Hazırlayan: Pınar Yıldız
Ülkemizde eğitim ve iş hayatına tamamen ve kesin olarak başlayana kadar herkese ortak bir ünvan verilir, "aday". Hayatımızın ilk çeyreğinde, bu daha da uzun sürebilir, hepimiz herşey için sadece ‘aday’ızdır. Önce engelleri aşmak, hatta engelleri aşarken de bonus toplamak zorundayızdır. Nedir o bonuslar? Eğer adaylıktan da atılırsak, köşeye kenara birkaç sertifika atmamız gerekiyordur. Sertifikalar, dersane eğitimleri, özel eğitim kuruluşlarından alınan diploma parçacıkları… Sonrası akarken doldur misali, gençken heybeyi doldurarak ‘aday’lığa devam et, felsefesine döner.
Şansınız yaver gitmiş, hiçbir sorun çıkmadan ‘aday’lık mertebesinden sırasıyla ‘fen liseliye, üniversiteliye, mezun öğrenciye, kpss’den yüksek puan almışlığa, öğretmenliğe, atanmışlığa…’ doğru yükselir durur. Bir olgunluk evresi var mıdır bilinmez ama bu döngü veraset sistemi misali devrederek devam eder. Elde var olan en önemli şey, sizden sonra gelenlere verilecek bolca tecrübe ve nasihat sözleridir.
Sistemimize dair bu kadar güzelleme yaptıktan sonra gelelim bu hafta sizlere bahsedeceğimiz bir ‘aday’lık halinin eşiğine. Eğer öğretmen olmak istiyorsanız, KPSS sınavından da önce almamız gereken bir eğitim var, pedagojik formasyon. Ancak yeni yönetmelikle pedagojik formasyon alımlarında da birtakım değişiklikler oldu. İşte bu dosyada da size yeni yönetmeliğe göre nasıl formasyon alabileceğinizden bahsedeceğiz.
Öncelikle pedagojik formasyon nedir, öğrenelim…
Pedagoji, İngilizce "Pedagogy" kelimesinden gelen "eğitim bilim ve teorisi" anlamını taşıyan bir kelimedir. (bkz: TDK Sözlük)
Formasyon ise İngilizce "Formation" kelimesinin Türkçesi olan "biçimlenme" olarak çevirebileceğimiz bir kelimedir. (bkz: TDK Sözlük)
Kelime anlamlarıyla bakıldığında "Pedagojik Formasyon" eğitim, öğretim verebilmek için sahip olunması gereken biçimlenme, oluşum olarak düşünülebilir. Diğer bir deyişle öğretmen olabilmek için sahip olunması gereken bir eğitimdir "Pedagojik Formasyon" eğitimi. Öğretim metodlarının doğru bir şekilde kullanılması olarak da açıklanabilir. Bu eğitime kısaca "Formasyon" da denilmektedir.
Nasıl Pedagojik Formasyon Alınır?
Ülkemizde eğitim fakültesi mezunları, üniversite eğitimleri esnasında pedagoji dersleri alarak öğretmen olabilecek durumda mezun olurlarken, diğer fakültelerin mezunları isterlerse ayrıca “Pedagojik Formasyon” eğitimi alabiliyorlar.
Önceki yıllarda üniversitelerde açılan 1 ya da 1,5 yıl süren tezsiz yüksek lisans programları ile bu eğitimi alıyorlarken YÖK’ün aldığı bir kararla 2010–2011 eğitim öğretim yılından itibaren pedagojik formasyon, yüksek lisans eğitimi ile değil, sertifika eğitimi ile verilecektir.
2010–2011 eğitim öğretim yılına kadar fen-edebiyat fakülteleri mezunları bu eğitimi alabiliyorlardı. 28.01.2010 tarihli T.C. YÖK kararı gereği, hangi fakülteden ya da bölümden olduğuna bakılmaksızın öğrenci iken ya da mezuniyet sonrası gerekli koşulları sağlayan tüm fakültelerin ve tüm bölümlerin öğrencileri pedagojik formasyon eğitimi alabilecekler.
Geçmiş yıllarda sadece mezuniyetten sonra alınabilen bu eğitim, 28.01.2010 tarihli karar gereği bundan sonra öğrencilik devam ederken alınan ek dersler ile de alınabilecek.
Yeni Yönetmelik: Formasyon Yüksek Lisans Programları Kaldırıldı!
Yeni yönetmeliğe göre, formasyon eğitiminde köklü değişiklikler yapıldı:
Öncelikle, bundan böyle formasyon eğitimi tezsiz yüksek lisans programları ile değil "sertifika programı" şeklinde verilecek. Yönetmeliğin en köklü değişikliği bu.
