“Karadeniz sahil şeridinin orta bölümünde Yeşilırmak ve Kızılırmak nehirlerinin Karadeniz’e döküldükleri deltalar arasında yer alan Samsun ili 9,083 Km²’lik bir yüz ölçüme sahiptir. Coğrafi konum olarak 40° 50′ – 41° 51′ kuzey enlemleri , 37° 08′ ve 34° 25′ doğu boylamları arasındadır. Kuzeyinde Karadeniz’in yer aldığı ilimizin komşuları; doğusunda Ordu , batısında Sinop, güneyinde Tokat ve Amasya ,Güney batısında ise Çorum illeridir. Samsun İli yeryüzü şekilleri bakımından üç ayrı özellik gösterir. Birincisi güneyindeki dağlık kesim, ikincisi; dağlık kesimle kıyı şeridi arasında kalan yaylalar, üçüncüsü; yaylalarla Karadeniz arasındaki kıyı ovalarıdır. Kızılırmak ve Yeşilırmak akarsularının delta alanlarında oluşmuş kıyılarında, yurdumuzun tarımsal potansiyeli en yüksek ovalarından Bafra ve Çarşamba ovaları yer almaktadır.”
-Türkiye’nin İlleri Hakkında Genel Bilgiler Tam Liste-
İklim
Samsun genellikle ılıman bir iklime sahiptir. Ancak sahil şeridi ve iç kesimlerinde iklim iki ayrı özellik gösterir. Sahil şeridinde (Terme, Çarşamba, Tekkeköy, Canik, İlkadım, Atakum, Bafra, Alaçam,19 Mayıs ve Yakakent ) Karadeniz ikliminin etkileri görülür. Bunun için sahil şeridinde yazlar sıcak, kışlar ılık ve yağışlı geçer. İç kesimler (Vezirköprü, Havza, Lâdik, Kavak, Asarcık ve Salıpazarı) yüksekliği 2.000 metreyi bulan Akdağ ve 1.500 metreyi bulan Canik dağlarının etkisi altında kalır. Buradaki dağların etkisinden dolayı kışlar soğuk, yağmur ve kar yağışlı, yazlar ise serin geçer. Sıcaklık ve yağış yönünden Samsun hiç bir bölgeye benzemez.
Samsun’da aynı gün içerisinde havanın bir kaç kez değiştiği görülür. Bazı yıllar kış ortalarında yazdan günler yaşanır. Sahil şeridinde kar ile kaplı günlerin sayısı 2-3 günü geçmez. İç kesimlerde ise kar yağışından bazen ulaşım aksar. Yıllık ortalama sıcaklık 15 °C’dir. Yıllık ortalamalara göre en sıcak geçen aylar; Temmuz (23,1 °C) ve Ağustos (23,2 °C), en soğuk geçen aylar ise Ocak (6,9 °C) ve Şubat (6,6 °C) aylarıdır. En yüksek sıcaklık ortalaması, yıllık 18,1 °C, en düşük sıcaklık ortalaması ise 11 °C’dir. İlin sahil kesiminde ölçülen sıcaklıklar ile sahilden 10-15 km iç kısımlarda ölçülen sıcaklıklar arasında 10 °C’ye varan farklılıklar bulunmaktadır. Özellikle kış aylarında deniz kıyısından uzaklaştıkça iç kısımlara doğru gidildiğinde sıcaklık değerleri büyük değişim göstermektedir. Güneş, Temmuz ve Ağustos aylarında çok etkilidir. Karla örtülü gün sayısının olduğu aylar; Aralık (2 gün), Ocak (3 gün), Şubat (4 gün), Mart (2 gün) ve Nisan (1 gün) olup, 1993 yılı Kasım ayında 1 gün ve 1995 yılı Nisan ayında 1 gün kar örtüsü tespit edilmiştir. En yüksek kar örtülü gün sayısı Şubat ayında 4 gün olarak belirlenmiştir.
Donlu gün sayısı yıllık ortalama sekizdir. Yıllık ortalama yağış ülke ortalamasının üzerindedir (676,5 mm). Buna karşılık ildeki yağış oranı, Batı Karadeniz Bölgesi illerindekinden farklıdır. İlde yağış en çok Ekim (86,5 mm) ve Kasım (81,2 mm) aylarında olmaktadır. İlin doğusundaki yağış miktarı batısına göre daha fazladır. Yıllık ortalama yağışlı gün sayısı 156 gün civarındadır. Samsun, kuzey rüzgârlarına devamlı olarak açıktır. En şiddetli esen rüzgârın yönü güney-güneybatı olup, bu rüzgârın adı Aralık ayında esen Kıble rüzgârıdır.
Bitki Örtüsü
Verimli Çarşamba ve Bafra Ovaları ile bu ovalara hayat veren Yeşilırmak ve Kızılırmak, Samsun’un belirgin coğrafi karakteristik özellikleridir. Bu ovalarda yetiştirilen tarımsal ürünler, bölgemizin ticari ve sınai varlığının da asıl etkenleridir. İlimizin 957.888 ha toprak büyüklüğünün % 46.87 si tarım alanı olup, bu alanlarda başta tütün, buğday, pirinç, şekerpancarı, mısır, fındık, ayçiçeği, meyve ve sebze olmak üzere, çok çeşitli ürün yetiştirilmektedir. İlin tarımsal durumu nedeniyle, tarıma dayalı sanayinin teşviki ve geliştirilmesi gereklidir.
