YÖK Başkan Danışmanı ve Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Talip Küçükcan ile YÖK Eğitim Komisyonu Danışmanı ve Yüzüncü Yıl Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Bekir S. Gür tarafından hazırlanan rapor, yükseköğretimde radikal değişiklikler öneriyor. İki akademisyen, Türkiye’deki yükseköğretimin aşırı merkeziyetçi yapısına dikkat çekerken, YÖK’ün yeniden yapılandırılmasını istiyor.
SETA Vakfı’nın yayınladığı "Türkiye’de Yükseköğretim: Karşılaştırmalı Bir Analiz" başlıklı rapor, Türkiye’deki yükseköğretimi çeşitli ülke sistemleriyle karşılaştırıyor. Türk yükseköğretiminin ‘ciddi sorunlarla karşı karşıya’ olduğu vurgulanan raporda üniversitelerin, toplumun ve ekonominin ihtiyaçlarına yeterince cevap üretemediğinin altı çiziliyor. Üniversite yönetim tarzının ‘mutlakiyetçiliği andırdığı’ ifade edilen raporda şu görüşler yer aldı: "Türkiye’de yükseköğretim tartışmaları, çoğunlukla, siyasal ve ideolojik ayrışmaların ve iktidar kavgalarının yansıtıldığı bir çerçevede karşımıza çıkmaktadır. Tartışmaların bu çerçevede sürdürülmesi, yükseköğretimde yapılması gerekenleri gölgelemekte, ötelemekte ve esaslı bir iyileştirmenin önünü tıkamaktadır."
Tartışma konusu olan rektör atamalarıyla ilgili olarak raporda, seçimlerin doğrudan üniversitelere ve oluşturulacak mütevelli heyetine bırakılması teklif ediliyor. Ülkemizde üniversite özerkliğinin yanlış algılandığına değinen rapor, üniversitelerin özerklik adına halk tarafından seçilmişlerin tasarruflarını bütünüyle dışladığına dikkat çekiyor. Türkiye’de artık halk tarafından seçilmişler ve üniversite dışından temsilcilerin de katıldığı mütevelli heyeti sistemine geçişin gerekliliğine işaret ediyor.
YÖK raporundan satırbaşları
YÖK Kanunu yeniden düzenlenmeli. Yeni düzenleme, üniversitelerin kurumsal özerkliğini artırmalı, üniversiteyi topluma hesap verebilir kılmalı, akademik özgürlüğü genişletmeli.
Üniversite ve iş dünyası arasındaki işbirliği için YÖK, üniversiteler ve iş dünyası arasında "Yükseköğretim-İş Dünyası İşbirliği Formu" kurulmalı.
YÜKSEKÖĞRETİM ödenekleri ve mali özerklik artırılmalı.
VAKIF üniversitelerinde okuyan öğrencilerin toplam öğrenciler içindeki oranı yüzde 5’lerden yüzde 20’lere çıkarılmalı.
TÜRK yükseköğretimi yakın komşu ve bölge ülkeleri için bir an önce bir cazibe merkezi haline getirilmeli.
YÜKSEKÖĞRETİME girişte yeni bir sisteme geçilmeli, liyakat ve fırsat eşitliğini ön plana çıkaran, lise müfredatıyla tam uyumlu hazırlanmış olgunluk sınavları yapılmalı. MEB ve YÖK ahenkli çalışmalı.
TEK tip üniversite modelinden vazgeçilmeli. Bütün üniversitelerin araştırma üniversitesi şeklinde yapılanmasından farklı olarak bir kısım üniversiteler toplumun eğitim ve teknoloji ihtiyacını karşılamaya yönelik üniversiteler şeklinde yapılanmalı.