Ağrı 39.05 ve 40.07 kuzey enlemleri ile, 42.20 ve 44.30 doğu boylamları arasında yer alır. Deniz seviyesinden 1640 metre yükseklikte kurulmuştur. Anadolu İran’la bağlantısını sağlayan yolun üzerinde bulunması ile önemi artan ilin doğusunda İran, batısında Muş ve Erzurum, kuzeyinde Kars, güneyinde Van ve Bitlis ile kuzeydoğusunda Iğdır ili bulunmaktadır. Doğu Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Murat-Van bölümü içinde kalan yüksek Anadolu yaylasının devamı üzerinde yer almaktadır. Yüzölçümü 11376 kilometrekaredir. Topraklarının %46 sını dağlık alanlar, %29 Unu ovalar, %18 ini platolar ve %7 sini yaylalar oluşturmaktadır.
-Türkiye’nin İlleri Hakkında Genel Bilgiler Tam Liste-
İklim
Ağrı, iklim bakımından Türkiye’nin en karasal ve sert iklimli bölümüne girer. Kışlar çok sert geçer. Türkiye’de en soğuk gün Ağrı’da 13 Ocak 1940’da –43 C olarak tespit edilmiştir. Yazları sıcaktır. İlkbahar ve sonbahar kısa sürer. Az yağmur, daha çok kar yağar. Senenin 115-125 günü karla kaplıdır. Yıllık ortalama yağış miktarı 528,5mm’dir. En yağışlı ay 66,8mm ile nisan ve en kurak ay da 12,3mm ile ağustostur. Ağrı’nın yıllık ortalama sıcaklığı 6,1 C, en soğuk ayın ortalaması –10C, en sıcak ay ortalaması 21C dir. Ağrı’da özellikle soğuk dönemlerde sisli günler sayısı da artmaktadır. Buna büyük ölçüde radrasyon sisleri etkili olmaktadır. Ortalama sisli gün sayısı yılda 30 gündür.
Bitki Örtüsü
Arazinin volkanik oluşu, yağışların az, ısının çok düşük olması sebebiyle dağlar ve ovalar çıplaktır. Arazinin % 20’si mer’a ve otlak olup % 80’i ekime elverişli değildir. Su kenarlarında, söğüt ve kavak ağaçlarına rastlanır.
Flora
Yöremizde en önemli bitki türleri: Ardıç, Gülgen, Huş, Kafkas Üçgülü, Kırmızı Üçgül, Aküçgül, Yabani Fiğ, Yabani Yonca, Yabani Buğday ve Yabani Çavdar bulunmaktadır.
Fauna
Yöremizde bulunan hayvan türleri şunlardır.Kaya Kekliği Çil Keklik Yaban Koyunu Çengel Boynuzlu Dağ Keçisi Tilki Kurt Tavşan Vaşak Yaban Domuzu Akbaba Kartal Şahin Doğan Engerek Yılanı Alabalık Sazan
Ekonomik Yapı
İlin ekonomisi sınır ticareti, tarım ve hayvancılığa dayalıdır. İlde yetiştirilen tarımsal ürünler ise; buğday, arpa ve şeker pancarıdır. ARICILIK:Ağrı zengin fIora yapısı ve geniş çayır-mera alanları ile arıcılık konusunda önemli bir potansiyele sahiptir. İl, bu özelliği nedeniyle bahar aylarında göçer arıcılar için önemli bir lokasyon olmaktadır. İlde faaliyet gösteren Arı Yetiştiricileri Birliği’nin toplamda 134 üyesi bulunmaktadır. 2011 yılında TRA2 Bölgesi kovan varlığının %18’i, bal üretiminin ise %31’i Ağrı’dadır.
Kovan başına 19 kg bal düşen Ağrı, Bölge (11 kg) ve Türkiye (15 kg) ortalamasının üstündedir. 2012 yılı arıcılık verilerine bakıldığında toplamda 192 arıcıdan 80 tanesinin göçer arıcı olduğu görülmektedir. 2011 yılında 26.633 olan kovan sayısı, 2012 yılında 4129.016’ya yükselmiştir. Arıcılığın yapıldığı ilçelere göre kovan verimleri değişken olup ortalama verim 22,74 kg civarındadır. Göçer arıcılar en fazla Eleşkirt ve Tutak ilçelerini tercih etmektedir.”
Ağrı İlçeleri
Hamur :
Ağrı iline 12. Km. uzaklıktadır. İlçenin denizden yüksekliği 1675 m. Yüzölçümü 898 Km2‘dir. 2012 TUİK verilerine göre Hamur nüfusu 2.945 kişidir. Hamur’a bağlı 45 köy vardır.
Diyadin :
Merkeze uzaklığı , 62 km dir. Denizden yüksekliği (Rakımı) 1825 m. alanı 1.274 km 2 dir. Yüzölçümü 1274 km ² dir . Yerleşim yeri olarak ilçe merkezinden başka 61 köy ve 67 adet irili ufaklı mezra mevcuttur.
