Kars hakkında bilgiler;
İklim
İklim Kars Doğu Anadolu Bölgesinin en soğuk bölgesinde yer alır. İlde ‘Doğu Anadolu yüksek yayla iklimi’ görülür. Kars’ta kışları uzun ve sert, yazları ılımlı hatta serince geçen bir iklim vardır. Burası Türkiye’de soğukların en bariz olduğu ve uzun sürdüğü yerlerdendir. Bu durumun temel nedenleri; yüksek dağ sıralarıyla denizlerin ılımanlaştırıcı etkisinden ayrılması, yüksekliğin fazla olması, Kış mevsiminde Büyük Asya Kara Kütlesi üzerinde yerleşen soğuk ve ağır hava kütlesi (Sibirya yüksek basınç merkezi) nin buraya kadar sokulmasıdır. Bütün bu faktörler Kars ikliminin temel karakterini belirler . Kars yöresi iklimi üzerinde etkili olan başlıca iklim elemanları; sıcaklık, basınç ve rüzgar, nem ve yağıştır.
-Türkiye’nin İlleri Hakkında Genel Bilgiler Tam Liste-
Sıcaklık Merkez ilçede yapılan ölçümlere göre yıllık sıcaklık ortalaması 6.30 C dir. İl genelinde kış dönemi Ekim ayı ortalarında başlamakta ve Mayıs ayının ortalarına kadar sürmektedir. Merkez ilçede aylık ortalama sıcaklık Ocak ayında en düşük düzeye düşer. Bu ayın sıcaklık ortalaması -11,6 C dir. Kars’ta en soğuk geçen aylar Aralık ve Ocak, en sıcak geçen aylar ise Temmuz ve Ağustos’ dur. Sıcaklık ortalaması yaz aylarında bile 17 C nin biraz üstüne çıkmaktadır. Yıl içerisinde donlu gün sayısı 160’ı bulur. Kışın sıcaklığın –40 C nin altına düştüğü dahi görülmektedir. Erken başlayan kış geç biter. Kısa bir ilkbahardan sonra gecelerin serin fakat gündüzlerin 30 C nin üzerine çıkabildiği bir yaz mevsimi gelir. Bu mevsimden sonra kısa bir sonbahar yaşanır. İlde ilkbahar ve sonbahar gibi ara mevsimler hemen hemen yok gibidir. Kars’ta en yüksek sıcaklık Temmuz ayında 34,80 C olarak, en düşük sıcaklık ise Ocak ayında -39,60 C olarak gerçekleşmiştir.
Basınç ve Rüzgârlar Kars ili genellikle basınç bakımından kışın Sibirya üzerinden gelen yüksek basıncın, yazın ise Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi üzerindeki alçak basınç sisteminin etkisi altındadır. Sekiz senelik basınç ortalaması 820,1 milibar, en düşük basınç 800 milibar, en yüksek basınç ise 833,8 milibardır. Ortalama rüzgar hızının 2,0 mlsn olduğu Kars’ta egemen rüzgar yönü, yıl içinde toplam 2559 kez esen güneybatıdır(Lodos). Bunu kuzeydoğudan esen Poyraz ve güneyden esen Kıble rüzgarları izlemektedir. Merkez ilçede en hızlı rüzgâr saniyede 35,7 m hızla esen batı ve kuzeybatıdır. Üçüncü sırada ise kuzeyden esen Karayel gelmektedir. Nem ve Yağış Kars’ta 32 senelik değerlere göre senelik ortalama nem %67 olup, kış aylarında nemin %100 olduğu dahi görülmüştür.
Nem oran yazın ise nadiren %2′ ye kadar düşer. Bütün mevsimlerde bulutluluk oranı fazladır. 35 senelik ortalama değerlere göre bir yıl içerisinde 71 gün açık, 214 gün bulutlu, 80 gün ise kapalıdır. 35 yıllık gözlemlere göre toplam bulutluluk süresi 10 üzerinden 5,1’dir. Kars’ta egemen olan yüksek basınç alanı ilin fazla yağış almasına engel olur. Kars’ta kış aylarının oldukça düşük sıcaklıkta geçmesine karşın Kars’ın bu dönemde az yağış alması bu nedene dayanmaktadır. Bu arada bölge alanının bozuk yapısı ilin aldığı yağışları da etkiler. Zira ilde görülen yağışlar hava kütlelerinin yer kabartılarına ve daha çok dağlara çarparak yükselmesi sonucunda oluşan yağışlardır. Çok kısa süren ilkbahar ve yaz aylarında ise bölgede oraj (sele yol açan yağış hareketi) ile birlikte konvektif yağışlar da oluşmaktadır.
