Uzun süre tartışılan sperm bankalarına karşı Diyanet İşleri Başkanlığı‘nın net biçimde karşı çıkması üzerine yine dinen izin verilmeyen ‘anlaşmalı evlilik’ yöntemi geliştirildi. İzmir’de bir şirketin başlattığı anlaşmalı evlilik ortamı sağlanan internet sitesinde özellikle eğitim seviyesi yüksek ve varlıklı kadınlar çocuk sahibi olmak için mesajlaşıyor. Sistem, kadınların çocuk sahibi olmak için erkeğe bir miktar para veya istediği bir şeyi alma sözü vermesi üzerine kurulu. Yapılan anlaşmalı evlilik gereği, çocuk sahibi olunduktan sonra boşanma yoluna gidiliyor.
Dinî otoriteler ve sosyologlar kesin bir dille bu yönteme karşı çıkıyor. Çocuğun babasız büyümesinin sağlık problemlerine ve bunalımlara sebep olacağını söylüyor. İstanbul Müftülüğü Alo Fetva Hattı, İslam’da hem sperm bankasının hem de anlaşmalı evlilik ve boşanmanın yerinin olmadığını vurgulayarak, İngiltere’de çocukların sperm-babalarını bulmak adına giriştikleri arayışın, çırpınışın bilimsel makalelere konu olduğuna dikkat çekiyor. Bu tür evliliklerin anlaşmasının ‘çocuk’ olduğunu hatırlatan Alo Fetva Hattı, "Peki anlaşma bitirildikten sonra çocuğun baba ihtiyacını kim karşılayacak? İngiltere’de “sperm babalar” uzun arayış sonucu kendilerine ulaşan çocuklarını kabul etmekte zorlanıyor. Bu çocuk ‘aile’nin neresinde duruyor? Hem çocuk için sakıncalı hem caiz değil. Hiçbir şekilde dinen kabul edilemez." açıklamasında bulunuyor.
17 tane evlilik sitesine sahip olduklarını söyleyen sitenin editörü Hakan A. ise Türk kültüründe anlaşmalı evliliğin sperm bankalarına nazaran daha mantıklı bir çözüm olduğunu iddia ediyor. Daha önce kurdukları siteyi, İzmir Müftülüğü’nün kesin bir dille karşı çıkması, sosyolog ve psikologların itiraz etmesi sebebiyle dondurduklarını belirten Hakan A., anlaşmalı evlilik konusunda dinî sorgulama yapıp yapmadıkları sorusunu, "Yapmadık. Çünkü insanlar anlaşarak evlenebilir zaten. İnsanlar bilmem ne bankasından gidip çocuk yapıyor. Bu da bir alternatif. Olur olmaz! Sperm bankalarına göre daha mantıklı bir çözüm." şeklinde cevaplıyor.
SOSYOLOG NAZİFE ŞİŞMAN:
Bu durum, bireysel bir vaka gibi görülemez
Çocukların babasız ortamlarda büyümesi, sperm bebek uygulamasının en görünür olumsuz sonuçlarından biri. Konuyu ‘ne var canım, alan razı veren razı’ düzeyinde ele alamayız. Bu kararlar sadece bireysel arzu ve isteklere bağlanamayacak kadar önemli sonuçlar doğuracaktır. Bu hem toplumu, hem devleti ilgilendirir hem de gelecek nesilleri ilgilendirmesi bakımından ahlaki bir konudur. Bu konuda kararı bireyci demokrasiye bırakmak, insanlığın geleceğini, pazar etiğinin azgın iştahına, bireyciliğin hedonizmine emanet etmek anlamına gelecektir.
SOSYOLOG FATMA BARBAROSOĞLU:
Kadınların daha şuurlu davranması gerekiyor
Burada hak, ters taraftan işliyor. Çocuğun bir aile içinde yetişme hakkı, babasını tanıyarak yetişme hakkı elinden alınıyor; kadının ille de bir çocuk sahibi olması ‘bir çocuk edinmesi’ hakkı geçerli kılınıyor. Anlaşmalı evlilik sitesinin fazla mesafe almadan kapanması için kadınların daha insanî, daha şuurlu ve daha anaç olması gerekiyor. Diyanet; psikologları, psikiyatristleri, felsefecileri, sosyologları, hukukçuları, gen teknolojileri üzerine çalışan tıp adamlarını bir araya getirerek ‘yeni üreme tarzları’ üzerine beyin fırtınaları gerçekleştirmeli.
SOSYOLOG NİLÜFER NARLI:
Duygusal riskleri çok daha fazla
Anlaşmalı evlilikteki duygusal riskler sperm bankasına göre daha riskli. Sperm bankası yönteminde kadın ve çocuk, baba hakkında bilgiye sahip değil. Ancak anlaşmalı evlilikte, birlikte bir süre geçiriliyor. Erkek para kazanacaksa çocuğu bir meta olarak görüyor. Anne ise çocuğun baba ihtiyacını nasıl karşılayacağı konusunda fikir sahibi değil. Asıl sorun, çocuğun babasını aramasıyla başlayacaktır. Ve anlaşmalı evlilikte anne de, baba da, çocuk da ‘aile’ konusundaki içsel sorgulamaları neticesinde vahim sonuçlara sebebiyet verebilir.