Tutak :
Deniz seviyesinden 1535 metre yükseklikteki ilçemizin alanı 1562 Km2. dir. Tutak Ağrı’ya 40 km mesafededir. İlçemizin toplam nüfusu 2012 TUİK verilerine göre 7.184 kişidir.
Doğubayazıt :
Yüzölçümü 2425 kilometre karedir. Merkez ile 97 km uzaklıktadır. İlçemizin merkez nüfusu 74.316 kişidir.
Taşlıçay :
1954 yılında ilçe olan Taşlıçay’ın aynı yıl belediye teşkilatı da kurulmuştur. İlçenin 37 köyü ve 21 mezrası bulunmaktadır. Taşlıçay İlçesi Ağrı’ya 32 km uzaklıkta olup Türkiye – İran transit yolu üzerindedir. Murat Nehrinin kuzey kıyısında kurulan ilçe doğudan Diyadin ve Doğubayazıt, kuzeyden Tuzluca (Iğdır), batıdan Ağrı merkez ilçe ve Hamur, güneyden Erciş (Van) ile çevrilidir.İlçenin 2012 TUİK verilerine göre nüfus sayımına göre merkez nüfusu 6.284 kişidir. Yüzölçümü 798 km 2 olan ilçenin nüfus yoğunluğu km2 başına 27 kişidir. Deniz seviyesinden yüksekliği 1660 metre olan ilçenin büyük bölümü 2000 metreden yüksek dağlarla kaplıdır.
Patnos :
Deniz seviyesinden yüksekliği 1640m dir. Ağrı Patnos arası 80 Km’dir. 93 köyü bulunmaktadır. Patnos 62.425 nüfusa sahip bir ilçedir.
Eleşkirt :
Ağrı’nın batısında yer alan Eleşkirt, İl merkezine 34 km. Mesafede olup 1.529 km2’lik bir alana sahiptir. Rakım 1.900 metredir. 2012 yılı TUİK verilerine göre nüfus sayımı 11.247 nüfusa sahiptir. Eleşkirt’e bağlı 61 köy ve 3 belde bulunmaktadır.
Ağrı Ulaşımı
Karayolu : Doğu Anadolu Bölgesi’nde ulaşımı sağlayan ana yolların bir kısmı il sınırları içinden geçer.Bunların en önemli, il merkezinden geçen 100 numaralı devlet yoludur. Bu yol Ağrı’yı Asya’ya ve Erzurum üzerinden Orta ve Batı Anadolu’ya bağlar. Ağrı-İstabul arası 1431,2 km, Ağrı-Ankara 1065,9 km, Ağrı-Erzurum 195 km, Ağrı-Van 224,9 km, Ağrı-Iğdır 155,1 km dir. Otogar Adresi: Erzurum yolu üzeri güzel bahçe sitesi yanı Ağrı
Havayolu : Ağrı Havalimanı kentteki tek hava yoludur. Havaalanımız Ağrı-Van karayolunun 8,5. kilometresine konumlanmış olup, karayoluna 1 km mesafededir. Ulaşım, Ağrı Belediyesi’nce uçak saatlerine uygun olarak ayarlanmış Belediye otobüslerince, ticari taksilerle ve hususi araçlarla yapılmaktadır. Her gün Ankara ve İstanbul’dan Ağrı’ya karşılıklı uçak seferleri bulunmaktadır İletşim bilgileri: Yolluyazı Köyü Mevkii Tel : 0472 216 04 02 Faks : 0472 216 04 01 E-mail : infoagri@dhmi.gov.tr
Ağrı Yeryüzü Şekilleri ve Bilgileri
Küçük Ağrı Dağı : [Dağ] , 3.925 metre yüksekliğinde, koni biçimli ve çok dik bir dağdır.
Kösedağ : [Dağ] , Kösedağ Ağrı ilinin Eleşkirt ilçe sınırı içerisinde olan 3.433 m yüksekliğindeki bir dağ. İlçe merkezine yaklaşık olarak 20 km uzaklıktadır.
Aras Güneyi Dağları : [Dağ] , Sıradağların Uzunluğu 250 km
Ağrı Dağı : [Dağ] , Ağrı dağı 5.137 metrelik rakımıyla, Türkiye’nin en yüksek dağıdır.
Balık Gölü : [Göl] , Balık Gölü, Doğu Anadolu Bölgesi’nde, Aras Dağları üzerinde Türkiye’nin en yüksek gölüdür. lav set gölü olan bu göl, 30 km² alana sahiptir. Denizden yüksekliği 2.241 metredir.
Süphan Dağı : [Dağ] , Türkiye’nin üçüncü en yüksek dağı olan Süphan dağı, Van gölünün kuzeyinde Malazgirt dolaylarında yükselir, en yüksek zirvesi 4058 metre yükseklikteki Sandıktepe’dir.
Yazıcı Barajı : [Baraj Gölü] , Yazıcı Barajı altınçayır deresi üzerinde sulama amaçlı 1995-2001 yılları arasında yapılmıştır.
Tendürek : [Dağ] , Tendürek Dağı Doğubeyazıt ile Çaldıran arasında bulunan yüksek zirvesi 3533 m olup, 3000 m’ye yaklaşan dağın doğu krateri içerisinde 400-500 m çapında göl bulunmaktadır.
