Büyük bir bölümü İç Anadolu Bölgesi’nde, bazı bölümleri de Karadeniz Bölgesi’nde olan Çankırı, batıda Bolu, kuzeybatıda Karabük, kuzeyde Kastamonu, doğuda Çorum ve güneyde Ankara ve Kırıkkale ile çevrilidir. İlin kuzey sınırındaki dağlar, aynı zamanda en yüksek kesimini oluşturmaktadır. Kuzey Anadolu dağlarının ikinci sırasındaki Ilgaz Dağları, doğu-batı doğrultusunda uzanmaktadır. En yüksek noktası bu dağ sırası üzerindeki Büyükhacet (2587 m.) Tepesi ile Küçükhacet (2546 m.) Tepesi’dir.
Ülkemizin en uzun nehri olan Kızılırmak ve E 80 Devlet Karayolu il sınırları içinden geçmektedir. İlin Karadeniz’e (İnebolu- Kastamonu) uzaklığı 204 km’dir.
-Türkiye’nin İlleri Hakkında Genel Bilgiler Tam Liste-
İklim
İldekı Yağış Tipi: Yarı Kurak Yağış En yüksek sıcaklık Temmuz ve En Düşük Sıcaklık Ortalaması Ocak ayında görülmektedir. Yağış Dağılımı: İlkbahar ayları ( 3-4-5) 137,6 mm %33,74 Yaz Ayları: (6-7-8) 74,5 mm %18,26 Sonbahar Ayları:( 9-10-11) 71,0 mm %17,41 Kış Ayları: (12-1-2) 124,7 mm %30,58 Nem Oranı ve Yüzdesı: % 64,5 Kar Yağış Gün Sayısı : Uzun Yıllar Ortalaması 18,4 Gün Kar Yerde Kalış Süresı: Uzun Yıllar Ortalaması 20,0 Gün Basınç ve Rüzgâr Özellikleri : Hakim Rüzgar Yönü : Nnw ( Kuzey Kuzeybatı) Ortalama Basınç: 929,3 Mb (Hektopascal) *
Bitki Örtüsü
Çankırı’nın 1/3’ü orman olması bitki örtüsünü de etkilemiş durumda. Zira Çankırı’da birçok ağaç türleri ve bitki türleri bulunmakta. Bunlar;
- Karaçam
- Sarıçam
- Ardıç
- Meşe
- Ladin
- Köknar
- Ahlat
- Kızılcık
- Hububat
- Yemlik
- Yemeklik baklagiller
- Deve dikeni
- Yumak
- Ayrık otu
Flora
Çankırı’nın Batı Karadeniz Bölümü sınırları içerisinde kalan topraklarında Öksin Flora özellikleri görülmektedir. Orman örtüsü varlığı kuzeyde 1100 metreden itibaren; güneyde ise 1400 metre civarındadır. Orman örtüsünde iklime göre; meşe, karaçam, sarıçam,göknar ve ardıçlıklardan oluşmaktadır. Güneydeki platolar step bitki örtüsüyle kaplıyken, dağlara yaklaştıkça ormanlar görülmeye başlar. Bu ormanlar yaz kuraklığına dayanıklı kurakçıl ağaç türlerinden oluşmuşlardır. Arazinin Dağılışı (%) : Çayır-Mera: 24; Orman alanı: 26; Tarım Alanı: 36; Faydalanılamayan Yerleşim Alan: 14
Fauna
Çankırı İlinde; Gelincik, Kakım, Yabandomuzu, Porsuk, Tilki, Yaban Tavşanı, Sincap, Kirpi, Yarasa Türleri, Arap Tavşanı, Kurt, Bozayı, Ağaç Sansarı,Tarla Faresi, Köstebek gibi yaban hayvanları bulunmaktadır. Küçük Karga, Saksağan, Çulluk, Bıldırcın, Kınalı Keklik, Çil Keklik, Ötleğen, Kırbaykuşu, Baykuş, Angıt, Serçe, Leylek, Kuzgun, Leş Kargası, Alakarga, İbibik, Arı Kuşu, Üveyik, Kumru, Kaya Güvercini ve Kızıl Şahin gibi göçmen yerli kuşlar bulunmaktadır. Akarsularda ve göletlerde; Karaburun, Aynalı Sazan, Sazan, Çapak, Kadife, Çaybalığı, Tatlı Su Levreği ve Yayın gibi balık türlerine rastlanmaktadır.