Flora
Samsun İli ormanları çeşitli tıbbi, hoş kokulu, endüstriyel ve süs bitkileri türleri ile bitki örtüsü ve yabanıl hayvan çeşitliliği bakımından zengin olup, ana ağaç türü olarak, deniz seviyesinden 400 m yüksekliğe kadar kızılçam, kızılağaç, kestane, çınar, ıhlamur, 400 m ile 900 m arasında karaçam, meşe gürgen, 900 m üzerinde ise sarıçam, köknar ve ardıç türleri mevcuttur. TR83 Bölgesi’nde yaklaşık 4.000 endemik bitki türü bulunmakta olup, safran, kekik, salep, adaçayı, nane, ısırgan, oğulotu, defne, mersin, düğün çiçeği, kuşburnu, sumak, çiğdem, geven, papatya, sığır kuyruğu, su kamışı, hasır sazı, ebegümeci, ıhlamur, kestane, kızılcık, ahlat, alıç, böğürtlen, ahududu, melengiç, madımak, ballıbaba, mahlep, kapari doğal olarak yetişen başlıca bitkilerdir. Dağ çileği, safran ve çavuş üzümü bölgeye özgü çeşitlerdir.
Arazi yapısı ve iklim özellikleri nedeni ile Samsun İli büyük zenginlik göstermektedir. Yağışın yıl içinde dağıldığı, sıcaklık farkının az olduğu bu bölgede bol orman alanlarına rastlanır. Kıyı şeridinde 200–300 m yükseltiye ve vadi ağızlarında birkaç km içerilere kadar uzanan yeşil çalılıklar bir yalancı maki şeridi görünümündedir. Akdeniz tipin göre daha sık ve uzun boylu olan bu maki formunu defne, kocayemiş, sandal, orman gülü, kızılcık, yabani fındık, akçakesme, geyik dikeni, böğürtlen ve sarmaşıklar oluşturur. Kızılırmak ve Yeşilırmak deltalardaki düzlüklerde yakın zamana kadar dişbudak, kızılağaç, akçaağaç, kavak ve meşelerden oluşan geniş düzlük ormanları ve subasar ormanları yer almaktaydı. Ancak bunların büyük bir kısmı tahrip edilmiş, geriye küçük orman parçaları kalmıştır.
Fauna
Bölge yaban hayvanları için doğal bir ortam özelliği oluşturur. Bölge yabanıl hayvanları; ayı, sansar, tilki, çakal, kurbağa, yılan, kirpi, yarasa, porsuk, kurt, tavşan, karaca, geyik, yabani domuz, gelincik, sincap, kaplumbağa, kertenkele, vaşak, kınalı keklik, karatavuk, doğan, kartal, çulluk, şahin, su tavuğu, kılkuyruk, elmabaş, üveyik, karabatak, balıkçıl, leylek, kırlangıç, bıldırcın, bülbül, baykuş, ağaçkakan, kırlangıç, deniz kenarında martı, iç sular ve göllerde sazan, kefal, alabalık, yayın, su yılanı, mersin balığı, tatlı su kaplumbağası, kurbağa türleri, semenderler gibi canlılardan oluşmaktadır.
Ekonomik Yapı
Samsun İlinin ekonomik yapısını oluşturan sektörlerin başında tarım sektörü gelmekle birlikte sanayi, hayvancılık ve turizm de önemli bir yer işgal etmektedir. İl ekonomisinde büyük etkisi olan tarımsal ürünler; buğday, tütün, mısır, ayçiçeği, şeker pancarı, fındık, çeltik ve sebzedir. İl tarımında önemli bir yere sahip olan Bafra ve Çarşamba ovaları toplam 122.410 hektarlık tarım alanına sahiptir. Buralarda yetişen sebzeler (domates, biber, kavun, karpuz, vb.) öncelikle bölge ihtiyacını gidermekle birlikte, yurdun dört bir yanına da pazarlanmaktadır. Tarım bu bölgede ağırlıklı sektör olduğundan Samsun İli istihdam yapısı da ilk aşamada tarımdan etkilenmiştir.
İstihdam gücünün % 67’si tarımsal alanda çalışmaktadır. Bununla birlikte, Bağımsız Devletler Topluluğu ve Türk Cumhuriyetlerine yakınlığı, deniz, kara, hava ve demir yolu ulaşım imkânlar ile büyük potansiyele sahip bulunan İlimiz sanayide istenilen seviyede gelişme gösterememiştir. Samsun İli imalat sanayiinin yaratmış olduğu katma değerinin % 55.6’sı kamu, % 44.4 ‘ü ise özel sektör tarafından gerçekleştirilmektedir. Samsun, Doğu Karadeniz Bölgesi’nin en büyük kentidir. Kentin Nüfus yoğunluğu sebebiyle ticari ve sınai yaşantısı canlıdır. Özellikle 1980 yılından sonra kentte daralan istihdamın geliştirilmesi için endüstri çağına uygun olarak gerek kent civarında gerekse ilçelerinde küçük sanayi siteleri oluşmuş, istihdam yavaş yavaş sermaye yoğun olan küçük işletmelere doğru yönelmeye başlamıştır. Bunların yanı sıra Organize Sanayi Bölgeleri de önemli katkılar sağlayacak duruma gelmek üzeredir.
