Periyodik çizelgenin 1 A grubunda yer alır. 1 değerlikli bir elementtir. Metal nitelikli alkali elementlerle birlikte yer alır. Doğada çok bol bulunur.
Sembolü: Na
Atom Numarası: 11
Atom Ağırlığı: 22,9898
Element serisi: Alkali Metal
Maddenin Hali: Katı
Görünümü: Gümüşi Beyaz
PERİYODİK TABLO
Kütle olarak, litosferin yaklaşık 2.6′sını oluşturur. Bileşiklerinin çok eski zamanlardan beri tanınmakta oluşuna karşın, metalik olarak ancak 1807′de İngiliz Kimyacı Davy tarafından elektrolizle elde edildi.
Sodyum, güneşte ve yıldızlarda oldukça çok bulunur. Ayrıca, üyesi olduğu alkali metaller grubunun en çok bilinen üyesidir.
Çok etkin bir element olup doğada hiçbir zaman serbest durumda bulunmaz.
Endüstride erimiş kuru sodyum klorünün elektroliziyle elde edilir. Bu yöntem, daha önceleri uygulanmakta olan, sodyum hidroksitin elektrolizinden daha uygundur.
Sodyum, yumuşak, gümüş parlaklığında, suyun üzerinde yüzebilen bir metaldir. Suyla şiddetle birleşerek hidrojen çıkarır ve sodyum hidroksit oluşturur.
Suyla tepkimeye giren metal çok miktarda ise açığa çıkan büyük miktardaki ısı nedeniyle tutuşarak kendiliğinden yanar.
115°C’in altındaki sıcaklıklarda havada kendiliğinden tutuşmaz. Bilinen yedi izotopu vardır. Metalik sodyumla çalışırken, dikkatli olunması gerekir. İnert bir atmosfer altında saklanması ve suya ya da tepkime verebilecek öteki maddelere değdirilmemesi gerekir.
Bileşikleri:
Sodyum, oksoasit tuzlarında en sık karşılaşılan metaldir. Bunlardan bazıları uygulamada önemlidir. Yükseltgen, mikrop kırıcı, oya giderici ve klorlayıcısodyum hipoklorit (ya da javel suyu) arıtma endüstrisinde metalürjide, camcılıkta yaygın olarak kullanılan sodyum karbonattır. Sodyum hidroksit ya da sud (NaOH), sodyum karbonat ve kirecin tepkimesi sağlanarak hazırlanır.
Suda ayrıca frafşt anotlu ve demir katotlu diyaframlı hücrelerde sulu çözeltideki sodyum klorürün elektroliziyle de hazırlanır.
Sudkostik nem kapıp bozulan yarı saydam suda çok çözünen beyaz plakalar ya da plastiller halindedir. Son derece yakıcı olan çözelti, güçlü bir bazdır.
Kullanırken çok dikkatli olmak gerekir. Havada, karbondioksit gazını bağlayarak davranmak gerekir. Sert sabunların ve selülozun hazırlanmasına selülozun alkali selüloza dönüştürülmesine pamuğa parlaklık verilmesine yarar.
Kullanım Alanları:
Sodyum, alkali metallerin en çok kullanılanıdır. Her şeyden önce sodyum siyanürün (NaCN) organik hazırlamalarda çok kullanılan sodyum amidür, sodyum peroksit ve öteki bileşiklerin hazırlanmasını sağlar. Sodyum, sık sık organik kimyada indirgen ve su giderici olarak kullanılır.
Çok sayıda alaşımın bileşimine girer. Özellikle de kurşun tetratilin üretiminde kullanılan kurşunla bir alaşımda yer alır. Kent içi aydınlatmalarda parlaklığı yüksek olan alçak ya da yüksek basınçlı sodyum buharlı lambalardan yararlanılır.