Ekonomik Yapı
Çankırı ilinin ekonomisi tarıma dayanır. Sanayi yeni gelişmektedir. Gelirinin % 50’ye yakını tarım sektöründen temin edilir. Çalışan nüfusun % 70’i tarım, hayvancılık ve ormancılıkla uğraşır. Leblebisi, el dokuma bez ve peştemalıyla, balı meşhurdur. Buğday, çeltik ve tuz ekonominin temelidir.
Tarım: Başlıca tarım ürünleri buğday, arpa, mısır, fasulye, mercimek, burçak, fiğ, patates ve şeker pancarıdır. “Fiğ” ekiminde Çankırı önde gelir. Akarsu kenarlarında bol miktarda sebze, meyve yetişir ve bağcılık önde gelir. Kavun ve karpuz da çok yetişir. Sulanan arâzi azdır. Devres vâdisinde inci tânesi gibi pirinç yetişir.
Hayvancılık: Çankırı ilinin % 35’i çayır ve mer’a ile kaplıdır. Koyun üretimi her sene artarken, tiftik keçi sayısı azalmaktadır. Arıcılık da gelişmekte olup, kovan sayısı 40.000’e yakındır.
Ormancılık: Yüzölçümünün % 18’i ormanlarla kaplıdır. Erozyonu önlemek için ağaçlandırmaya önem verilmektedir. 80 hektarlık fidanlık kurulmuştur. Her sene 80.000 metreküp sanâyi odunu ve 90.000 ster yakacak odunu elde edilmektedir.
Mâdenleri: Çankırı mâden bakımından zengin ise de çıkarılan mâdenler en çok alçıtaşı, tekel tarafından çıkarılan kayatuzu, betonit ve linyittir. Kayatuzu bir mağara içinden çıkarılır. Bu mağaraya ise 160 metrelik bir tünelle girilir.
Sanâyi: Çankırı’da sanâyi gelişme hâlindedir. Henüz fabrika sayısı azdır. Çankırı Süt Fabrikası, Çankırı Yem Fabrikası, Eskipazar Kereste Fabrikası, Kaya Tuzları, Bayramlar Alçı Fabrikası, Çivi Tel Fabrikası, Un ve Tuğla fabrikaları ve DDY Yeni Makas Fabrikası önemli olanlardır.
Ulaşım: Ankara-Zonguldak demiryolu Çankırı, Eskipazar, Çerkeş ve Kurşunlu’dan geçer. Ankara-İnebolu karayolu Çankırı’dan geçer. Birkaç köy dışında bütün köylerin yolları mevcuttur.
Çankırı İlçeleri
Ilgaz : İl merkezine 51 km mesafede yer alan Ilgaz’ın toplam nüfusu 14.273 dür. 784 km² yüzölçümü olan ilçede 75 köy bulunmaktadır. Batı Karadeniz’in denize paralel uzanan ikinci dağ silsilesi olan ve ilçeye ismini veren Ilgaz Dağları, tabii yapısı ve bitki örtüsüyle ilin doğal turizm potansiyeli içerisinde büyük önem taşımaktadır. Öncelikle kış turizmine yönelik yatırım ve işletmelerin ağırlıkta olduğu bölgenin yılın oniki ayında da turizm hareketliliği kazanabilmesi için de planlama ve yatırımlar yapılmaktadır. Ilgaz Dağları tabii yapısıyla da avcılık, dağcılık ve doğa yürüyüşlerinin yanı sıra pek çok doğa sporuna da elverişlidir. Ülkeyi batı doğu istikametinde kateden E 80 Uluslararası Devlet Karayolu ile İç Anadoluyu Karadenize bağlayan D 765 Devlet Karayolunun kesişme noktasında yer alan İlçe, turizm hareketliliği ile gelecekte adından daha çok bahsettirecektir. * Kaynak : Çankırı Valiliği İl Brifingi
Çerkeş : İl merkezine 120 km mesafede E 80 Uluslararası Devlet Karayolu üzerinde yer alan Çerkeş’in toplam nüfusu 16.255 tir. 986 km² yüzölçümü olan ilçede 1 belde ve 51 köy bulunmaktadır. Kuru tarım ve hayvancılık önemli geçim kaynakları arasında yer alan ilçe soyut ve somut kültür varlıklarıyla da isminden bahsettirmektedir. Sanayileşme konusunda da ilerleme kaydeden ilçemiz Işık Dağı ile de Ankara’dan sporcu ve ziyaretçi çekmektedir. * Kaynak : Çankırı Valiliği İl Brifingi
