Üniversiteyi bitirdikten sonra akademik kariyerine devam etmek isteyen okuyucularımız için hazırladığımız bilgilendirme amaçlı dosyalarımız devam ediyor. Lisans, yüksek lisans, yurtdışında akademik kariyer derken sıra doktora yapmaya geldi. Tüm bu basamakları atlatıp, ‘doktor’ unvanını almak için adım atmaya hazırlanan ya da daha lise veya üniversite yollarında akademik kariyer konusunda bilgi edinmek isteyen okuyucularımız için hazırladığımız ‘sıra da doktora yapmak var’ adlı dosyamız sizi bekliyor.
Bu dosyamızda doktora yapmanın ne anlama geldiğinden, ülkemizde doktora yapmak için gereken şartlara ve doktora tezlerine kadar pek çok konudan bahsettik. Ayrıca öğrenciler arasında “yüksek lisans eğitimi yapmadan lisans eğitimi sonrası da doktora yapılabilir”, şeklinde dolaşan söylentiler ve kimsenin pek bilgi sahibi olmadığı bu alanda da sizlere yardımcı olmaya çalıştık. İşte haberdar olmadığınız birçok konuda bilgileneceğiniz dosyamız…
Doktora, bir lisans veya yüksek lisans programını bitirdikten sonra o bilim dalında sınav ve bilimsel bir eserle erişilen bir derece veya basamaktır. Doktora öğretimi, lisansın ardından yapıldığı takdirde en az 6 yarıyıl, yüksek lisansın ardından yapıldığı taktirde en az 4 yarıyıl süresini kapsar. Bu unvanın Uluslararası İngilizcedeki resmi tanımlama terimi ise “Ph.D.”dir.
Doktora programının amacı, öğrenciye bağımsız araştırma yapma, bilimsel olayları geniş ve derin bir bakış açısı ile irdeleyerek yorum yapma ve yeni sentezlere ulaşmak için gerekli adımları belirleme yeteneği kazandırmaktır.
Birleştirilmiş Doktora Programı
Birleştirilmiş Doktora Programı;en az 42 kredilik ders, doktora hazırlık çalışması, seminer, yeterlik sınavı, tez önerisi ve tez çalışmasından oluşur. Öğrenci yeterlik sınavına kadar, doktora hazırlık çalışmasını tamamlamalıdır. Doktora çalışmasına başlamadan önce yapacağı doktora hazırlık çalışması ile bilimsel bir araştırmanın nasıl yapılacağını öğrenen öğrenci, doktora çalışmasında yeni bir çalışmayı yapabilecek bir deneyim kazanır. Öğrenci en geç yeterlik sınavına kadar bu çalışmayı ikinci bir seminer olarak sunar.
Doktora programlarına başvurabilmek (diğer bir deyişle doktora yapabilmek) için bir lisans veya yüksek lisans diplomasına sahip olmanız gerekir. (YÖK – Lisansüstü Eğitim Öğretim Yönetmeliği’ne göre doktora programlarına lisans mezunu olarak da başvurabilirsiniz. Bütünleşik Doktora Programı ya da Birleştirilmiş Doktora Programı adı verilen bu program hakkında yan kutudan bilgi alabilirsiniz.)
Doktora eğitimi toplam yirmi bir krediden az olmamak koşuluyla en az yedi adet ders, yeterlik sınavı, tez önerisi ve tez çalışmasından oluşur. Lisans derecesi ile kabul edilmiş öğrenciler için de en az 42 kredilik 14 adet ders, yeterlik sınavı, tez önerisi ve tez çalışmasından oluşur. Buna göre doktora programını tamamlama süresi yüksek lisans mezunları için 8 yarıyıl, lisans mezunları için 10 yarıyıl olarak belirlenmiştir. Daha kısa sürede mezun olmak doktora yaptığınız programın bağlı bulunduğu üniversitenin senatosu tarafından kabul edilen yönetmelikle belirlenir.
Doktora eğitimi için yukarıda belirtilen tamamlama süreleri programı tamamiyle tamamlamış olmak için gerekli süredir. Dersleri tamamlamak için gerekli süre ise yüksek lisans mezunu olarak kabul edilenler için dört yarıyıl, lisans derecesi ile kabul edilenler için altı yarıyıldır.
Doktora programının başarıyla tamamlanmasından sonra öğrenci Doktora Diploması ve “Doktor” ünvanı kazanır. Bu ünvanın evrensel literatürdeki karşılığı PhD (Doctor of Philosophy) dir.
Devlet ve vakıf üniversitelerinin farklı alanlarda doktora programları mevcuttur. Bu programlara başvuru tarihleri, şartları ve başvuru için gerekli koşullar enstitü web sitelerinde duyurulmaktadır.
Doktora Şartları
Lisansüstü yönetmeliğe göre doktoraya başvurabilmek için YÖK tarafından belirlenmiş asgari koşullar ALES sınavından eğer lisans mezunu olarak başvuru yapılıyorsa en az 70 puan almış olmak, yüksek lisans mezunu olarak başvuru yapılıyorsa en az 55 puan almak, bunun dışında Üniversite Dil Sınavı sınavından 55 puan ya da Üniversiteler arası Kurulca kabul edilen başka bir yabancı dil sınavından muadili puan almış olmak gerekiyor. Bunlar YÖK tarafından belirlenmiş doktora başvuru koşullarıdır. Ancak YÖK üniversitelerin ve dolayısıyla enstitülerin doktora başvurusu için gerekli koşullara ALES ve ÜDS sonuçları dışında ek koşullar talep edilebilmesini uygun görmektedir. Yani üniversiteler sadece ALES ve yabancı dil yeterlilik sonuçlarına göre kabul edebileceği gibi Referans Mektupları adayın neden doktora yapmak istediğini belirten kompozisyon, lisans ve/veya yüksek lisans diploma derecesi, mülakat vb. başvuru kriterleri de talep edebilirler.
Enstitülerin doktora başvuru talepleri birbirinden farklılık göstermektedir. Başvuru yapmak istediğiniz üniversite ve enstitülerin başvuru koşullarını doktora duyuru sayfalarından takip edebilirsiniz.
Doktora Bursu
• Tübitak Yurtiçi Doktora Bursu
• Tübitak Yurtdışı Doktora Bursu
• Tübitak Yurtdışı Araştırma Bursu (Doktora Öğrencileri İçin)
• TEV Doktora Bursu
• Fulbright Doktora Bursu
• YÖK Doktora Bursu
• YÖK Doktora Araştırma Bursu
• Yabancı Hükümet Bursları
• İstanbul Ticaret Odası
Doktora Tezleri
Doktora önceki yıllarda yurtiçi üniversitelerimizdeki doktora öğrencileri tarafından hazırlanmış doktora tezlerine YÖK Tez Tarama sayfasından ulaşabilirsiniz.
YÖK Tez Tarama sayfasında ayrıntılı arama seçeneğini kullanarak sadece doktora tezlerini aratabilirsiniz. Aynı zamanda ayrıntılı arama özelliği ile istediğiniz üniversite, istediğiniz enstitü, bölüm anabilim dalı bilim dalı hazırlanıyor olan tezler ve onaylanmış tezler, konusuna, yılına yazarına, danışmanına göre de filtreleme yapabilirsiniz.
Oldukça faydalı olan Yükseköğretim Kurumu’nun bu hizmetine aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.