Samsun ve yöresindeki imalat sanayiinde üretilen ürünlerin en önemlileri; çimento, gübre, bakır, yapay jüt, oto yedek parçası, muhtelif boyutlarda pompa, mobilya ve tekstil, demir, hazır giyim, ilaç ve tıbbi aletlerdir. Büyük ve orta ölçekli işletmelerin yanı sıra, küçük ölçekli işletmelerde emek yoğun bir şekilde kalorifer kazanı, PVC tesisleri, zirai alet ve makineleri, bakır mamulleri, inşaat demirleri, plastik poşet, muhtelif şekerleme, reçel ve sanayi tipi mutfak eşyası yapan küçük tesisler de mevcuttur. Samsun’ da yapılan hayvancılık tamamen ailelerin kendisini geçindirmesine yöneliktir. Turizmin Samsun ekonomisindeki payı az olmakla birlikte il merkezinde olduğu gibi ilçe ve köylerde de gezip görülmeye değer çok sayıda tarihi ve turistik yerler mevcuttur. Yaz aylarında denizden ve kumdan yararlanılabildiği gibi kış aylarında da av turizmi yapılabilmektedir.
Samsun İlçeleri
Ladik : Samsun’a 82 km uzaklıkta. Kuzeyinde Kavak, doğusunda Taşova ve batısında Havza ile çevrili, güneyde ise Amasya’ya komşu. İlçede kışlar uzun ve sert, yazlar ise serin geçmektedir. Yüzölçümü 575 km2’dir. Samsun şehir merkezine 75 km mesafededir. 2013 sayımlarında nüfusu 17.230 olarak belirlenin ilçenin 56 köyü vardır.
Canik : Canik, Samsun’un Devgeriş deresiyle Mert Irmağı arasında Karadeniz’den içeri doğru uzanmış şirin bir yerleşim yeridir. Beldenin kuzeyinde Karadeniz, güneyinde Canik Dağlarının Karadeniz’e doğru uzantısı olan tepeler, Batısında Mert ırmağı ve Gazi Beldesi, Doğusunda ise Kutlukent bulunmaktadır. 93.721 kişilik nüfusa sahip ilçenin 39 köyü vardır. Şehir merkezine 5 km mesafededir.
Terme : Terme Karadeniz Bölgesinin Orta Karadeniz bölümünde denizden 5 km. içeride kurulmuş Samsun iline bağlı bir ilçedir. Samsun’a uzaklığı 58 km’dir. İlçenin Kuzey’inde Karadeniz, Doğusunda Ünye ve ikizce, güneyinde Akkuş, Batısında Salıpazarı ve Çarşamba ilçeleri yer almaktadır. Kuzeyinde kıyı ovası uzanmakta, güneyinde Canik dağları. En yüksek noktası 450 m’dir. Kara Orman’dan doğan Terme Çayı ilçeyi tam ortasından ikiye bölerek Karadeniz’e dökülür. Karadeniz ile Terme ilçesi arasında denize yakın bölgede birbirlerine doğal kanallarla bağlı olan Akgöl ve Simenit (Simenlik) gölleri yer alır. 73.615 nüfuslu ilçenin 57 köyü vardır.
Tekkeköy : Samsun – Trabzon karayolunun 13 km’sinde güneye doğru 1 km içeride yer alan Tekkeköy’ün 50.124 nüfus ve 47 köyü vardır. Tekkeköy deresinin kıyı ovasına açıldığı kesimde açılmıştır. İlçe topraklarının üçte birini Çarşamba ovasının devamı oluşturur.
Vezirköprü : Vezirköprü Orta Karadeniz bölgesinde, Samsun’un güneybatısında yer alıyor. Samsun şehir merkezine 111 km mesafededir. Doğusunda Havza, batısında Boyabat ve Osmancık, güneyinde Gümüşhacıköy ve Merzifon, kuzeyinde Alaçam ve Bafra ilçeleri ile çevrilidir. İlçe merkezinin denizden yüksekliği 339 m. olup 370 – 400 m. yükseklikteki tepelerle çevrili bir çanak içerisindedir. Batısında en yüksek yeri olan Kunduz Dağları (1783 m), Güneyindeki Kale Tepe (1450 m), güney – batıda Tavşan dağları ile Keltepe Kızılırmak vadisine bakan yamaçlara Ormanlarla kaplıdır. İlçenin batısında Kunduz yaylası, kuzeyinde Kabalı yaylası, güneybatısında Tavşan Dağı yaylası yer alıyor. En önemli akarsuyu merkezden 15 km. uzaktan geçen Kızılırmak’tır. 101.715 nüfuslu ilçenin 135 köyü vardır.
Asarcık : Samsun’un 44 km güneyinde yer alan küçük bir ilçedir. Yüzölçümü 214 kilometrekare olan Asarcık ilçesi; doğuda Çarşamba –Ayvacık ilçeleri, batıda Kavak ilçesi, kuzeyde Samsun merkez ilçe, güneyde de Ladik ve Amasya ili Taşova ilçesi ile çevrilidir. Asarcık kendisine bağlı Kesealan – Ayaklıalan köyleri ile Çarşamba ve Ayvacık ilçelerine, Yaylaköyü ile Tekkeköy ilçesine, Akyazı ve Musaağa köyleri ile Samsun Merkez ilçeye, Uluköy – Aşuru – Koşaca köyleri ile Kavak ilçesine, Sakızlık-Armutluköy-Yeniömerli köyleri ile Ladik ve Taşova ilçelerine sınırdır. Asarcık coğrafyası göz önüne alındığında sınırları oluşturan köyler yüksek köylerdir. Bu köyler genel olarak yörede bulunan dağların eteklerine yerleşmiş durumdadır. Dağlar ve söz konusu köylerin yerleştiği alan hisar biçiminde olduğu için Hisarcık diye anılmakta imiş. Asarcık merkezi ve diğer köylerin yerleşmiş olduğu alan ise küçük düzlük ve tepeciklerden oluşmaktadır. İlçenin nüfusu 17.783’tür.