Kurşunlu : İl merkezine 90 km mesafede yer alan Kurşunlu’nun toplam nüfusu 8.878 dir. 477 km² yüzölçümü olan ilçede 28 köy bulunmaktadır. Çavundur’da termal tesisler bulunan İlçede dünyanın en büyük seramik fabrikası da üretim yapmaktadır. E 80 Uluslararası Devlet Karayolu üzerinde yer alan İlçeye ulaşım belediye otobüsleriyle günübirlik sağlanmaktadır. * Kaynak : Çankırı Valiliği İl Brifingi
Şabanözü : İl merkezine 44 km mesafede yer alan Şabanözü’nün toplam nüfusu 10.891 dir. 605 km² yüz ölçümü olan ilçede 18 köy bulunmaktadır. Ankara’ya 80 km mesafede yer alan ve ilçelerimiz içerisinde hızlı gelişmesiyle ön plana çıkan Şabanözü’nde mevcut iş yerlerinde toplam 3000 işçi çalışmakta ve dışarıdan göç almaktadır. Kaynak : Çankırı Valiliği İl Brifingi
Korgun : İl merkezine 20 km mesafede yer alan Korgun’nun toplam nüfusu 4134 tür. 557 km² yüz ölçümü ve 12 köyü bulunan ilçede yer alan Absarı Göleti günübirlik imkanlarıyla şehir ve civarında yaşayan insanların piknik ihtiyacını karşılamaktadır. Organize sanayi bölgesi yer alan ilçe insanları tarım ve hayvancılıkla uğraşmaktadır. İlçeye ulaşım belediye otobüsleriyle saatte bir sağlanmaktadır. * Kaynak : Çankırı Valiliği İl Brifingi
Orta : İl merkezine 65 km mesafede yer alan Orta’nın toplam nüfusu 19.538 dir. 543 km² yüzölçümü olan ilçede 1 belde ve 25 köy bulunmaktadır. İlçeye ulaşım belediye otobüsleriyle saatte bir sağlanmaktadır. * Kaynak : Çankırı Valiliği İl Brifingi
Bayramören : İl merkezine 117 km mesafede yer alan Bayramören’in toplam nüfusu 2.816 dır. 334 km² yüzölçümü olan ilçede 27 köy bulunmaktadır. İlçeye günübirlik ulaşım imkanı bulunmaktadır. İlçe sınırlarında bir yay çizerek Karabük’te Araç Çayıyla birleşen Soğanlı&Melan Çayı vadisi ılıman iklimi ve bozulmamış tabiatıyla organik tarım açısından cazip imkanlar sunmaktadır. Soğanlı Çayının oluşturduğu yayın ortasında yükselen Gürgenli Dağı da zengin birki örtüsü ve bozulmamış köyleriyle ekoturizm açısından fırsatlar barındırmaktadır. * Kaynak : Çankırı Valiliği İl Brifingi
Kızılırmak : İl merkezine 55 km mesafede yer alan Kızılırmak’ın toplam nüfusu 7.965 tir. 434 km² yüzölçümü olan ilçede 26 köy bulunmaktadır. Çankırı tarımının merkezi olan ilçede buğdayın yanı sıra mikroklima iklim özellikleri sebebiyle çeltik, pancar, kavun, üretimi de yapılmaktadır. İlçeye ulaşım belediye otobüsleriyle günübirlik sağlanmaktadır. * Kaynak : Çankırı Valiliği İl Brifingi
Eldivan : İl merkezine 20 km mesafede yer alan ve toplam 6.607 nüfusu bulunan Eldivan 341 km² yüzölçüme sahiptir. İlçede 16 köy bulunmakta olup kirazı ile meşhur olan ilçe tabii güzelliği ile de yakın çevrenin piknik, mesire ve doğa yürüyüşü ihtiyacını da karşılamaktadır. İlçeye ulaşım belediye otobüsleriyle saatte bir sağlanmaktadır. * Kaynak : Çankırı Valiliği İl Brifingi
Yapraklı : İl merkezine 32 km mesafede yer alan Yapraklı’nın toplam nüfusu 8639 dur. Toplam 719 km² yüzölçümü olan ilçede 37 köy bulunmaktadır. Belediye otobüsleriyle saatte bir ulaşım sağlanmaktadır. * Kaynak : Çankırı Valiliği İl Brifingi