Artık sadece fen-edebiyat fakültelerinin mezunları değil, bütün fakültelerin ve bütün bölümlerin mezunları "öğretmenlik eğitimi" alıp devlet okullarında öğretmen olarak atanabilme hakkı kazanacaklar. Bu durum, fen-edebiyat mezunu olmayıp öğretmen olabilme şansı tanınan kişilerin elbette mutluluğuna sebep oldu. Diğer yandan ise yoğunluktan dolayı zaten atanamayan binlerce eğitim fakültesi mezunu durumdan rahatsızlık duyuyor.
Bunun dışında eskiden sadece mezun olduktan sonra alınabilen bu eğitim, bundan sonra öğrenci iken de alınabilecektir. Her üniversitenin "formasyon sertifikası" eğitimi veremeyecek olması, okuyan öğrencilerin eğer kendi üniversitelerinde bu eğitim verilmiyorsa ne yapacakları konusu da henüz netleşmiş değil. Formasyon veren üniversiteler her yıl YÖK onayı ile ilan edilecek ve bu durumda her yıl formasyon veren üniversiteler değişiklik gösterecek. 2010 yılında bu eğitimi verecek üniversiteler henüz açıklanmadı ancak eğitim fakültesi ya da eğitim bilimleri bölümleri bulunan birçok üniversitenin verebileceği belirtiliyor.
Yeni yönetmeliğin en çok tartışılan maddesi ise “en az 2.5/4.0” not ortalaması şartı konulması olarak belirtiliyor. Bu şarta göre geçmişte mezun olmuş ve ortalaması 2.5 altında olanlar hiçbir şekilde bu eğitimi alamıyorlar. Yani geçmişte kazanılmış hakları olan bazı fen-edebiyat mezunları da burada bir hüsranla karşı karşıyalar.
YÖK, yapacağı düzenlemelerle belki de mağduriyetleri giderecek bir hale sokacaktır bu yönetmeliği.
Kısaca Özetlemek Gerekirse:
Eskiden Pedagojik Formasyon Şu Şekilde Alınıyordu:
Lisans eğitimini tamamlayan fen-edebiyat fakültesi mezunları, ALES sınavına girerler ve aldıkları puan yeterliyse üniversitelerin Ortaöğretim Alan Öğretmenlikleri olarak adlandırılan tezsiz yüksek lisans programlarına başvurur ve kabul edilirlerse 1 ya da 1,5 yıl süren bir tezsiz yüksek lisans eğitiminin ardından pedagojik formasyona sahip olup öğretmen olarak atanabilme hakkı kazanırlardı.
2010-2011 Eğitim Öğretim Yılından İtibaren Formasyon Eğitimi Aşağıdaki Gibi Alınacaktır:
Eğer öğrenci iseniz; ağırlıklı not ortalamanız en az 2,5/4 ve alttan başarısız ders sayınız en fazla 2 ise, 5. Yarıyıldan itibaren başlayarak ve toplamda 4 yarıyıla yayılacak şekilde ek dersler (formasyon dersleri) alarak öğrenciliğiniz sırasında aynı zamanda formasyon eğitimi alabileceksiniz.
Eğer mezun iseniz ve lisans mezuniyet ortalamanız en az 2,5/4 ise doğrudan bu eğitimi verebilecek üniversitelere başvurarak mezuniyetinizden sonra da formasyon eğitimi alabileceksiniz.
YÖK, hangi üniversitelerin "Formasyon Eğitimi Sertifikası" verebileceğini her yıl yapacağı kontroller ile belirleyecek ve bu durumda formasyon sertifikası eğitimi verebilecek üniversiteler her yıl değişiklik gösterebilecektir.
MEZUNLAR İÇİN PEDAGOJİK FORMASYON EĞİTİMİ SERTİFİKA PROGRAMI AÇILAN ÜNİVERSİTELER 2010
ÜNİVERSİTELER Kontenjanlar
– Adnan Menderes Üniversitesi 250
– Akdeniz Üniversitesi 250
– Ankara Üniversitesi 500
– Anadolu Üniversitesi 300
– Atatürk Üniversitesi 500
– Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi 250 
– Dumlupınar Üniversitesi 250
– Fırat Üniversitesi 250
– Gazi Üniversitesi 500
– Gaziantep Üniversitesi 250
– Gaziosmanpaşa Üniversitesi 250
– İstanbul Üniversitesi 500 
– Kırıkkale Üniversitesi 250
– Marmara Üniversitesi 500
– Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi 250
– Mersin Üniversitesi 250
– Ondokuz Mayıs Üniversitesi 500
– Rize Üniversitesi 200
– Sakarya Üniversitesi 500 
– Selçuk Üniversitesi 500
– Trakya Üniversitesi 250
– Uludağ Üniversitesi 250
– Yıldız Teknik Üniversitesi 500