Merkez ilçede yıllık yağış ortalaması 527,7 mm’dir. Merkez ilçeye en az yağış Aralık ve Ocak aylarında, en çok yağış ise Mayıs ve Haziran aylarında düşmektedir. Yağışların mevsimlere göre dağılışı incelendiğinde hemen hemen kurak mevsim yoktur. İl genelinde en fazla yağış ilkbahar aylarında görülmektedir. Yağışın aylara göre dağılışı Ocak ayında 27,4, Şubatta 30,0, Martta 29,8, Nisanda 44,7, Mayısta 89,8, Haziranda 78,9, Temmuzda 56,5, Ağustosta 46,2, Eylülde 31,4, Ekimde 39,8, Kasımda 50,7, Aralıkta 23,9 mm’dir. 38 senelik ortalamalara göre senenin 43 günü yağışlı geçer. Yılın ??? günü karla kaplıdır. Şimdiye kadar kaydedilen en yüksek kar kalınlığı 120 cm’dir. Senenin yaklaşık 181 günü donlu geçer. Kış ayları genellikle sislidir. İlkbahar ve sonbahar aylarının ise 5-6 günü sisli geçer. 38 senelik değerlere göre yıllık sis ortalaması 30 gündür. Kars İlinde karasal iklim görüldüğünden gece soğuma nedeniyle kırağı olayı sık sık görülür ve Eylül ayından Haziran ayına kadar devam eder. Aynı nedenlerden dolayı çiğ olayı da sık görülür. Ortalama nem oranı 54 yıllık gözlemlere göre Kars’ta ortalama nem oranı % 70 dir. En nemli aylar Kasım ve Aralık aylarıdır. Kasım ayında %76 olan nem, en az nemli ay olan Eylül’de % 61’dir. Bu rakamlara bakarak Kars’ın nemli bir il olduğu söylenebilir.
Bitki Örtüsü
Kars’ın doğal bitki örtüsü yükselti ve iklim özelliklerine göre şekillenmiştir. Doğu Anadolu’nun kuzeyine yerleşmiş bulunan bu yüksek plato, aslında doğal orman alanı içerisindedir. Doğal orman sınırlarının oluşmasında birinci derecede rol oynayan nemlilik oranı ilde Doğu Anadolu ‘nun diğer bölümlerine göre daha yüksektir. Nemlilik oranına bağlı olarak ormanların doğal alt sınırı yükselmektedir. Orman alt sınırı Kars’ta 1800-1900 m’den başlamaktadır.
Flora
Kars’ın doğal bitki örtüsü yükselti ve iklim özelliklerine göre şekillenmiştir. Doğu Anadolu’nun kuzeyine yerleşmiş bulunan bu yüksek plato, aslında doğal orman alanı içerisindedir. Doğal orman sınırlarının oluşmasında birinci derecede rol oynayan nemlilik oranı ilde Doğu Anadolu’nun diğer bölümlerine göre daha yüksektir. Nemlilik oranına bağlı olarak ormanların doğal alt sınırı yükselmektedir. Orman alt sınırı Kars’ta 1800-1900 m’den başlamaktadır. Kars yöresinin diğer bir özelliği de bitki örtüsünün doğal üst sınırı çok yükseklere çıkabilmesidir. Bölgede ormanlar 2800 m’ye kadar çıkabilmektedir. Yurdun bir başka yerinde ormanların bu kadar yükseklere çıktığı görülmemektedir.
Fauna
Sarıkamış Allahuekber Dağları Milli Parkı Yaban Hayatı bakımından oldukça zengin olan milli parkımız da Balıklar, İki yaşamlılar, Sürüngenler, Kuşlar ve Memeliler gruplarına ait olmak üzere 220 Omurgalı hayvan türünün yaşadığı belirlenmiştir. Milli park alanı ve Ekolojik sınırları içerisinde 6 Tatlı Su Balığı, 7 İkiyaşamlı, 25 Sürüngen, 107 Kuş, 1 Kirpi, 8 Böcekçil, 27 Yarasa, 1 Tavşan, 25 Kemirici, 11 Etçil ve 2 Toynaklı Omurgalı hayvanın varlığı belirlenmiştir. Başlıca yaban hayvanı türleri Boz Ayı (Ursus Arctos),Kurt (Canis lupus),Tilki (vulpes vulpes),sincap (sciurus vulgaris), yaban domuzu( Sus scrofa), Karaca, çil kekliği (Perdix perdix),kartal vb… belli başlı yaban hayvanları yer almaktadır.
