Sistemin kendi tercihlerini yansıttığını düşünmüyor. Meslek seçimi gelecek planlarında etkili oluyor. Annenin eğitim seviyesi liselilerin başarı algısı ve gelecek beklentisinde etkili oluyorken, babanın eğitim seviyesi etkili olmuyor. Öğrenciler daha çok mühendislik bilimlerini tercih ediyor.
TÜBİTAK Ortaöğretim Öğrencileri Araştırma Projeleri yarışmasına katılan Galatasaray Lisesi öğrencileri Kemal Sedat Ceyhan ve Orhan Adıgüzel, öğretmenleri Necla Şükran Gerçeker danışmanlığında bir araştırma yaptı. TÜBİTAK yarışmalarında sosyoloji alanında yarışan ‘Ortaöğretim Öğrencilerinin Başarı Algısı ve Gelecek Beklentisi: İstanbul İlindeki Anadolu Liselerinde Yapılan Bir Uygulama’ başlıklı araştırma İstanbul’da birinci seçilirken, Türkiye genelinde derece alamadı. Hürriyet’in haberine göre liselilerin çalışmasından ilginç sonuçlar ortaya çıktı. İstanbul’daki 9 Anadolu lisesinden 720 öğrenciyle yapılan araştırmaya göre, gençler Türkiye’deki eğitim ve sınav sisteminin başarı getireceğine inanmıyor. Sistemin kendi tercihlerini yansıttığını düşünmüyor. Meslek seçimi gelecek planlarında etkili oluyor. Öğrenciler okuldaki başarının gelecekte kendilerini mutlu edecek sosyo ekonomik duruma ulaştıracağını düşünüyor.
1 Aralık 2013-20 Ocak 2014 tarihleri arasında yapılan çalışmaya göre okullar, okul kategorileri, sınıf seviyeleri, not ortalamaları ve annenin eğitim seviyesi liselilerin başarı algısı ve gelecek beklentisinde etkili oluyor. Buna karşın öğrencinin başarı algısı ve gelecek beklentisi cinsiyete, gelir düzeyine, babanın eğitim seviyesine ve kardeş sayısına göre farklılık göstermiyor. Gelecek beklentileri öğrencinin içinde bulunduğu dönemi ve sonraki yaşamını etkileyen unsurlardan biri. Olumlu deneyimler hem içinde bulunulan dönemde başarılı olunmasını, hem de gelecekten beklentilerin yüksek olmasını sağlıyor.
Başarının anlamı
Araştırmaya katılan öğrencilerin başarıyı şöyle tanımlıyor;
– yüzde 71’i başarıyı ‘istediği okulda, istediği mesleki eğitimi almak’
– yüzde 61’i ‘yüksek not almak’
– yüzde 56.3’ü ‘okul giriş sınavlarını kazanmak (lise, üniversite, yüksek lisans, doktora vb.)’
– yüzde 50.4’ü ‘mesleki eğitimi tamamlayarak iş sahibi olmak’
– yüzde 43’ü ‘akademik ve teknolojik alanda yeni buluşlar yapmak’
– yüzde 36’sı ‘sanatsal ve sporsal yeteneklerini ortaya koyacak sanat eğitimini almak’
– yüzde 23’ü ‘okul diploması almak’
– yüzde 17’si ‘dersten geçmek’
– yüzde 15.6’sı ‘sınıf geçmek’
– yüzde 5.9’u ‘anne – babanın (vd.) istediği şekilde okulları bitirmek’ olarak tanımlıyor.
– Katılımcıların yüzde 6.9’u ise bütün seçenekleri başarı algısı olarak görüyor.
Katılımcılar önemli liselerden
Araştırmaya Galatasaray Lisesi’nden 104, İstanbul Lisesi’nden 73, Kabataş Erkek Lisesi’nden 78, Vefa Lisesi’nden 78, Arnavutköy Korkmaz Yiğit Anadolu Lisesi’nden 77, Nişantaşı Nuri Akın Anadolu Lisesi’nden 78, Şişli Anadolu Lisesi’nden 79, İstanbul Atatürk Anadolu Lisesi’nden 79 ve Kağıthane Anadolu Lisesi’nden de 74 öğrenci katıldı. Bu öğrencilerin 189’u 9’uncu sınfı, 177’si 10, 162’si 11 ve 192’si 12’nci sınıf öğrencilerinden oluşuyor. Araştırmaya katılan öğrenclerin yüzde 49’unu erkek, yüzde 51’ini de kız öğrenciler oluşturdu. Katılımcıların yüzde 55.8’inin not ortalaması 4.01-5, yüzde 38.9’unun 3.01-4.00 arasında.
Yüzde 51.8 mühendisliği tercih etti
Araştırma diğer sonuçlarından bazıları şöyle:
– Öğrencilerin yüzde 37.8’i ailesinin gelir düzeyini bilmiyor, buna karşın yüzde 19.9’u 5.001 TL ve üzerinde gelire sahip. Yüzde 11.7’si ise 2.001 ve 3 bin TL arasında geliri biliniyor. Yüzde 39.3’ünün annesi, yüzde 42.4’ünün babası lisans mezunu.
– Liselilerin yüzde 51.8’i mühendislik bilimlerini, yüzde 48.2’si tıp, genetik, diş hekimliği, eczacılık ve veterinerliği, yüzde 18.2’si ise hukuk tercih ediyor.
– Yüzde 48.3’ü meslek seçiminde ailelerin, tercihi öğrenciye bıraktığını söylüyor. Yüzde 43.5’inin ailesi tıp, genetik, diş hekimliği, eczacılık, veterinerlik bölümlerinden tercihi yapmasını ilk sırada istiyor.