Atkaracalar : İl merkezine 105 km mesafede yer alan Atkaracalar’ın toplam nüfusu 5.790 dır. 363 km² yüzölçümü olan ilçede 1 belde ve 10 köy bulunmaktadır. E 80 Uluslararası Devlet Karayolu üzerinde yer alan İlçenin güneyi Köroğlu Dağlarına, Kuzeyi ise Ilgaz dağları ve Soğanlı&Melan Çayı vadisine kadar uzanmaktadır. Geniş mera alanlarına sahip ilçede et tavukçuluğu konusunda da önemli yatırımlar yapılmaktadır. * Kaynak : Çankırı Valiliği İl Brifingi
Çankırı Ulaşımı
Demiryolu : Şehir Merkezinde bulunan Çankırı tren garı 1931 yılında faaliyete başlamıştır. Ankara-Zonguldak güzergahında bakım ve onarım çalışmaları nedeniyle sadece yük taşımacılığı yapılmaktadır. İstasyon Tel : 0 (376) 213 13 19
Karayolu : Çankırı Şehirlerarası Otobüs Terminalinden Ankara, İstanbul, Kırıkkale ve Karabük istikametine düzenli seferler yapılmaktadır. Çankırı Şehirlerarası Otobüs Terminal Tel :0 (376) 212 83 82 Çankırı’nın bazı illere olan mesafesi; Ankara : 131 km, İstanbul : 497 km Kastamonu : 114 Km. Çorum : 156 Km. Karabük : 195 Km.
Havayolu : Çankırı’ya en yakın Havalimanı : Ankara Esenboğa Uluslararası Havalimanıdır. Çankırı’ya Mesafesi: Çubuk-Şabanözü üzeri : 105 km. Akyurt-Kalecik İstikameti: 120 km. Akyurt-Kalecik istikameti D 765 Ankara-Çankırı Devlet Karayolu olup duble olarak hizmet vermektedir.
Çankırı Yeryüzü Şekilleri ve Bilgileri
Aydos&Köroğlu Dağları : [Dağ] , Orta, Şabanözü ve Ankara (Çubuk-Kızılcahamam) arasındakı Aydos Dağı Köroğlu Dağ silsilesi üzerinde olup az bir kısmı ormanlıktır. Yer yer 2000 m. rakıma sahiptir. * Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2014
Gökyar Tepe : [Dağ] , 2264 m. rakıma sahip tepe Ilgaz Dağları üzerinde Çankırı (Ilgaz) Kastamonu (Tosya) sınırındadır. *Çankırı Belediyesi Yayınları (2011), Çankırı İli Coğrafyası
Emirgazi Tepesi : [Dağ] , 2404 m rakımla Ilgaz Dağlarının üçüncü en yüksek tepesidir. Çankırı Kastamonu Devlet Karayolunun solunda Ilgaz ilçe sınırlarındadır. *Çankırı Belediyesi Yayınları (2011), Çankırı İli Coğrafyası
Dumanlı&Köroğlu Dağları : [Dağ] , Yaklaşık :2000 m yüksekliğindedir. *Çankırı İl Yıllığı (1999), Çankırı Valiliği Yayınları
Büyük Yayla : [Yayla] , Köroğlu Dağ silsilesi üzerinde, Yapraklı ilçesi sınırlarında yer alan yayla ilçe merkezine 13 km. uzaklıktadır. Geniş bir alana sahip yayla 1600 m-1700 m rakımdadır.* *Çankırı Valiliği
Kızılırmak Ovası : [Ova] , Bulunduğu alan itibariyle oluşan geniş vadi tabanı küçük bir ova halindedir. Irmak vadisi kenarlarında 40-50 ve 80-100 m.’ler arasında sekilere rastlanır.* *Çankırı İli Coğrafyası-Çankırı Belediyesi
Kızılırmak (1355 km) : [Nehir] , Kızılırmak’ın 35 km’lik bölümü, Çankırı İli topraklarının güneyinden geçmektedir. **Çankırı İli Coğrafyası- Çankırı Belediyesi Yayınları
Kırkpınar Yaylası : [Yayla] , 1800 m. rakımlı yayla Ilgaz ilçesinin kuzeyinde ilçeye 20, Çankırı’ya 70, Ilgaz-Kastamonu karayoluna 10 km. mesafededir. Bir göleti de bulunan yayla görenleri büyülemektedir. *www.cankiri.gov.tr
Özlü Yaylası&Orta : [Yayla] , 1650-1800 m. rakımlı yaylada hayvancılık yapılmakta ve Özlü halkı tarafından her yıl yayla şenlikleri gerçekleştirilmektedir. Kaynak: iktm18
Güldürcek Barajı : [Baraj Gölü] , 1988 de hizmete giren Orta ilçesinde Devrez Çayı üzerindedir. Yükseklik (talvegden) 51 m, göl hacmi 53 hm3.