Kars Kuyucuk Gölü Sulak Alanı Türkiye’nin 13. Doğu Anadolu’nun 1. ramsar alanı olan Kuyucuk Gölü Angıt (todorna ferruginea), Uzunbacak (Himantopus himantopus), Sakarmeke (Fulica atra), Karaboyunlu batağan ( Podiceps nigricollis),Dikkuyruk (oxyura leucocephala), Sığıcık kuşları(Sturnus vulgaris) Bozkaz (Anser anser) başta olmakla birlikte Doğu Anadolu Bölgesinin en önemli kuş cennetidir. Sarıkamış-Kağızman Yaban Hayatı Geliştirme Sahası Sarıkamış-Kağızman YHGS, Küresel ölçekte tehlike altındaki bu türlerin yanı sıra saha, Kafkasya Ekolojik Bölgesi/Sıcak Noktasında bulunan 3 adet endemik kuş türünden, Kafkas çıvgını (Phylloscopus lorenzii)’nı barındırmaktadır. Ayrıca, saha, Kuzeydoğu Anadolu’da, Batı Palearktiğin en büyük gündüz yırtıcı kuş göç yolunun üzerinde bulunmaktadır.
Karadeniz ile Hazar Denizi arasında geniş bir koridor olan bu göç yolundan her yıl sonbahar ve ilkbaharda çok sayıda akbaba, kartal, şahin, doğan, çaylak, atmaca ve kerkenez türü göç etmektedir. Kuşlar bu göçleri sırasında hem normal olarak gecelemek için, hem de gündüz bile olsa kötü havalarda mecburen konaklamak için doğal ortamlara ihtiyaç duyarlar. Karaleylek ve Gri balıkçıl gibi türler akarsu boylarındaki sulak alanlara ve nesli tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olan ve koruma altındaki türlerden olan Toy kuşu ise ova, yayla ve plato gibi açık alanlara ihtiyaç duymaktadır. Alan ülkemizdeki dört akbaba türü olan Kara akbaba (Aegypius monachus), Kızıl akbaba (Gyps fulvus), Sakallı akbaba (Gypaetus barbatus) ve Küçük akbaba (Neophron percnopterus)’nın bir arada görülebileceği ender coğrafyalardan birisidir.
Ekonomik Yapı
Kars ilinin ekonomisi tarım, hayvancılık ve ormancılığa dayanır. Faal nüfûsun % 85’i bu sektörlerde çalışır ve gayri sâfî millî hâsılanın % 60’ı bu sektörlerden elde edilir. Sanâyi, turizm ve ticâret sektörü yeni yeni gelişmektedir.
Tarım: Tarla tarımından sağlanan ürünler sınırlıdır. İklim şartları tarla tarımını engeller. Kağızman, Tuzluca’da pamuk, şekerpancarı, fasulye ve fiğ ekilir. Sebzecilik ve meyvecilik ileri değildir. Meyve olarak en çok elma yetişir. Kars ilinde buğday, arpa, şekerpancarı, pamuk ve az miktarda tütün yetişir.
Hayvancılık: Kars ilinde hayvancılık, tarla tarımından önce gelir. Geniş mera ve çayırları ve buradaki zengin bitki örtüsü hayvancılığın gelişmesine yol açmıştır. İl topraklarının % 70’ini kaplayan mer’a ve çayırlarda hâlen mevcut olan hayvan potansiyelinin en az 10 mislini beslemek mümkündür. Kars en çok sığır besleyen ildir. Canlı hayvan ticâretinin merkezidir.
Ormancılık: Kars ili orman bakımından müsait olmasına rağmen, orman varlığı zengin değildir. İl topraklarının ancak yüzde dördü ormanlarla kaplıdır. Orman ve fundalık saha 100 bin hektara yakındır. Ormanlarda daha çok sarıçam, ladin ve kızılağaç bulunur. Bu ormanlardan yaklaşık 75.000 m3 sanâyi odunu elde edilir.
Mâdenleri: Kars ilinde tuz, arsenik, asbest, manyezit, alçıtaşı, perlit kaynakları tesbit edilmişse de yalnız tuz kaynakları işletilmektedir.
Sanâyi: Sanâyi sektörü son senelerde gelişmektedir. Başlıca sanâyi tesisleri şunlardır: Çimento Fabrikası, Et Balık Kurumu Kombinası, Sümerbank Ayakkabı Fabrikası, Yem Fabrikası, İplik Fabrikası, Un Fabrikası, Deri İşleme Fabrikası, Karset sucuk ve Pastırma Fabrikası ve Tuğla Kiremit Fabrikasıdır.
