Hazırlayan: Pınar Yıldız
İmam Hatip Liseleri… Son günlerin en gözde hedefi… Katsayı, Danıştay, ÖSS ve başörtüsüyle oluşan okun saplandığı tam 12 noktası. Kimilerinin ötekileri… Öteki mahallenin öteki okulu, öteki okulun öteki öğrencileri ve öteki öğrencilerin gelecekteki öteki siyasetçileri…
Durum o ki, ülkemizdeki pek çok insan İmam Hatipler’e önyargılı yaklaşıyor. Yıllardır kalıplaşmış, kulaktan duyma bilgilerle düşünce üretmeye çalışıyorlar. Birbiri ardına sıralanmış yanlışların da ilk halkası burada oluşmaya başlıyor. Öyleyse çözüme de ilk buradan başlamak lazım… İmam Hatip Liseleri’ni tanıyarak.
İşte bu çalışmanın temel amacı da bu! İmam Hatip Liseleri’ni daha yakından ve tamamen tarafsız tanıtmak. İmam Hatip Liseleri nasıl bir geçmişten geliyor? Günümüze kadar gelirken ne tür aşamalardan geçip ne tür tepkilerle karşılaşmış? Sanıldığı gibi bu okullarda sadece din dersi mi veriliyor? Ne tür dernekler kurmuşlar? Bu derneklerin faaliyetleri nelerdir? İHL öğrencileri ve mezunlarının okulları hakkındaki görüşleri neler?
İMAM HATİP LİSELERİNİN TARİHİ
Bugünkü İmam Hatip Liseleri’nin kökü olarak 1913 yılında İmam Hatip yetiştirmek üzere açılan ve daha sonra Medresetü-l Vaazin ile birleştirilerek Medresetü-l İrşad adını alan Medresetü-l Eimmeti vel Hutaba, kabul edilebilir. Bu okullar ömürlerini 3 Mart 1924 tarihli Tevhid-i Tedrisat Kanunu’na kadar sürdürmüştür.
Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun din görevlisi eğitimini düzenleyen 4. maddesi imamlık ve hatiplik gibi dini hizmetlerin görülebilmesi için ayrı okullar açılmasını öngörüyordu. Kanunda öngörülen bu okullar, 1924 yılında İmam Hatip Mektepleri adı altında 29 merkezde açıldı. Okullar, 4 yıllık ortaöğrenim seviyesinde idi. İmam Hatip Mektepleri 1930’da öğrenci azlığı nedeniyle kapatılmıştır.
1949 yılında ortaokul mezunu askerliğini yapmış kimselerin alındığı 10 ay süreli İmam Hatip Kursları açılarak din hizmeti görevlisi yetiştirme uygulaması başladı. 1949 sonuna kadar 50 kişinin mezun olduğu bu kursların süresi daha sonra iki yıla çıkarıldı ve meslek okulu mezunlarının da kurslara girmesine olanak verildi.
1950 seçimlerinden sonra iktidara geçen Demokrat Parti, seçim dönemlerine söz vermiş olduğu İmam Hatip Okulları’nı (İHO), halka verdiği sözü tutarak iktidarının ilk yılında açtı. Birinci devresi 4, ikinci devresi 3 yıl olan 7 yıl süreli ve bir bütün teşkil eden İmam Hatip Okulları 1951–1952 döneminde 7 ilde açıldı. İHO sayısı 1970–1971 döneminde 72’ye çıktı. 1963-1964 öğretim yılında İmam Hatip Okulları’na ilk defa parasız yatılı öğrenci alınmaya başladı.
22 Mayıs 1972’de yayımlanan bir yönetmelikle, İmam Hatip Okulları ortaokuldan sonra 4 yıl eğitim veren bir meslek okulu haline getirildi. 1973 yılında, o güne kadar İmam Hatip Okulları olarak anılan okullara İmam Hatip Liseleri (İHL) adı verildi. Bu dönemde İHL mezunlarında fark dersleri vermeden üniversitelerin edebiyat kollarına gidebilme hakkı tanınmıştır.
1974’te kurulan CHP-Milli Selamet Partisi hükümeti döneminde İmam Hatip Liseleri’nin ortaokul bölümü yeniden açıldı. 29 yeni İHL açıldı ve böylece okul sayısı 101’e çıktı.
1976’da kızını İHL’ye kaydetmek isteyen bir velinin hukuk mücadelesi sonucu o güne kadar sadece erkek öğrencilerin alındığı İHL’ ye Danıştay kararı ile kız öğrenci alınmaya başladı.
Türkiye Milliyetçi Cephe hükümetleri döneminde (1975–1978) 230 yeni İHL açıldı. 12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra 1985’e kadar yeni İHL açılmadı. 12 Eylül yönetimi tarafından Temel Eğim Kanunu’nun 32. maddesinde yapılan bir değişiklikle İHL mezunlarının üniversitelerin tüm bölümlerine gidebilmesine olanak tanıdı.
1980lerin sonuna gelindiğinde İHL’ler okul sayısı olarak fazla artmadıysa da öğrenci sayısı bakımından ve -Anadolu İHL’lerin açılmasıyla- nitelik açısından genişledi.
İmam Hatip Liseliler özellikle diğer okul öğrencileriyle eşit şartlarda yarıştıkları 1973–1997 döneminde, başta üniversite sınavları olmak üzere kültürel ve bilimsel faaliyetlerdeki başarıları ile adlarından söz ettirdi. 1993–1994 öğretim yılında İstanbul’un seçkin 121 lisesinin katıldığı "Liseler Yarışıyor" isimli bilgi yarışmasında Kadıköy İmam Hatip Lisesi birinci oldu. 1994 yılında Kartal Anadolu İmam Hatip Lisesi son sınıf öğrencisi M. Önder Kıyıklık, Fen bilimleri alanında ÖYS 1.si oldu. 1995 senesinde aynı okuldan Selçuk Şimşek, Türkçe-Sosyal alanı 2.si olurken 1996 yılında Selim Tuzci, Türkçe-Sosyal ağırlıklı puanda Türkiye 1.si oldu. Ard arda gelen başarılar çeşitli toplum kesimlerinden dikkatleri ve beraberinde ilgiyi İHL‘ler üzerine çevirdi.
16 Ağustos 1997 tarihinde çıkarılan 4306 sayılı sekiz yıllık kesintisiz öğretim yasası, İHL’lerin ortaokul kısmının kapatılmasına yol açtığı için İHL‘ler açısından bir dönüm noktası oldu; katsayı hesaplaması ile üniversite giriş sınavlarında İHL mezunları aleyhine haksız rekabete yol açtığı yönünde eleştirilere maruz kalan yasa ile imam-hatip liseleri 1 yılı hazırlık, 3 yılı normal eğitim olmak üzere 4 yıllık liselere indirgenmiş oldu.
İHL ÖĞRENCİLER, HANGİ DERSLERİ GÖRÜYOR?
Peki, İmam Hatip Liseleri‘nde hangi dersler veriliyor? Toplumun çoğu kesiminin sandığı gibi eğitimleri sadece din derslerinden mi ibaret? Tabi ki hayır! Öncelikle burada eğitim veren öğretmenler de MEB tarafından atanan öğretmenler. Düz bir lisede olan tüm dersler İmam hatip liselerinde de görülüyor. Tek fark bunlara ek olarak dini derslerinde görülmesi. İşte bir İmam Hatip Lisesi’nin ders programı…
