Bağımlılık yapan maddelerin kişilere, ailelere ve toplumsal hayata verdiği hasar endişe verici boyutta. Sigara ve alkol ise bağımlılık yapan madde kullanımında hâlâ ilk sıralarda yer alıyor. Bunun nedeni, bu maddelerin daha kolay ulaşılabilir olması. Sigara ve alkol hem bireyin ve yakın çevresinin ruh ve beden sağlığını tehdit etmekte hem de diğer bağımlılıkların kullanımına kapı açmakta. Bağımlılık yapıcı maddelerin etkileri, tolerans sınırları ve bağımlılığa yol açma hızı kişiden kişiye değişir ancak şiddete, suça, can ve mal kaybına en fazla yol açan madde alkoldür.
Bağımlıların çoğu sigara ve alkolü önce kendi aileleri içinde tüketmeye başlar. Bir anne-baba kendisi alkol kullanmayarak çocuğunu da bu tedavisi çok zor problemden büyük ölçüde korumuş olur. Bununla beraber bazı kişisel, ailevi ve ruhsal sorunlar, bağımlılık yapan maddelerin kullanımını ve bağımlılığı kolaylaştırır.
Kişiyi alkol kullanmaya iten başlıca sebepler şunlardır: Stresli aile ortamı, anne- babanın boşanmış olması, anne-babanın ölümü, ekonomik sıkıntılar, kötü arkadaş, ailede bilhassa çocukluk yıllarından gelen ilgi ve sevgi eksikliği, hayatta amaç edinme veya amacına ulaşma konusunda sıkıntılar, kendine güven eksikliği, başka insanlara hayır diyememe, sosyal uyum ve iletişim problemleri, ergenlik ve yetişkinlikte kişilik ve davranış problemleri.
Erken tedavi, kurtulma şansını artırır
Madde bağımlılıklarının hepsinde olduğu gibi tedaviye başlangıç safhasında başlanılması tedavideki başarıyı artırır. Alkol bağımlılığında kişinin yakınlarının kolayca fark edebileceği dört belirgin evre vardır:
Başlangıçta, rahatlamak için içer ve gerekçe olarak sinirlendiği olayları gösterir. Sonrasında, yalnız ya da gizli içmeye başlar. Düşünceleri sık sık alkol içmeye kayar. İlk hafıza kayıpları ortaya çıkar. Üçüncü aşamada, içilen miktar konusundaki kontrolünü kaybeder. Olağan dışı içme isteği konusunda endişelenerek bazen kendi isteğiyle alkolden uzun süre uzak dursa da gittikçe sıklaşan geri dönüşler yaşar. Sonunda içme nedeni konusundaki kontrolünü de kaybeder. Ayık zamanlarda tipik yoksunluk belirtileri ortaya çıkar.
Kronik alkolizm alkol bağımlılığının bir üst aşaması olup hastalar alkol yüzünden ağır ruhsal, bedensel ve sosyal zararlara uğrarlar. Çoğunlukla insanlar arası ilişkiler de bundan zarar görür ve olumsuz mali ve mesleki sonuçlar ortaya çıkar, ilerledikçe uzun süreli sarhoşluk, ahlak çöküntüsü, düşünce yapısının değişmesi, kişilik değişimi, ciddi sağlık sorunları gibi daha ileri belirtiler görülür ki mutlaka hastane tedavisi gerekir.
Kişi isterse tedavi mümkün
Kişinin alkol bağımlılığından tam olarak kurtulması, ancak tedaviyi istemesiyle mümkündür. Bu kötü alışkanlığı bırakmaya kendi iradesiyle karar vermedikçe tedaviler boşa çıkabilir. Zira çevresinin ısrarı ile hastanede kalıp tedavi olan kişiler bile daha sonra yeniden alkole başlayabiliyor. Kişi tedavi olmayı isterse alkolizmin evrelerine göre ayakta veya hastanede tedavi edilerek alkolizmden tamamen kurtulabiliyor.
Alkol bağımlısına onu iyi tanıyarak, dünya görüşünü, hayat tarzını iyi bilip alkol almaya iten sebeplere yönelik çözümler üreterek yardımcı olunabilir. İnancın alkolü engelleyebilmesi için kişinin manevi yönü kuvvetli, kınamayan, destek olan güzel ahlak sahibi kişilerle birlikte zaman geçirmesi ve bir yaşama gayesinin de olması gerekmektedir.
Alkol bağımlısına nasıl yardım edilmeli?
Onunla alkol bağımlılığı konusunda konuşmaya karar verdiğinizde alkollü olmadığı bir zamanı seçin ve şunlara dikkat edin:
Davranışlarının nedenleri konusunda kişisel yorumda bulunmayın. Ayıplayıcı, alaycı, damgalayıcı, iğneleyici, itham edici, küçümseyici, suçlayıcı şekilde konuşmayın. Anlayışlı olun. Ona acımayın, kendinizi acındırmayın veya aşırı suçlamayın. Sakin, akılcı ve dürüst bir şekilde hastanın davranışı, sonuçları ve sağlığı konusunda konuşun.
Anlayışlı olun. Alkolün zararları konusunda düşünmesini sağlayın. Alkolün kendisine verdiği zararları, endişelerini anlatmaya başlarsa sözünü kesmeden onaylayıcı ve paylaşıcı bir şekilde dinleyin. Ona önündeki zorlu zamanları atlatabilmesi için gerekli yardımı bulması ve moral kazanması için destek olacağınızı ifade edin. Kendiniz de bu konuda yalnız kalmamaya ve yakın çevrenizden psikolojik destek almaya çalışın.
Az içki bile karaciğerde kalıcı zarara yol açabilir
Vücudun en büyük organıdır karaciğer. İhtiyaç duyduğumuz demiri, vitamini ve diğer mineralleri bu organımız toplar. Karaciğer nakil uzmanı Prof. Dr. Münci Kalayoğlu, Türkiye’de her yıl 5 bin son radde karaciğer hastasına nakil gerektiğini, ama bunlardan sadece 500’üne nakil yapılabildiğini söyledi. Karaciğer, gıdaların kötü olanlarını atıp iyi olanını tutuyor.
Karaciğer, yüzde 80 bozulmadan alarm vermiyor. Karaciğerin alkol, bira, şarap ve ilaç dahil her türlü kimyasalı vücuttan temizlediğini ve o olmazsa kötü alışkanlıklarımızın bizi öldürebileceğini belirten Kalayoğlu, “Karaciğer çalışmazsa insanlar enfeksiyonlara dayanamaz. Alkole, bira veya şaraba boğulmamalı. bazen bir içki bile karaciğerde kalıcı zarara yol açabilir.” diye konuştu.