Murat Nehri : [Nehir] , Murat Nehri Doğu Anadolu’da Fırat ırmağının iki kolundan uzun olanı. Uzunluğu 722 km’dir.
Ağrı tarihçesi
Orta Asya’dan gelen kavimlerin Anadolu’ya girişleri sırasında Ağrı, bir geçiş oluşturmuş, dolayısıyla bir çok medeniyete sahne olmuştur. Ancak bu medeniyetler Ağrı’yı bir giriş kapısı olarak gördüklerinden burada çok köklü bir uygarlık oluşturamamışlardır. Bölgede egemenlik kurdukları sanılan Hititler’in güçlerini yitirmeleri üzerine, M.Ö.1340-M.Ö.1200 tarihleri arasında Hurriler bölgeye yerleşmişlerdir. Hurriler krallık merkezi olan Urfa’dan uzak olan Ağrı’yı ellerinde tutamamışlardır.
En köklü uygarlığı Urartular oluşturmuştur. Urartu’nun Van Gölü’nün kuzey ve kuzeydoğusundaki ülkeler üzerine, Kral İspuini (M.Ö.825-M.Ö.810) döneminde seferler başlamış, Kral Menua(M.Ö.810-M.Ö.786) döneminde bu akınlar daha da ağırlık kazanmıştır. Kuzeye ve kuzeydoğuya giden yollar üzerinde inşa edilen kaleler, buraya yapılan seferlerin önceden planlandığını göstermektedir.
Ağrı Dağı’nın yamaçlarında, Karakoyunlu ve Taşburun köylerinin arasında ele geçen bir Urartu yazıtı Kral Menua’nın bu bölgedeki egemenliğinin kesin kanıtıdır. M.Ö.712 yıllarında Kızılırmak boylarına kadar uzanan Kimmerler, Ağrı’da geçici de olsa bir hakimiyet kurmuşlardır. Medler ( M.Ö.708-M.Ö.555 ) Asur Devleti’nin yıkılması ile birlikte bir yayılma ürecine girmiş, bunun sonucu olarakta Ağrı ve çevresini topraklarına katmışlardır. Medler’in yıkılması ile birlikte Persler; Büyük İskender’in Pers Kralı III.Darius’u ( M.Ö.331 ) yenerek Anadolu’yu ele geçirdiği zamana kadar yaklaşık iki yüzyıl kadar bölgede yaşamışlardır. Büyük İskender’in ölümü üzerine oluşan boşluktan faydalanan Ermeniler bölgeyi ele geçirmişlerdir.
Doğu Anadolu’ya gelip yerleşen ilk Türk topluluğu M.Ö.680 yılında bölgeye gelen Sakalardır. Murat Nehri ve Doğubeyazıt çevrelerine kısa sürede yerleşmişlerdir. Daha sonraları Arsaklılar ve Artaksıyaslı Krallığı, Ağrı ve çevresine hakim olmuştur. Bölge, Hz.Osman zamanında islam orduları tarafından fethedilmiştir. 872 yılına değin Abbasilerin kontrolü altında kalan Ağrı, daha sonra Bizans’ın kontrolüne geçmiştir.
1071 Malazgirt Savaşı sonrası bölgeye Türk boyları gelmeye başlamıştır. Ağrı, yüzyıla yakın bir süre Sökmenli Devleti’nin sınırları içine girmiştir. 1027-1225 yılları arasında Ani Atabekleri, 1239’da Cengizliler, 1256-1358 yılları arasında İlhanlılar ve Celayirliler Ağrı’da hüküm sürmüşlerdir. İlhanlılar bazen kurultaylarını Ağrı Dağı’nda yapmış, Anadolu ve İran’ı buradan yönetmişlerdir. 1393’de Moğol hakanı Aksak Timur, Ağrı bölgesini ele geçirmiştir.
1405-1468 tarihleri arasında Ağrı, Karakoyunlu toprakları içinde yer almış, Karakoyunlular yıkılınca Ağrı Akkoyunlular’ın egemenliğine geçmiştir. Ağrı, Yavuz Sultan Selim tarafından Çaldıran Savaşı sonrası Osmanlı topraklarına katılmıştır.
Osmanlı döneminde Şorbulak olarak anılan ilin adı, Ermeniler zamanında Karakilise olarak değiştirilmiştir. Kazım Karabekir Paşa zamanında Karakilise ismi değiştirilerek Karaköse diye adlandırılmıştır. Nuh Tufanı ile ilgisinden dolayı Tevrat’ta adı geçen Ararat Dağı ve ülkesinin, Ağrı ve çevresinin olduğu sanılması dolayısıyla Ağrı’ya batılılar tarafından Ararat da denilmektedir. 1834 yılında bucak, 1869 yılında ilçe olan Ağrı, 1927 yılında il merkezi olmuştur. 5137m. yüksekliğiyle Türkiye’nin en büyük dağı olan Ağrı Dağı’ndan dolayı da AĞRI adını almıştır.