İlkadım : İlçe yüzölçümü toplam 152,28 km2 nüfusu 312.248, toplam köy sayısı 11’dir. İlkadım İlçesi Samsun ilinin merkezinde yer alır. İlçemiz, batısında Atakum, doğusunda Canik, güneyinde Kavak ilçeleri ve kuzeyde ise Karadeniz ile komşudur. Yeryüzü şekilleri bakımından üç ayrı özellik gösterir. Birincisi güneyindeki dağlık kesim, ikincisi; dağlık kesimle kıyı şeridi arasında kalan yaylalar, üçüncüsü yaylalarla Karadeniz arasındaki kıyı ovalarıdır. Kürtün ve Mert Irmağı arasında, Kuzeyden Güneye uzanan topraklar üzerinde yer alır. Kıyı uzunluğu toplam 7,5 km’dir.
Bafra : Bafra Karadeniz’e 20 km. uzaklıkta, denizden yüksekliği 20 m olan ve Kızılırmak’ın biriktirdiği birikinti ovası üzerinde kurulmuş bir ilçemizdir. İlçe doğusunda ve kuzeyinde Karadeniz, batısında Alaçam, güneyinde Kavak ilçeleriyle çevrilmiştir. Yüz ölçümü 175.000 hektar. Samsun’a uzaklığı 51 km’dir. 2013 sayımlarına göre 142.812 kişilik nüfusa sahip ilçenin 115 köyü bulunmaktadır.
19 Mayıs : Ondokuzmayıs İlçesi Samsun’a 33 km. uzaklıkta, Samsun-Sinop Devlet karayolu üzerindedir. Kızılırmak nehrinin meydana getirdiği delta ovasının doğu ucunda yer alan ilçenin denizden yüksekliği 10 m’dir. İlçe merkezinin kuzeyinde kalan topraklar Kızılırmak’ın oluşturduğu Ovanın bir bölümünü teşkil eder. Bu alanda Balık Göllerinin bir kısmı bulunmaktadır. Ondokuzmayıs doğusunda Samsun, batısına Bafra, kuzeyinde Karadeniz, güneyinde Samsun ve Bafra ilçeleri ile çevrilidir. En yüksek yeri Nebiyan Ormanlarının bulunduğu güneyindeki tepedir. 24.454 nüfuslu ilçenin 22 köyü vardır.
Alaçam : İlçe Karadeniz’in güneyinde Samsun’a 78 km, Sinop’a 90 km uzaklıktadır. Doğusunda Bafra, batısında Yakakent ve Durağan, güneyinde Vezirköprü ilçeleriyle komşudur. Kuzeyi Karadeniz’le çevrilidir. Yüzölçümü (köyleri ile birlikte) 463 km2’dir. İlçe merkezi ise 40 km2’dir. Gerek yağış gerekse sıcaklık yönünden sürekli farklılıklar görülmekle birlikte genellikle yazları yağışlı ve sıcak, kışları yağışlı ve ılık geçer. Yağmur daha çok İlkbaharda düşer. Ulu çay, Gökçeboğaz ve Yenice çayları önemli akarsularıdır. İlçenin nüfusu ise 28.162’dir.
Yakakent : Yakakent Karadeniz kıyısında Sinop il sınırı ile Samsun il sınırı arasındaki geçit noktasındadır. Samsun iline bağlı olan ilçenin Samsun’a uzaklığı 84 km’dir. Doğusunda Alaçam, Batısında Gerze, Güneyinde Canik Dağları, Kuzeyinde Karadeniz yer almaktadır. 9074 nüfuslu ilçenin 13 köyü vardır. (
Atakum : 26 köyü bulunan Atakum Doğusunda İlkadım, batısında 19 Mayıs ilçeleri ile komşudur. Kuzeyi Karadeniz’le çevrilidir. İlçe nüfusu 149.226’dır. Şehir merkezine uzaklığı 10 km’dir.
Salıpazarı : Samsun’a uzaklığı 54 km. olan ilçenin, Güneyi Erbaa ve Akkuş, Doğusu Terme, Batısı Ayvacık, Kuzeyi ise Çarşamba ilçeleriyle çevrilidir. Salıpazarı’nın denize kıyısı yoktur. İlçenin kuzeyi düzlük, güneyi engebelidir. Yeşilçay ve Terme çayı ilçe merkezinde kesişmektedir. Bu çaylar üzerinde üç köprü vardır. Salıpazarı ile Gökçeli köyünü Kurt köprüsü, Yavaşbey köyünü ise Maviren köprüsü birbirine bağlar. İlçenin nüfusu 19.623, toplam köy sayısı ise 33’tür.
Ayvacık : Ayvacık Canik dağlarının kuzey eteklerinde, Yeşilırmak vadisinde, Suat Uğurlu Baraj gölünün kıyısında yer almaktadır. Bu uzun vadide bir de Hasan Uğurlu Baraj gölü bulunmaktadır. İlçenin en yakın komsusu 28 km. kuzeyindeki Çarşamba ilçesidir. Samsun’a uzaklığı ise 62 km’dir. Nüfusu 22.444 olan ilçenin 35 köyü vardır.