Küçük Hacettepe : [Dağ] , 2546 m. rakımlı tepe Ilgaz Dağlarının ikinci yükseltisidir. Çankırı Kastamonu Devlet Karayolunun doğusunda Ilgaz ilçe sınırlarındadır. *Çankırı İli Coğrafyası-Çankırı Belediyesi Yayınları-Çankırı-2011
Işık Dağı (Köroğlu Dağları) : [Dağ] , Rakım; 2034 m. olup, Çankırı-Ankara İl sınırının bir kısmını çizer. *Çankırı Belediyesi Yayınları (2011) Çankırı İli Coğrafyası
Tuz Mağarası : [Mağara] , İl merkezine 20 km. uzaklıkta olan ve kaya tuzu üretilmesi suretiyle oluşan mağara yaklaşık 100 hektarlık bir alana sahiptir. 1.5 km. uzunluğundaki mağaranın galeri uzunluğu 10 km.yi bulmaktadır.
Akhasan Barajı : [Baraj Gölü] , Sulama amaçlı yapılan Çerkeş ilçesindeki baraj, 2009 yılında hizmete açılmıştır. Brüt hacmi, 2253 ha’dır.*
Mülayim Yaylası&Ilgaz : [Yayla] , Küçük Hacet zirvesi eteklerinde yer alan 1600 m. rakımlı yaylada hayvancılık yapılmaktadır. Kaynak: iktm18
Çankırı tarihçesi
Çankırı, antik dönemde batıda Bithynia (Bitinya), doğuda ise Pontus diye isimlendirilen bölgeler arasında yer alan Paflagonya Bölgesi’nde bulunmaktadır. Çankırı şehrinin, antik ismi Gangra’dır ve bu ismi günümüze kadar korumuştur. Bu isim ilk olarak Grek ve Roma dönemlerinde belgelenmiştir. Gangra isminden bahseden en eski yazılı kaynak M.Ö 3. yüzyılda yaşamış olan çok yönlü bilim adamı Eratosthenes’dir. Gangra ismi, klasik dönemden Luvi devrine kadar uzanan, Anadolulu yerel bir addır. Ama antik bir Luvi ismi olan “Gangra” halk etimolojisine uygun olarak (halkın anlayamadığı isimlere kendi dilinde bir mana vermeye çalışması) “çan” ve “kırık” kelimeleri kullanılarak Çankırı haline dönüştürülmüştür.
Ancak Osmanlı zamanlarında şehrin antik adı korunmuş, Kangırı veya Kângarı olarak kullanılmıştır. Çankırı da yapılan arkeolojik çalışmalar incelendiğinde; Paleolitik Dönem (M.Ö. 600000-12000), Kalkolitik Dönem (M.Ö. 6000-3200/3000), Eski Tunç Çağı (M.Ö. 3200/3000-2000), Orta Tunç Çağı (M.Ö. 2000-1500), Geç Tunç Çağı (M.Ö. 1500-1200), Demir Çağı (M.Ö. 1200-550), Hellenistik Dönem (M.Ö. 330-30), Roma İmparatorluk Dönemi (M.Ö. 6/5- M.S. 285), Geç Roma- Bizans Dönemi (M.S. 285-1453), dönemlerini yansıtan eserler bulunmaktadır. Arkeolojik veriler ışığında kentin zengin bir kültür mirası olduğunu söyleyebiliriz. Anadolu Selçuklu devletini kurulduktan sonra doğuda nüfus etkisini genişleterek Kilikya bölgesini fethettiği sırada, Malazgirt Savaşı’na katılmış kumandanlardan olan Danişment Gazi de Yeşilırmak ve Kızılırmak vadisini Türklere açmıştır. Çankırı fatihi olarak şöhret kazanan Karatekin de bu esnada Sinop bölgesinin fethiyle meşgul olmaktaydı. Sinop’u ve diğer sahilleri fetheden Karatekin, buraları terke mecbur kalmıştır. Fethettiği Çankırı’da ölmüş ve Çankırı Kalesi’ndeki türbesine defnedilmiştir.Çankırı, Danişmentliler döneminde süratle Türkleşmiş ve kısa sürede Türk tahkimatının en güçlü bölgelerinden biri olmuştur.