Ulaşım: Havaalanı yoktur. Demiryolu mevcuttur. Hergün Haydarpaşa-Kars arasında karşılıklı ekspres ve haftada dört gün posta seferleri yapılır. Kars’la Malatya, Adana ve İskenderun arasında da tren seferleri vardır. Demiryolu, Kars’tan sonra Rusya’ya girer. Kars, Sarıkamış ve Selim istasyonları mevcuttur. Karayolu bakımından, Trabzon-Gümüşhane-Erzurum-Kars yolu ile Karadeniz’e bağlanır. Ankara-Sivas-Erzincan, Erzurum yolu Kars’ın Karakurt mevkiinde ikiye ayrılır. Bir yol Kars’a ve Rus sınırına gider. Diğer kol, Iğdır-Doğu Bayezid-İran sınırına ulaşır. Bu yollarla hem doğu hem de batı bölgelerine bağlanır.
Kars İlçeleri
Selim : İl merkezine uzaklığı 30 km’dir. İlçeye ulaşım ilçe servisleri ile sağlanmaktadır. İlçenin Nüfusu 26,155, Yüzölçümü 1011 km2, Belde sayısı 1, Köy sayısı 53’dür. Kaynak: www.selim.gov.tr
Digor : İl merkezine uzaklığı 76 km’dir. İlçeye ulaşım ilçe servisleri ile sağlanmaktadır. İlçenin Nüfusu 26,308, Yüzölçümü 1136 km2, Belde sayısı 1, Köy sayısı 37’dir. Kaynak: www.digor.gov.tr
Sarıkamış : İl merkezine uzaklığı 53 km’dir. İlçeye ulaşım ilçe servisleri ile sağlanmaktadır. İlçenin Nüfusu 49,480, Yüzölçümü 1732 km2, Belde sayısı 1, Mahalle sayısı 7, Köy sayısı 56’dır. Kaynak: www.sarikamis.gov.tr
Susuz : İl merkezine 24 km, İlçeye ulaşım karayolu ile sağlanmaktadır. İlçe Nüfusu; 2.448, Köy Nüfusu; 10.004’dür. Kaynak: www.susuz.gov.tr
Kağızman : İl merkezine uzaklığı 76 km’dir. İlçeye ulaşım ilçe servisleri ile sağlanmaktadır. İlçenin Nüfusu 50,585, Yüzölçümü 1972 km2, Köy sayısı 62’dir. Kaynak: www.kagizman.gov.tr
Akyaka : İl merkezine uzaklığı 59 km’dir. İlçeye ulaşım ilçe servisleri ile sağlanmaktadır. İlçenin Nüfusu 12,023, Yüzölçümü 550 km2, Mahalle sayısı 3, Köy sayısı 27’dir. Kaynak: www.akyaka.gov.tr
Arpaçay : İl merkezine uzaklığı 42 km’dir. İlçeye ulaşım ilçe servisleri ile sağlanmaktadır. İlçenin Nüfusu 20,442, Yüzölçümü 605 km2, Belde sayısı 1, Köy sayısı 47’dir. Kaynak: www.arpacay.gov.tr
Kars Ulaşımı
Havayolu : Kars Havalimanının kent merkezine uzaklığı 7 km.dir. Şuan itibariyle sadece yurtiçi seferler düzenlenmektedir. Havalimanına ulaşımlar; Taksi, Belediye servisleri ve seyehat acentalarının servisleri ile sağlanmaktadır. İlimizden havayolu ile Aktarmasız olarak Ankara, İstanbul ve İzmir’e seferler düzenlenmektedir. Bu seferler kış ve yaz aylarına göre günlük sayıları ve saatleri değişkenlik göstermektedir. Havalimanı Tel: (+90-474) 223 06 74
Karayolu : Otobüs terminalinin kent merkezine uzaklığı 3 km.’ dir. Kent merkezinden otogara taksi, firmaların servis aracı ve dolmuşlarla gidilmektedir. Kars’a Erzurum, Ağrı, Iğdır, Ardahan karayollarından giriş sağlanabiliyor. İlimizin İstanbul’a uzaklığı 1445 km ve Ankara’ya uzaklığı 1080 km uzaklığı vardır. Otogar Tel: (+90-474) 223 33 33 – 223 29 55 – 212 77 77
Demiryolu : Tren istasyonunun kent merkezine uzaklığı 1 km’dir. Ulaşım taksi ve dolmuşlarla yapılmaktadır. Kars-Ankara-İstanbul demiryolu (Erzurum-Erzincan-Sivas-Kayseri üzerinden) bağlantıları mevcuttur. İstasyon Tel: (+90-474) 223 43 98 – 223 43 99
Kars Yeryüzü Şekilleri ve Bilgileri
Hacı Halil Dağı : [Dağ] , Kars ovasının yakınlarında uzanır.(2366 m)
Aygır Gölü : [Göl] , Kars-Göle yolu üzerinde 4 Km2 ‘lik alana sahip, küçük bir cav setti gölüdür. En derin yeri 30 m olan gölün suları tatlıdır.