Çarşamba : İlçe Samsun-Ordu karayolu üzerinde ve Yeşilırmak’ın iki yakasında Çarşamba ovası üzerinde kurulmuştur. Doğusunda Terme, batısında Tekkeköy, Kuzeyinde Karadeniz kıyıları, Güneyde ise Ayvacık ve Salıpazarı ilçeleri ile sınırlanmıştır. Samsun il merkezine 35 km mesafedeki ilçenin 136.184 nüfusu ve 118 köyü vardır.
Kavak : Samsun-Ankara karayolu üzerinde Samsun’un güneyinde bulunan Kavak ilçemiz, şehir merkezine 50 km mesafededir. Karadeniz’i İç Anadolu, güney ve batı Anadolu’ya bağlayan önemli bir kavşakta bulunan Kavak, ulaşım yönünden büyük avantajlara sahiptir. Samsun – Ankara – İstanbul ana karayolu üzerinde yer alması, içinden demiryolu hattının geçmesi, Samsun limanına yakın olması, Samsun Havaalanı’na kısa mesafesi yatırım için önemli cazibeler oluşturmakta ve ilçenin geleceği için de büyük umut vaat etmektedir. 20.604 nüfuslu ilçenin 86 köyü vardır.
Havza : Samsun’a uzaklığı 86 km. olan ilçenin kuzeyinde Bafra Güneyinde Amasya’nın Suluova ve Merzifon, batısında Vezirköprü, doğusunda Ladik ve Kavak ilçeleri yer alır. Bu dağların etekleri yayla konumundadır. En önemli Akarsuları; Tersakan, Derinöz ile İstavruz’dur. 2013 sayımlarına göre 42.791 nüfusu olan ilçenin 81 köyü vardır.
Samsun Ulaşımı
Havayolu : Samsun Çarşamba Havaalanı şehir merkezine 25 km mesafede iç ve dış hatlara hizmet veren bir havaalanıdır. 3.940.000 metrekare arazi üzerinde kurulmuştur. İç hatlarda Ankara, Antalya, İstanbul ve İzmir’e, dış hatlarda ise Almanya ve Avusturya’ya seferler düzenlenmektedir. Samsun Çarşamba Havaalanı 22.06.2000 tarih ve 2000/918 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile hava hudut kapısı ilan edilmiştir. Samsun Çarşamba Hava Alanı İletişim: Tel: (0362) 844 88 30 Belgegeçer (0362) 844 88 46 – 844 88 47 www.dhmi.gov.tr/havaalanlari.aspx?hv=32
Karayolu : Samsun, ülkemizin kara-deniz-hava ve demiryolu buluşmasına sahip sayılı kentlerindendir. Taşımacılık açısından Traceca, Viking Treni Projesi, Kavkaz Tren Fery Projesi gibi uluslararası projeler kapsamındadır. Özellikle Orta ve Doğu Karadeniz bölgelerine geçiş ve buralardan diğer bölgelere geçiş için bir kavşak noktasıdır. E80 Karayoluyla İstanbul’a 740, E90 Karayoluyla ise Ankara’ya 403 km mesafededir. Otogar Tel: (0362) 465 60 91 Belgegeçer: (0362) 465 60 85 www.avter.com.tr/index.php/samsun-sehirlerarasi-otobus-terminali
Denizyolu : İlimizde özel sektöre ait 3 adet liman bulunmaktadır. 1- SAMSUNPORT İlkadım İlçesi şehir merkezindedir. Düzenli yolcu gemisi seferleri yapılmamaktadır. Karayolu ve raylı sistemle ulaşılmaktadır. Karadeniz’de demiryolu bağlantısı olan tek limandır. Samsun, demiryolu ve karayolu bağlantısı ile Sinop, Çorum, Amasya, Ordu, Sivas, Erzincan, Yozgat, Tokat, Kastamonu, Ankara, Kırşehir, Kayseri, Niğde, Konya, Malatya illerini artalanı içine almaktadır. Tel: (0362) 445 14 00 Belgegeçer: (0362) 445 14 08 www.samsunport.com.tr 2- TOROS GÜBRE LİMANI Tekkeköy ilçesinde şehir merkezine 16 km mesafededir. Karayoluyla ulaşılmaktadır. Düzenli yolcu gemisi seferleri yapılmamaktadır. -2 adet gemi yanaşma rıhtımına sahip 1 adet parmak iskeleden oluşmaktadır. -204 metre boyunda biri 50.000 DWT’ luk diğeri 30.000 DWT’luk iki adet kuru yük gemilerinin yanaşabildiği rıhtımlara sahiptir. Tel: (0212) 357 02 02 Belgegeçer: (0212) 357 02 31 www.toros.com.tr 3- YEŞİLYURT LİMANI Tekkeköy ilçesinde şehir merkezine 16 km mesafededir. Karayoluyla ulaşılmaktadır. Düzenli yolcu gemisi seferleri yapılmamaktadır. -Yıllık 6 milyon ton yükleme ve boşaltma kapasitesine sahiptir. -650 mt yanaşma rıhtım kapasitesine sahiptir. -16 adet olmak üzere toplamda 16.800 m² kapalı depoya sahiptir. Tel: (0362) 266 43 55 Belgeçer: (0362) 266 55 62 www.yesilyurtliman.com
Demiryolu : Samsun’dan tren seferleri Sivas istikametinde gerçekleştirilmektedir. İlkadım ilçesindeki gardan başlayan seferler Kavak-Havza istikametinden sürdürülmektedir. Samsun Tren Garı Tel: (0362) 445 14 00 – 01 – 02 Belgegeçer: (0362) 445 16 26 http://www.tcdd.gov.tr/home/detail/?id=277
Samsun Yeryüzü Şekilleri ve Bilgileri
Kızılırmak : [Nehir] , 1182 km. uzunluğu ile Türkiye’nin kendi sınırları içinde denize ulaşan en uzun nehri olan Kızılırmak, Sivas’ın İmranlı İlçesinin doğusundaki Kızıldağ’dan doğar ve Samsun Bafra ilçesinden denize akar.
