Şanlıurfa’nın Birecik, Bozova, Akçakale ilçelerinde bir süre önce bir günde eşlerine şiddet uygulayan dört erkek gözaltına alındı. Komşular ‘aile arasında’ deyip duydukları çığlıklara kulaklarını kapamadı, polise haber verdi. Kadınlar şikâyetçi oldu. Polis ‘kocandır sever de döver de’ demeden dayakçı eşleri gözaltına aldı. Bunlar kentte kadın sorunlarına ve aile içi şiddete karşı yapılan çalışmaların meyvelerinden sadece biriydi.
Töre baskısının en ağır şekilde hissedildiği kentlerden Şanlıurfa’da son zamanlarda kadınlara yönelik umut vaat eden çalışmalar yapılıyor. Bu yıl ilk kez kızların okullaşma oranı bazı ilçelerde erkekleri geçti. 21 Kadın Eğitim ve Kültür Merkezi’nde yaklaşık 1000 kadın çeşitli konularda eğitim alıyor. Sekiz ayda 1200 derslik yapıldı, fiziksel altyapı sorunları çözülerek kızların okullaşması artırılmaya çalışılıyor…
BM’nin de gözü üstünde
İçişleri Bakanlığı, Birleşmiş Milletler (BM), Kadın Adayları Destekleme Derneği (KADER) ve Sabancı Vakfı’nın 2006 yılından bu yana ‘Birleşmiş Milletler (BM) Kadınların ve Kız Çocuklarının İnsan Haklarının Korunması ve Geliştirilmesi Ortak Programı’ kapsamında olan Şanlıurfa’da pek çok çalışma yürütülüyor. Siirt, Sakarya ve Trabzon gibi illerde yaptığı eğitim çalışmalarıyla kentleri üst sıralara taşıyan ve ödül alan Vali Okutan, bu çalışmaları fırsat bilerek sekiz ay önce göreve başladığı Şanlıurfa’da da kolları sıvadı.
Kadınların yüzde 30’unun okumaz yazmaz olduğu kentte var olan çalışmalara hız verilirken, projelere yenileri eklendi. Eğitimle kadının statüsünde farklılık yaratılmaya çalışılıyor. Vali Okutan’nın deyimiyle bu küçük parıltılara ve bölgeye destek amacıyla 8 Mart Dünya Kadınlar Günü de, dün Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın da katılımıyla Şanlıurfa’da kutlandı.
Özel kadın birimleri
Göreve başladığında bir anket yaparak kentin sorunlarını tespit eden Vali Okutan, işsizlikten sonra ikinci sorunun eğitimsizlik olduğunu ve eğitimi en çok kadınların istediğini belirledi. Vali Okutan kentte kadınlara yönelik yapılan çalışmaları şöyle anlatıyor:
“BM programı kapsamında çalışmalar vardı. Ben de o çerçevede bir genelge yayımlayarak kaymakamlara, kamu kurum ve kuruluşlarına yolladım. Genelgeye göre pozitif ayrımcılık yapan, kadınların sorunlarıyla ilgili özel birimler oluşturuldu. Yapılan her etkinliğin ise her ay valiliğe bildirilmesini istedim. Valilikte de bu eylemleri koordine eden biri birim oluşturduk.
Kadınlar aile içi şiddete karşı polis ve jandarma tarafından bilinçlendiriliyor. Buradan alınan güvenle kadın kocasıyla olan sıkıntısını eskiden aile büyüğüne götürürken, şimdi polise götürebiliyor, şikâyetçi oluyor. Polis de daha duyarlı. Aile içi şiddeti haber aldığında derhal harekete geçiyor.
