Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, gerekenin ötesinde, ciddi bir sıkılaştırma yaptıklarını, bunun yakın dönemde gelebilecek risklere karşı yeterli olduğunu düşündüklerini belirterek, ilave sıkılaştırma planlarının bulunmadığını söyledi.
Pamukkale Üniversitesi Kongre ve Kültür Merkezi’nde Denizli Ticaret Odası ve Denizli Sanayi Odası koordinatörlüğünde Dünya Gazetesi işbirliğiyle düzenlenen Para Politikaları Konferansı’nda konuşan Başçı, döviz rezervlerinin önemli bir emniyet sübabı işlevi gördüğünü, şu anda 127 milyar dolarlık brüt toplam rezerv bulunduğunu, bunun tamamının kullanabileceğini belirtti.
Döviz kuru hareketlerini yumuşatmak amaçlı kullanımda temmuz ayında bir artış görüldüğünü, ağustos ile düşüşe geçtiğini, rezerv opsiyonlarında da 30 milyar dolar kullanılabilir rezervin bulunduğunu aktaran Başçı, bu opsiyonun otomatik dengeleyici özelliğinin bugüne kadar görevini yerine getirdiğini ifade etti.
Yatırımlarda artışın devam ettiğini ancak bunun dışarıdan gelen tasarrufla gerçekleştiğini bildiren Başçı, “Bireysel Emeklilik Reformu” gibi yapısal önlemlerin yanında genç kuşaklara tasarrufun öneminin anlatılmasının uzun vadede fayda sağlayacağına inandığını kaydetti.
Çalışma çağındaki nüfusun işgücüne katılım oranının yüzde 41’den yüzde 46’ya yükseldiğine, bunun kadınların işgücüne daha fazla katılımının bir sonucu olduğuna işaret eden Erdem Başçı, işsizlik oranlarında Lehman Krizi öncesi dönemlere göre daha iyi durumda olduklarını, hafif yatay ve yukarı doğru bir eğilimin bulunduğunu ancak bunun ne kadar kalıcı olacağını izleyeceklerini kaydetti.
Merkez Bankası Başkanı Başçı, istihdam artış hızında Türkiye’nin 5 yıllık vadede yüzde 4 artış sağladığına dikkati çekti, kriz dönemlerine rağmen bu artışın kendilerini dahi şaşırttığını dile getirdi.
Tahsili gecikmiş alacaklar ve karşılıksız çeklerde olumlu yönde bir seyir izlendiğini aktaran Başçı, kredi faiz oranlarının halen Avro bölgesi borç krizinin yaşandığı dönemin altında olduğunu, firma ve tüketici kredilerindeki faiz artışlarının da aşırı düzeylerde olmadığını belirtti.
“Tüketici kredilerine dikkat”
Hacim olarak tüketici kredilerinin geçmiş yıllar ortalamasının halen üzerinde artmaya devam ettiğini, ticari kredilerde ise geçmiş yıllar ortalamasının hafif altında bir artış hızının bulunduğunu söyleyen Başçı, “En son BDDK’nın aldığı tedbirler buna yönelikti. ‘Ticari kredilere teşvik verelim tüketici kredilerini yavaşlatalım’. Bu düzenlemenin faydalı olacağını tahmin ediyoruz. Türkiye önce üretmeli sonra tüketmeli, önce kazanmalı sonra harcamalı. Aşırı borçlanarak hiçbir zaman mutluluk, refah olmaz. O yüzden tüketici kredileri konusunda biraz dikkatli olmakta fayda var. Ama artış hızı şu an gayet kuvvetli” diye konuştu.
Başçı, sanayi üretiminde artış trendinin ılımlı bir şekilde devam ettiğini, Türkiye’nin Avrupa’da Polonya ile yüzde 4’ler seviyesinde artış kaydeden iki ülkeden biri olduğunu söyledi. Kapasite kullanım oranlarının bu seyri desteklediğini, yatırım harcama beklentisinin eskisi kadar kuvvetli olmasa da artı bölgede yer aldığını anlatan Başçı, ihracat ve iç piyasa siparişlerinde artış gözlendiğini ifade etti.
“Büyüme devam ediyor”
Erdem Başçı, büyümenin ılımlı bir şekilde devam ettiğini düşündüklerini, büyümede özel tüketim ve kamunun katkısının biraz fazla olduğunu belirterek, “Buradaki gelişmeleri biraz izlemek gerekecek. Bundan sonra net ihracatın katkısının artmasını bekliyoruz ve bunun doğru olacağını düşünüyoruz” dedi.
Temkinli para politikası duruşu
Konferansın sonunda katılımcıların sorularını da yanıtlayan Başçı, dolar kurundaki 1,92 tahmininin nasıl gerçekleştirileceğinin sorulması üzerine reel efektif döviz kuru endeksindeki aşırı satışların uzun sürmeyeceği, geçici olacağı tahmininden yola çıktıklarını, önümüzdeki dönemde daha temkinli bir para politikası duruşunun bu hedefe katkı vereceğini söyledi.
Ellerinde çeşitli araçların bulunduğunu, neden ve nasıl sorularına bu sayede net cevaplar verebildiklerini ifade eden Başçı, doların 1,80 olabileceği tahmininin açıklanmasını isteyen bir soru üzerine ise şöyle konuştu:
“Bu tahminden ziyade olasılık, bir senaryo. Gelecek sene için böyle bir şey olabilir. Sermaye akımları tekrar kuvvetlenirse o zaman biz bunu tekrar tartışma noktasına geliriz. Reel efektif döviz kurunda aşırı oynaklık istemiyoruz. Değer kaybına karşı bugün nasıl tedbir alıyorsak aşırı değer kazanması noktasına gelirsek o zaman bunları tekrar konuşmaya başlayacağız. Sanayici ve işadamlarımız buna zaten kendileri zorlayacaklar.
Bugün reel efektif döviz kuru 120’de değil de 130’da olsaydı piyasa düzeltmesinde çok daha sert bir değer kaybıyla karşı karşıya kalırdık. O yüzden oynaklığı baştan önlemiş oluyoruz. Aşırı değer kazancını önlerseniz aşırı değer kaybıyla da karşı karşıya kalmıyorsunuz. Serbest dalgalı kur rejimi makul seviyeler içinde devam ediyor” şeklinde konuştu.
AA