Akdağ : [Yayla] , 1.500 metre yükseklikteki yaylanın ilçeye uzaklığı 7 km’dir. Akdağ Kayak Tesisleri de bu yayladadır.
Kunduz : [Dağ] , Samsun İli Vezirköprü İlçesi toprakları üzerinde bulunan Kunduz Dağlarının yüksekliği 1783 metredir. Ünlü kunduz ormanları ile birlikte anılan dağ orman ürünlerinin çokluğu ile ünlüdür.
Yeşilırmak : [Nehir] , Sivas’ın Koyulhisar İlçesinin güneyindeki Kösedağ’ın yamaçlarından doğar ve Samsun Çarşamba ilçesinden denize dökülür. Uzunluğu 768 kilometredir.
Çangal : [Dağ] , Samsun İli sınırlarının batı ucundan içeri giren Çangal Dağlarının büyük bir kısmı Sinop İli sınırları içerisindedir. Çangal dağlarının ortalama yüksekliği 1500 metredir.
Küpecik : [Yayla] , 1.600 metre rakımlı yaylanın Ladik ilçesine uzaklığı 23 km’dir. Bu yaylanın suyunun böbrek taşlarını erittiği halk tarafından söylenmektedir.
Sıralı : [Dağ] , Samsun İlinin önemli yüksekliklerinden birisi olan Sıralı Dağlar Kavak İlçesinin doğusunda yer alır ve yüksekliği 1300 metredir.
Hacılar : [Dağ] , Ankara -Samsun karayolu üzerinde,Kavak ilçesinden sonra yer alan Hacılar dağının yüksekliği 1150 metredir.
Büyükkızoğlu : [Yayla] , 1.600 metre yükseklikteki yaylanın Ladik ilçesine uzaklığı 10 km’dir. Yolu ham yol olup arazi araçları gidebilir. Yayla evleri ve suyu vardır.
Çarşamba : [Ova] , Kirazlık’tan başlayan Çarşamba Ovasının yüz ölçümü 89.500 hektardır. DSİ tarafından yaptırılan su kanalları sayesinde arazinin % 70 i tarıma elverişli hale getirilmiştir.
Derbent : [Baraj Gölü] , Derbent Barajı Altınkaya’nın 30 km mansabında olup yüzer baraj sınıfına girer. Derbent barajı Bafra’ya 7 km uzaklıktadır. Baraj enerji üretimi ve yapılan kanallarla Bafra ovası sulama amaçlıdır.
Suat Uğurlu : [Baraj Gölü] , Hasan Uğurlu barajının 18 km aşağısında Yeşilırmak’ın Çarşamba ovasına açıldığı yerdedir.
Terme : [Nehir] , Terme Çayı Kara ormandan doğar. Simenit etrafındaki sazlıkları besleyen Terme Çayı İlçeyi ikiye bölerek Karadeniz’e dökülür. Genişliği 30 metre derinliği yaklaşık 1 metredir.
Nebiyan : [Dağ] , Samsun’un kuzey batısında bulunan Koca Dağın batısında bulunan Nebiyan Dağlarının yüksekliği 1224 metredir.
Liman : [Göl] , Bafra ya 20 km uzaklıktadır. 3 km büyüklüğündeki göl bazı kollarla denize açılmıştır. Bu kolların uzunluğu bazı yerlerde 2000 metreyi bulur. Gölde kefal ve sazan balığı avcılığı yapılmaktadır.
Vezirköprü : [Baraj Gölü] , İstavroz Çayı üzerinde, sulama amacıyla inşa edilmiş bir barajdır.
Ondokuzmayıs : [Baraj Gölü] , Engiz Çayı üzerinde, sulama ve içme suyu amacıyla inşa edilmiştir. Kaya gövde dolgu tipi olan baraj 1.665 hektarlık bir alana sulama hizmeti verirken, yıllık 38 hm³’lük de içme suyu sağlamaktadır.
Altınkaya : [Baraj Gölü] , Altınkaya barajı ve HES Bafra ilçe merkezinin 35 km güney batısında Kızılırmak üzerinde yer almaktadır. Baraj elektrik enerjisi üretimi için ve taşkın önleme maksadıyla yapılmıştır.
Canik : [Dağ] , Canik Dağlarının batı uçları Samsun topraklarında bulunur. Yükseklikleri az olan bu dağ sıraları Karadeniz ile iç kesimler arasındaki ulaşıma engel olmazlar. Yüksekliği ortalama 1500 metredir.
Nebiyan : [Yayla] , 19 Mayıs ilçesi sınırlarındaki Nebiyan dağında pek çok yayla bulunmaktadır.
Çakırgümüş : [Yayla] , 1.500 metre yükseklikteki yaylanın Ladik ilçesine uzaklığı 12 km’dir. Yolu ham yol olup, her türlü araçla ulaşım mümkündür.
Aktaş : [Yayla] , 950 metre yükseklikteki yaylanın Ladik ilçesine uzaklığı 9 km’dir. Yolu asfalt olup, her türlü araç gidebilir.