Urfa merkezinde 13, ilçelerde de birer tane olmak üzere toplam 21 tane Kadın Eğitim ve Kültür Merkezi kurduk. Bunları mahallelere de yaymayı düşünüyoruz. Kültür merkezleri için kamu binalarını kullandık ya da kiralık iki -üç evi birleştirdik. Yer durumuna göre buralarda okul öncesi eğitim de açıyoruz. Kadınlar çocuklarıyla geliyor. Başta okuma yazma olmak üzere ihtiyaçlara yönelik kurslar veriliyor. Ev ekonomisi ile ilgili, anne çocuk sağlığı, konularında bilgiler veriliyor. El becerileri kursları var. Kitap okuma seanslarımız var. Kadınların haklarıyla ilgili bilgiler verilecek. Kadın buralarda kendi ayakları üzerinde durmayı öğrenecek. Merkezlere büyük bir ilgi var. İlde güzel örnekler görür olduk. Eğitimle kadının ailenin içindeki statüsü kendiliğinden değişecek. Kadınların aile içindeki konumları bilinçleri, geliri ve haklarını bilmesiyle doğru orantılı.”
Okulöncesi eğitim atağı
Vali Okutan göreve gelir gelmez kadına yönelik genelgenin yanı sıra okulöncesi eğitim ve kızların okullaşmasıyla ilgili de kampanya başlattı. Yüzde 22 olan okulöncesi okullaşma oranı yüzde 64’e çıktı. Birecik, Bozova ve Suruç ilçelerinde kız öğrencilerin okulöncesi eğitimde okullaşma oranları erkek öğrencileri geçti. Hilvan, Siverek ve Viranşehir ilçelerinde ise kız-erkek öğrenciler eşit seviyede. Derslik açığı çok yüksek, sınıf mevcut ortalaması 54 olan kentte sekiz ay içinde okulöncesi ve ilköğretim için yaklaşık 1200 derslik yapıldı. Okullardaki depolar, idareci odaları sınıf haline getirildi, atıl derslikler tamir edildi. Bunun için kaynak bulunamayınca imece usülü çalışıldı. Köylüler destek verdi. Kerpiçten, taştan derslikler oluşturuldu. Maliyet beşte bir oranında düşürüldü.
Herhangi bir mazereti olmadığı halde okula gelmedikleri saptanan çoğunluğu kız yaklaşık 4 bin öğrencinin velisine Valilik’ten tebligat gitti. Çocuklarını okula göndermeyenlere toplam 2.5 milyon TL para cezası kesildi.
Seferberlik tablosu
Kentte son birkaç yıl içinde yapılan bazı çalışmalar:
* Emniyet’te tüm ilgili amir ve memurlara aile içi şiddetle mücadele konusunda hizmet içi eğitim verildi.
* Lise öğretmenlerine cinsiyet eşitliği eğitimi verildi.
* Valilik, belediye, kadın kuruluşları ve Harran Üniversitesi Şanlıurfa Yerel Eşitlik Eylem Planı hazırladı.
* Valilik İl Özel İdaresi, İl Genel Meclisi ve Belediye Meclisi bünyesinde ‘Kadın komisyonu’ oluşturuldu.
* Harran Üniversitesi Mahalli İdareler Müdürlüğü kentteki muhtarları kadın ve kız çocuklarına sunulan hizmet konusunda eğitti.
* Belediye -Harran Üniversitesi işbirliğiyle yaklaşık 200 kadına kadın hakları, eğitim, sağlık gibi konularda eğitim verildi.
* Türkiye İsrafı Önleme Vakfı aracılığıyla 200 kadına mikro kredi verildi.
* Halk eğitim kurslarından son iki yılda 24 bin 100 kadın yararlandı.
* Şanlıurfa İŞ-KUR 2009 yılında 80 meslek grubunda 1004 kadına mesleki eğitim verdi. 700 kadın okullarda ‘yardımcı abla’ olarak istihdam edildi.
* 2009 yılı içinde 50 bin 269 kadına anne çocuk sağlığı, aile planlaması konularında eğitim verildi.
* GAP Bölge Kalkınma İdaresi Çok Amaçlı Toplum Merkezi’nde (ÇATOM) kadın ve kız çocuklarına yönelik meslek edindirmeye yönelik çeşitli kurslar veriyor.