1134 tarihinde Emir Gazi’nin ölümünün ardından Danişmentliler bir süre zaafa düşmüştür. Bizans imparatoru Ioanenos Komnenos Çankırı ve Kastamonu üzerine yürüyüp buraları kuşatmıştır. Bu kuşatmada Çankırı teslim olmuş buradaki Türkler esir edilerek İstanbul’a gönderilmiştir. Ancak imparator çekildikten sonra Türk kuvvetleri kısa zamanda buraları geri almışlardır. Bizans’ın yeniden güç topladığı bu tarihlerde bu gelişmelerin olması bölgedeki Türk varlığının iyice kökleşmiş olduğunun göstergesidir[2]. 13. yüzyılın sonunda Anadolu Selçuklu Devleti’nin kuvvetten düşmesi üzerine Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde bazı beylikler ortaya çıkmış ve Çankırı Candaroğulları’nın eline geçmiştir.Candaroğulları’nın elinde bulunan Çankırı ve Kastamonu civarının Osmanlı himayesine girdiği tarih hakkında iki görüş bulunmaktadır. Bunlardan birisi I. Murad zamanında 1383 yılında, diğeri de Yıldırım Bayezid zamanında ilhak olduğudur. Ankara Savaş’ından (1402) sonra Çankırı ve Kastamonu civarı Timur tarafından Candaroğulları’na verilmiştir.
Osmanlı’ya sadakatle bağlı olan Kasım Bey’in 1464 yılındaki ölümünden sonra Çankırı, Osmanlı yönetim düzeyinde Anadolu Eyaleti’ne bağlı bir sancak haline gelmiştir. Osmanlı kaynaklarında Kengırı-Kengrı veya Kângırı-Kângrı şeklinde yazılan şehirde, II. Bayezid’in oğullarından Alemşah’ın oğlu Osman Çelebi bir müddet sancakbeyliği yapmıştır. Doğuya yapılan seferlerde menzil yeri olan Çankırı, Yavuz Sultan Selim’in saltanat mücadelesi esnasında Şehzade Ahmed’e bağlı yayalar tarafından yağmalanmış ve levend eşkıyası tarafından da tahrip edilmiştir[3].Çankırı’da Selçuklu Dönemine ait ayakta kalabilen tek yapı Taş Mescittir. Bu yapı 1242 yılında Selçuklu Sultanı Alâeddin Keykubat zamanında Emir Atabey Cemalettin Ferruh tarafından yaptırılmıştır.
Cemalettin Ferruh tarafından 1235 yılında yaptırılan ve Taş mescidin bitişiğindeki şifahane ise günümüzde ayakta değildir. Bir diğer yapı Candaroğlu Kasım Bey’in inşa ettirdiği İmaret Cami’dir. Ancak bu yapı 17. yüzyılda harap olmuş ve günümüzde ayakta kaldığı haliyle yeniden yaptırılmıştır[4].Yine Selçuklu dönemine ait olan ancak günümüze kadar çeşitli değişikliklerle gelen bir diğer yapı Karatekin Türbesi’dir. Osmanlı Dönemi’nde 16. yüzyılda yapılmış olan Kanuni Sultan Süleyman Cami(Ulu Cami)’den başka tespit edilen camiler, medreseler ve hamamlar gibi yapılar 18. yüzyıldan sonra inşa edilmiştir[5]. Çankırı ilçelerinde yer alan Selçuklu ve Osmanlı dönemi yapılarına gelince bunların içinde en eskisi Şabanözü Ulu Cami’dir (Paşa Sultan Cami).
Yukarı Cami olarak ta adlandırılan bu yapı 13. yüzyılda Beylikler döneminde yapımı yaygınlaşan ahşap direkli camilerdendir[6]ve en geç 16. yüzyıla tarihlenmektedir. 17. yüzyıla gelindiğinde Çerkeş ilçesinde Sultan IV. Murad tarafından yaptırılan, IV. Murat Hamamı ve Örenköy Cami ile Yapraklı ilçesindeki Fethiye Türbesi ve kütüphanesi ayakta kalabilen üç örneği oluşturmaktadır. İl merkezi, İlçe ve köylerde yer alan tescilli kültür varlıklarının çoğunluğu 18. ve 19. yüzyıl yapılarıdır.