Simenit : [Göl] , Terme Çayı yatağının değişmesi ile meydana gelmiştir. Terme ilçesinde bulunan gölde balıkçılık yapılmaktadır. Terme’ye 20 km uzaklıkta bulunan göl, kanalla birbirine bağlanmış iki göl görünümündedir.
Akdağ : [Dağ] , Samsun İlinin en yüksek dağı olan Akdağ ın yüksekliği 2062 metredir. Ladik İlçesi ve Amasya arasında bulunan Akdağ zengin orman yapısına sahiptir.
Çakmak : [Baraj Gölü] , Çakmak Barajı içme-kullanma-sanayi suyu temini için inşa edilmiş bir barajdır. Barajdan verilen toplam su miktarı 4000 litre/saniye olup içme suyu için 3540 l/s su verilmektedir.
Gürcü : [Yayla] , 1500 metre yükseklikteki yaylanın Ladik ilçesine uzaklığı 5 km’dir. Yolu stablize olup her türlü araç gidebilir. Gürcü Yaylası’ndaki gölün donmasıyla doğal buz pisti oluşmaktadır.
Kocadağ : [Dağ] , Samsun İlinin kuzey kesiminde Kavak ilçesi yakınlarında bulunan Kocadağ 1310 metre yüksekliktedir.
Şahinkaya : [Kanyon] , Altınkaya Barajı sayesinde Vezirköprü ilçe sınırlarında oluşan kanyon, muhteşem bir doğal manzaraya sahiptir.
Ladik : [Göl] , Tersakan ırmağının kaynağını teşkil eden Ladik Gölü Ladik’e 10 km uzaklıktadır. Gölde alabalık ve turna balığı bulunmaktadır. Balıkçılık yanında üzerinde yüzen adacıkları ve geniş sazlıkları vardır.
Bafra : [Ova] , 47727 hektarlık ova nın 6150 ha’lık alan halihazırda sulanmaktadır. Türkiye’nin en verimli ovalarından biridir.
Hasan Uğurlu : [Baraj Gölü] , Ayvacık ilçesi sınırlarında bulunan hidro elektrik santralidir.
Kunduz : [Yayla] , Vezirköprü ilçesine 52 km. uzaklıkta bulunan Kunduz yaylası orman dokusu Altınkaya Baraj Gölüyle birleşmiştir. Yayla turizminin yanı sıra pek çok doğa turizmi için idealdir.
Samsun tarihçesi
Başta bugünkü şehrin merkezi olmak üzere Kızılırmak vadisi, Kavak, Tekkeköy, Çarşamba ovasında eski çağlardan beri çeşitli insan toplulukları ve kültürlerinin izleri vardır.
Orta Taş Devrinde (MÖ 10000-5000) insanların Tekkeköy’de bulunan sığınaklarda yaşadıkları ve bölgenin en eski yerleşimcileri oldukları bilinmektedir. Yine Cilalı Taş Devri (MÖ 5000-4000) ile Bakır-Tunç Devrinde (MÖ 4000-1700) insanların Samsun merkez Dündar Tepe, Kavak Kalenderoğlu ve Bafra İkiztepe’de yerleşerek yaşamlarını sürdürdükleri yapılan arkeolojik kazılardan anlaşılmaktadır.
Samsun İli sınırları içerisinde devlet kurarak yaşayan en eski topluluk Gaşkalar’dır. (MÖ 5000-3500) Bilinen bu ilk medeniyeti takiben bütün Kuzey Anadolu’ya hâkim olan Paflagonlar Kızılırmak Havzasında yaşamışlardır. (MÖ 3000-1100) Hititler kutsal kentleri Nerik’i burada kurmuşlardır. (MÖ 2000-1200) Frigyalılar, (MÖ 1182-MÖ 676) Kimmerler, (MÖ 676), Lidyalılar (MÖ 1200-547 bugün Kara Samsun adıyla isimlendirilen yere ENETE adında bir site kurmuşlardır.) Miletliler (İyonya) (MÖ 2000- MÖ 400) Egeden Karadeniz yoluyla ENETE’ye yerleşerek “Amisus” veya “Amisos” ismini vermişlerdir.
Perslerin (MÖ 550-330) Lidya Kralı Krezus’u yenmeleri sonunda MÖ 546 Amisos, Pers İmparatorluğunun eline geçmiştir. MÖ 331 yılında Büyük İskender’in Persleri yenmesi sonucu Makedonya İmparatorluğu eline geçen Amisos, İskender’in ölümüyle Pers kökenli Pont Krallığı (MÖ 255-63) kurulmuştur. Amisos Pont Krallığının başkenti oldu. Daha sonra MÖ 1. yy da Roma İmparatorluğu hâkimiyetine giren Amisos MS 385 yılında Roma İmparatorluğu’nun ikiye ayrılmasıyla Bizans İmparatorluğu’nun sınırları içerisinde kaldı. Amisos MS 860 yılında Abbasiler zamanında halife Mutasım’ın emriyle Malatyalı Korkunç Ömer komutasındaki kuvvetler tarafından ele geçirilmiş ise de Bizanslılar tarafından tekrar geri alınmıştır.