Kars Ovası : [Ova] , Allahuekber Dağları ile Sarıkamış-Kars Platosu arasındaki doğuya doğru açılan büyük çöküntüde yer alır. Arpa ve buğday dışında tarım ürünleri yetişmez. yüzölçümü 2500 m2,Bölgenin en geniş ovasıdır.
Süphan Dağı : [Dağ] , (2909 m)-en yüksek noktasına Ziyaret Tepesi denir.
Aladağ : [Ada] , Sarıkamış’ın güneyinde yer alır.(3134 m)
Kars Platoları : [Plato] , Kars Platoları, Aras Vadisi’ne doğru alçalır. Plato doğuya ve kuzeydoğuya doğru genişler ve yükselti hızla artar. Kars platolarının genel yükseltisi 1500-2000 m. arasındadır.
Ağadeveler Dağı : [Dağ] , Kars ovasının yakınlarında uzanır. (2423 m)
Tarhan Dağı : [Dağ] , Arpaçay vadisinin güney kesimlerinde yer alır. (2617 m)
Yağlıca Dağı : [Dağ] , Kars’ın kuzeydoğusunda yer alır (2970 m)
Allahuekber Tepesi : [Dağ] , (3120 m)
Aras Nehri : [Nehir] , Bingöl’den kaynağını alır, Pasin’e girince Aras (Araz) diye anılır, Temmuz ve Ağustos aylarında 20-25 metreküp su akıtır. Hazar denizine dökülür Aras ırmağı Kars ilinde donmadan akan yegane sudur.
Deniz (Çengilli) Gölü : [Göl] , Aladağ’ın Kağızman ilçesine bakan yamaçlarında yer alır. Dipten beslenen ve suları tatlı olan göl içerisinde bol miktarda balık bulunur.
Dumanlı Dağı : [Dağ] , (2699 m)
Borluk Dağı : [Dağ] , Hacıhalil Dağının kuzeyinde yer alır ve Kars şehrinin içme suyunu karşılar. (2450 m),
Çıldır Gölü : [Göl] , Denizden 1957 m yükseklikte bulunur. 120 km2 ve 22 m. derinliktedir.
Kısır Dağı : [Dağ] , Çıldır Gölü yakınlarındadır, bu dağın yüksek kesimleri iki çataldır. Kars’a bakan kısmına Hacı Galo Dağı (2944 m), Çıldır’a bakan kesimine Zuzan Dağı (3197 m) denir.
Turna Gölü : [Göl] , Gölün alanı 2 km2’den biraz fazladır. Orta kesimlerine doğru oldukça derinleşen ve suları tatlı olan gölde balık yoktur.
Arpaçay : [Çay] , Çıldır gölü doğusundaki Bingöllerdeki Hozu ile kızılkilise sularının beslediği Arpa gölünden çıkar. Digor’dan gelen Karabağ suyunu da sağdan alıp,Tekelibağ önünde Aras nehrine katılır.
Kars Çayı : [Çay] , Allahuekber sıradağlarından gelerek Kireçhane boğazından Kars’a girer. Taşköprüden itibaren 8 Km kadar süren Kaleboğazı ve Dereiçi kalesi boğazından geçer. Bundan sonra Arpaçayına kavuşur.
Kars tarihçesi
- M.Ö. 5000-4000 HURİLER,
- M.Ö. 9. Yüzyılda URARTULAR,
- M.Ö. 665 yılında İSKİTLER,
- M.Ö. 145 yılından itibaren PARTLAR bölgede egemen olmuşlar ve KARSAKLI BEYLİĞİ’ni kurmuşlardır. KARSAKLAR M.Ö. 2. Yüzyıldan M.S. 5. Yüzyıl ortalarına kadar Kars’ta hüküm sürmüşlerdir.
- 430 yılında SASANİLER’e geçen bölge; uzun süre Sasani, Bizans ve Araplar arasında savaş alanı olmuştur.
- 1064 yılında SELÇUKLULAR,
- 1200 yılında GÜRCÜLER,
- 1239’da MOĞOLLAR,
- 1406’da KARAKOYUNLULAR,
- 1467’de de AKKOYUNLULAR bölgede egemen olmuştur.
- 1535 yılında Osmanlı İmparatorluğu’nun topraklarına katılmıştır.