Afganistan Devlet Başkanı Hamid Karzai‘nin isteği üzerine bu ülkede kurulması düşünülen eğitim fakültesinin, Afganistan’ın Belh şehri doğumlu Mevlana Celaleddin’in isminin verileceği bir üniversite olması kararı benimsendi.
Gazi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Rıza Ayhan, konuyla ilgili sürecin 2008’de başladığını ve ilk düşüncenin orada bir eğitim fakültesi açılması olduğunu belirtti.
Afganistan’ın eğitim alanındaki ihtiyacı nedeniyle Karzai’nin bu yönde istekte bulunduğunu ifade eden Ayhan, Afganistan’ın, ”ülkede halen 160 bin öğretmenin okullarda görev yaptığı, bunların yüzde 45’inin öğretmenlik sertifikası dahi bulunmayan genellikle lise mezunu gençlerden oluştuğu, 70 bin öğretmen açığı bulunduğu, bu açığın 2010 yılında 100 bine çıkacağının hesaplandığı, öğretmenlerin Kabil’de eğitim veren 6 bin öğrenci kapasiteli bir eğitim fakültesinde yetiştirildikleri ancak bunun ihtiyacı karşılamaktan çok uzak olduğu” yönünde bilgi ilettiğini anlattı.
MİLLETLERARASI ANLAŞMA GEREKİYOR
Kendilerinden, Gazi Üniversitesi’nin himayesinde ODTÜ ile Ankara ve Hacettepe üniversitelerinin desteğiyle bir eğitim fakültesi kurulması için çalışma başlatılmasının istendiğini ifade eden Ayhan, ancak Gazi Üniversitesinin tüzel bir kişilik olarak başka bir ülkede fakülte açmasının hukuki açıdan mümkün olmadığını belirtti. Bu durumu Dışişleri Bakanlığına ilettiklerini bildiren Ayhan, bunun için milletlerarası bir anlaşma gerektiğini vurguladı.
Bu konuda çeşitli toplantılar yapıldığını ve Gazi Üniversitesinin öncülüğünde kurulması düşünülen yükseköğretim birimlerinin milletlerarası hukuk açısından hukuki bir temele oturtulmasına çalışıldığını anlatan Ayhan, şöyle devam etti:
”Bizim teklifimiz doğrultusunda YÖK Başkanlığı Afganistan’da Mevlana Celalettin Üniversitesi kurulmasına dair milletlerarası andlaşma taslağı hazırladı. Birlikte konuşarak hazırladık bunu. Bu taslak, Dışişleri Bakanlığının da onayından geçtikten sonra imzaya hazır bir şekilde duruyor. Şu anda henüz o milletlerarası andlaşma imzalanmadı.”
Afganistan’da sadece bir fakülte değil, üniversite kurulması gerekliliğini vurguladıklarını dile getiren Ayhan, anlaşmanın imzalanması halinde üniversitenin yine Gazi Üniversitesinin öncülüğünde kurulacağını kaydetti. Ayhan ”O üniversiteyi Türkiye ile Afganistan kuracak ama bizim himayemizde, bizim liderliğimizde olacak. Pilot biz olacağız her şeyini biz yapacağız” dedi.
İkili anlaşmalarla kurulan Kazakistan’da Ahmet Yesevi ve Kırgızistan’da Manas üniversiteleri bulunduğuna işaret eden Ayhan, Afganistan’daki üniversitenin de benzer yöntemle kurulacağını belirtti.
TASLAK
Anlaşma taslağına göre, Mevlana Celalettin Üniversitesi mütevelli heyetle yönetilecek. Üniversitede öğrenim görecek öğrenci kontenjanlarını mütevelli heyet belirleyecek. Bu kontenjanlar Türkiye Cumhuriyet, Afganistan Cumhuriyeti ve diğer ülke vatandaşlarına özgü olmak üzere üç kategoride belirlenecek. Bu üniversiteye yerleştirilecek olan Türk vatandaşları Türkiye Cumhuriyeti yükseköğretim mevzuatında öngörülen usul ve esaslar çerçevesinde saptanacak.
Mevlana Celalettin Üniversitesinin idari denetimi Afganistan Cumhuriyeti hukukuna, mali ve akademik denetim Türkiye Cumhuriyeti üniversitelerinin tabi olduğu usul ve esaslara göre yapılacak.
Mevlana Celalettin Üniversitesi öğrencileri gerektiğinde öğrenimlerinin bir kısmını Gazi Üniversitesine bağlı yükseköğretim kurumlarında sürdürebilecek.