“Ekonomik, sosyal ve kültürel hayattaki gerilemeden kim sorumluysa, bu çocukların başarısızlığından da o sorumludur.”
Ardahan’da görev yapan öğretmenler ve müfettişler ‘ekonomik kaygılar nedeniyle çocuklarıyla ilgilenmeyen velileri’, üniversiteye giremeyen öğrenciler ise ‘Göreve gelir gelmez tayin isteyen öğretmenleri’ suçluyor. Başarısızlığın nedeni raporlu öğretmenler ve boş sınıflar olsa da Ardahanlının açıklaması da yabana atılmayacak cinsten: “Ekonomik, sosyal ve kültürel hayattaki gerilemeden kim sorumluysa, bu çocukların başarısızlığından da o sorumludur.”
Kente akşam saatlerinde giriyoruz; sanki şehir terk edilmiş gibi; caddelerde tek tük insanlar yağmura rağmen son derece yavaş ve ağır adımlarla yürüyor. Kahvehaneler içerisinin kalabalığına rağmen ‘düşüncelere’ dalmış dışarı bakan insanlarla dolu.
Görünen bu, ama bir süre sonra anlıyorsunuz ki; şehrin insanıyla şehrin dokusu gerçekte birbiriyle hiç örtüşmüyor. Şehrin insanı ürküten ‘ıssızlığı’na rağmen, insanları içe kapalı değiller, tutucu değiller, yabancı yüzlere kuşkucu hiç değiller.
Evet Ardahan’dayız. 2000’den bu yana bu ilin üniversite giriş sınavlarında neden hep son sıralarda yer aldığını, son dört yıldır da neden hep en sonuncu, en başarısız il olduğunu anlamak için…
İlk olarak Öğretmen Evi’ne gidiyoruz; bazı müfettişlerle, öğretmenlerle görüşüyoruz, sonra sokaklara çıkıyoruz; şehirdeki esnafla, taksi şoförleriyle, öğrencilerle konuşuyoruz… Sonra yine dönüp resmi makamları dinliyoruz.
Ardahan’da görev yapan öğretmenler, müfettişler ‘ekonomik kaygılar nedeniyle çocuklarıyla ilgilenmeyen velileri’, üniversiteye giremeyen öğrenciler ise ‘Göreve gelir gelmez tayin isteyen öğretmenleri’ suçluyor.
İki sineması da kapatıldı
Ama üzerinde düşünülmesi gereken en anlamlı açıklama üniversite sınavlarında başarısız olan öğrencilerin velilerinden, bölge halkından geliyor; “Bugün Ardahan’da ekonomik, sosyal ve kültürel hayattaki gerilemeden kim sorumluysa, bu çocukların başarısızlığından da o sorumludur…”
Ardahan esnafından 36 yaşında Burak Taştan şöyle diyor: “Ardahan 20 yıl önce daha ileri bir durumdaydı. Ardahan’da etnik çatışma yok, aşiret yok, töre cinayeti yok ama olması gereken şeyler de yok… Bir il düşünün ki; ekonomik, sosyal ve kültürel alanda sürekli olarak ilerlemesi gerekirken, geriliyor. Ardahan’a yapılan budur. Ekonomik olarak büyüyeceği sınırda bir kapısı vardı (Türkgözü Kapısı) ama kapandı. Kültürel faaliyetlerini sergilediği halkevleri vardı o da kapatıldı, iki sinema salonu vardı ikisi de kapatıldı. İl dediğin yerde ‘açılışlar’ yapılır, Ardahan’da ‘kapanışlar’ yapılıyor. Türkiye’de hiçbir il Ardahan kadar şanssız olamaz ama hiçbir il de Ardahan halkı kadar çağdaş olamaz. ”
Ardahan Anadolu Lisesi’nden mezun olup iki yıldır üniversite sınavlarına giren Candoğan Sarıkaya, “Bizim yerimize başkaları konuşuyor ama sorun bizim sorunumuz” diyerek sınava giren bütün arkadaşlarını toplayıp geliyor. Onlarla Ardahan Kalesi’nde buluşuyoruz. Sarıkaya, Ardahan’ın eğitim alanındaki başarısızlığı gazetelerde bu kez geniş yer bulunca bundan duydukları üzüntü nedeniyle gelmeyen arkadaşları olduğunu söylüyor.
Aileler çocuğuna karşı ilgisiz
Sarıkaya “Ardahan adına elbette üzgünüz ama ben kendimi bu başarısızlıktan dolayı sorumlu hissetmiyorum. Bu bölgeye stajyer tecrübesiz öğretmenleri gönderiyorlar, tecrübeli olanları da bir an önce çekip gitmek istiyorlar. Okul donanımı yok, birine gitmezsen nasıl olsa diğerine gideceksin diye eğitim kalitesini önemsemeyen iki dershane var” diyor.
Yağmur Balcı’nın ailesi Ardahanlı. Yalova’da okumuş, hep takdir alırken buraya gelince başarı oranı sürekli düşmüş, “Yalova’daki öğretmenim ise beni hâlâ arıyor” diyor. Ardahan’da ise öğretmenlerin bir bölümü raporlu olunca derslerin çoğu boş geçiyor.
Ardahan Öğretmen Evi’nde öğretmen ve müfettişlerle bir araya geliyoruz; öğrenci ve velilerin ‘devletin bu bölgeye yeterli yatırımı yapmadığı, tecrübesiz ve bir an önce gitmek isteyen öğretmenler yüzünden başarısız oldukları’ gibi gerekçeleri tartışmak için. Ancak onlar da eğitimdeki başarısızlığın nedenlerini alt alta sıralarken öncelikli olarak, bu başarısızlığı ailelerin ekonomik sorunlar yüzünden çocuklarıyla yeterince ilgilenmediklerine bağlıyorlar.
Başka şeyler de söylüyorlar: “Hâlâ bir odalı evlerde ergenlik yaşına gelmiş çocuklar anne babalarının yanında uyuyor, haliyle çocukların psikolojisi bozuluyor. Bir an önce hayata atılmak, okulla vakit kaybetmeyip çekip gitmek istiyorlar. Ders çalışmak için zaten ortamları bile yok."