sektörün tüm hareketliliğine rağmen yine İSMMMO’nun Eylül 2008 verilerine göre önemli oranda küçüldüğü ortaya çıktı.
İSMMMO’nun "Dizi Ekonomisi- Mayıs 2010" araştırmasına göre; halen 7 ulusal kanalda, 42 yerli dizi yayınlanıyor. Oysa 2008 saptamalarına göre, 11 ulusal kanalda 63 yerli dizi yayınlanıyordu.
Araştırmada, yeni adı Bloomberg olan Kanal 1, Show Tv, Kanal 7 gibi birçok kanalın dizi yarışından koptuğu ortaya çıktı.
Küçülmenin maddi boyutlarını ise rakamlar net bir şekilde sergiliyor. Buna göre; 2005-2008 yıllarında adeta ‘patlama’ yaşayan dizi ekonomisi, İSMMMO’nun Eylül 2008’de yaptığı araştırmaya göre 1 milyar TL’lik bir ekonomik güce erişmişti. Ancak son yapılan araştırmaya göre, sektörün yüzde 30 oranında küçüldüğü ve dizi ekonomisinin 700 bin TL’ye gerilediği ortaya çıktı. Kriz öncesinde sektörde çalışan sayısı 150 bin kişiyi bulurken, yaşanan küçülmeyle birlikte sektörde set işçisinden, senaristine, çaycısından, figüranına 50 bin kişinin de işini kaybettiği belirtiliyor. Dizi sektörünün 100 bin civarında istihdam sağladığı biliniyor.
Geçen yıl yaşanan krizle birlikte kanallar, yapımcı şirketlere ödedikleri ücretlerde yüzde 30 ila 50 oranında değişen indirimler yaptı. İşlerini kaybetmek istemeyen yapımcıların büyük çoğunluğu bunu kabul etti. Yapımcılar da aynı şeyi oyuncular ve teknik ekipten talep edince sektördeki ücretler de ortalama yüzde 40 oranında düştü. Halen kriz öncesi seviyelere gelinebilmiş değil.
AZ BÜTÇELİ SİTCOM’LAR…
Kriz nedeniyle reklam gelirleri azalan kanallar, hem yayınladıkları dizilerin sayılarını azaltırken, hem de düşük maliyetli sitcom tarzı dizilere ekranlarına açmaya başladılar. Bir zamanlar Çocuklar Duymasın ile Türkiye’nin tanıyıp sevdiği sitcom tarzı diziler, krizden sonra ekranlara adeta tekrar döndü. Drama tarzı dizilerin bölüm başına çekim maliyetleri ortalama 300 bin TL’yi bulurken, si
tcom tarzı diziler bölüm başına 60 ila 100 bin TL’lik bütçelerle çekiliyor.
Sitcom’ları bu dönemde Star TV baş tacı yaptı. Star TV’nin yayınladığı 5 diziden 3’ü sitcom tarzında… Benim Annem Bir Melek, Cümbür Cemaat Aile, Papatyam dizilerine ekranlarını açan Star TV’nin yüksek bütçeli yapım olarak bir tek Kurtlar Vadisi Pusu’yu seyircilerine ulaştırıyor.
Star TV’nin bu dizilerle yaptığı çıkış diğer kanallarında gözünden kaçmadı. Yüksek bütçeli birçok dramayı seyircisine ulaştıran Kanal D ise son olarak Cuma’ya Kalsa sitcom’unu yayın ye
lpazesine kattı. Kanal D’de 19 Nisan 2010, pazartesi günü ilk olarak ekrana gelen Cuma’ya Kalsa komedi dizisi, Amerika’nın ABC televizyon kanalında yayınlanan ve izlenme rekorları kıran “According to Jim” adlı sit-com’un uyarlaması…
Düşük bütçeli dizilerden bahsetmişken; Samanyolu’nun iç yapımlarından da bahsetmemek olmaz. Kriz öncesinde 7 dizi yayınlayan Samanyolu, çizgisinden taviz vermeyerek yine düşük bütçeli, iç yapım sayılabilecek dizilerini yayınlamayı sürdürdü. Eylül 2008’de 7 dizi ile dizi yarışına katılan Samanyolu, halen 8 dizi yayınlıyor.
11 DİZİ İLE ATV, BİRİNCİ SIRADA
Televizyonlardaki dizi yarışında yayınladığı dizi sayısı itibariyle liderliği Atv eline aldı. Kriz öncesinde olduğu gibi Atv, bu dönemde de 11 dizi ile seyircilerini ekrana kilitlemeye çalışıyor. Kriz öncesinde yayınladığı 12 dizi ile liderlik koltuğunda oturan Kanal D, Mayıs 2010 itibariyle 8 dizi ile seyircilerini ekrana bağlamaya çalışıyor. Samanyolu, kriz öncesindeki dizi anlayışını bozmazken, o da az bütçeli 8 diziyi yayınlamayı sürdürüyor. Samanyolu’nu 5’er dizi ile Fox TV, Star TV ve TRT 1 izliyor. Özellikle TRT’nin 2008 yılına göre dış yapım dizilerinin sayısını 3’ten 5’e çıkarması dikk
at çekici. Dizi yarışından kopan kanal olarak dikkat çeken Show TV ise kriz öncesinde 5 dizi yayınlarken, şimdi dizi sayısını 2’ye indirmiş durumda.
EKİPLER KÜÇÜLDÜ, ÜCRET DÜŞTÜ