Türklerin Anadolu’ya girmesiyle birlikte Danişmentliler tarafından Samsun kuşatılmış fakat alınamamıştır. Anadolu Selçukluları zamanında Samsun’un Müslüman yerleşim yerleri 1185 yılında Anadolu Selçuklu hâkimiyetine geçmiştir. İlk defa Amisos ismi Selçuklular tarafından Samsun olarak değiştirilerek kullanılmaya başlanılmıştır. 1389 yılında da Yıldırım Beyazıt zamanında Osmanlı topraklarına katılmıştır. Anadolu Selçuklu Devleti çökerken Canik Beyliğine de başkentlik yapmıştır. (Samsun 2013, 2013, s. 20)
Strabon, Geographika adlı eserinde Samsun’un Sinop’tan gelen Miletoslular tarafından kurulduğunu, üç kez el değiştirdiğini ve yaşadığı çağda kentin iyi teşkilatlanmış durumda, önemli bir kent olduğunu belirtmektedir.
Samsun ve çevresi 4. Yüzyıldan 9. Yüzyılın sonuna kadar Bizanslılar ile Araplar arasında sürekli el değiştirmiş, 1072 yılında ise Türkmenlerin eline geçmiştir. Kısa bir süre sonra yeniden Bizans hâkimiyetine giren kent, 1074 yılından itibaren Selçuklu Sultanı Süleyman Şah’a bağlı olan Danişmentlilerin akınlarına maruz kalmış ve bölgenin büyük bir bölümü Melik Danişment Gazi’nin ölümünün ardından ele geçirilmiştir. 1081 yılına gelindiğinde söz konusu akınlar daha da şiddetlenmiştir. 1084 yılında, antik adıyla Amisos hariç bölgenin tümü fethedilmiştir. Amisos’un Bizans valisi kenti teslim etmemek için uzun süre direnmiş ve başarılı olmuştur.
Danişmentliler kenti ele geçiremeyince Amisos’tan çok da uzakta olmayan, “Bir ok atımı uzaklıkta” bir mevkide, bugün Kale Mahallesi olarak bilen yerde yeni bir şehir kurmaya başladılar. Bu yeni yere yerleşen halk, eski yerleşim birimini kâfir olarak sıfatlandırmıştır. Bu iki kent bir süre sonra ticari ilişkiler kurmuşlar ve bu ilişki giderek güçlenmeye başlamıştır.
Selçuklu egemenliğinin zayıf olduğu Sultan Mesut döneminde diğer beyliklere nazaran daha da güçlenen Danişmentiler, 1143 yılında ortaya çıkan saltanat kavgaları sırasında güç kaybetmeye başlamıştır. 1178 yılında ise Sultan 2. Kılıç Arslan, bu beyliğin bölgedeki egemenliğine son vermiştir. Kâfir Samsun, yani Amisos ise Selçuklu himayesi altına girmiştir. Selçuklu hâkimiyetindeki bölge zaman zaman Bizans donanmalarının saldırılarına da maruz kalmıştır. Bu saldırılardan en kötüsü ise 2. Süleyman Şah döneminde 3. Aleksios’un emriyle gerçekleştirilen baskındır.
Cenevizlilerin ise Samsun’a kesin olarak ne zaman yerleştikleri belirlenememiştir. 1351 tarihli bir haritada Samsun’un Simisso adıyla gösterilmiş ve Ceneviz bayrağı ile resmedilmiştir. Samsun her ne kadar Sinop limanının gölgesinde kalsa da canlı bir ticaret limanına sahiptir. Ayrıca limanın kullanım alanının geniş olması Samsun Limanının önemini artırmıştır. Önemli bir liman kenti olan Amisos surlarla çevriliydi ve kentte Cenevizlilerin Podesta unvanı vererek atadıkları bir yönetici bulunuyordu. Ayrıca tersane ve gemicilik faaliyetleri açısından Müslüman Samsun sakinleri, Amisosluların deneyimlerinden yararlanıyorlardı. Önemli bir ticaret merkezi olan Amisos Limanından Karadeniz ticaretiyle ilgilenmeye başlayan Selçuklular da yararlanıyorlardı. Cenevizliler, Müslüman Samsun’un tüccarlarından çeşitli kumaşlar, halılar, madenler gibi ticari mallar aldıkları gibi Samsun Limanı’na gelen Ceneviz mallarını da yine bu Müslüman tüccarlar aracılığıyla Anadolu içlerine pazarlıyorlardı.
14. yüzyılın ortalarında Müslüman Samsun ve çevresi Eretna Beyliği’nin egemenliği altındaydı. Gıyaseddin Mehmet döneminde beyliğin hâkimiyetinin zayıflamasıyla Kubadoğulları bölgenin yönetimini ele geçirdi. 1398 yılında Kubadoğlu Cüneyt ise Yıldırım Bayezid’e herhangi bir şekilde direnmeden şehri terk etti. Ardından Samsun ve çevresi yönetimi de Bulgar Çarı Şişman’ın Müslüman olan oğlu Aleksandır’a verildi. Osmanlılar bu sırada Ceneviz kolonisi olan Kâfir Samsun’a dokunmadılar.
1404 yılında Bayezid’in oğlu Süleyman Çelebi’nin hâkimiyetinde bulunan Samsun bir süre sonra Candaroğulları’nın eline geçmiştir. Bayezid’in Ankara’da yenilgisinin ardından yöre Timur’un ordusu tarafından tahrip edildiyse de şehrin Ceneviz hâkimiyetindeki kısmı ayakta kalmıştır.
1419 yılında çıkan bir yangınla Kâfir Samsun tamamen yanmıştır. Bu sırada bölge tamamen boşaltılmıştır. Kâfir Samsun’un boşaldığı haberini alan Mehmet Çelebi, Rum Beylerbeyi Biçeroğlu Hamza Bey’i Samsun’un alınmasıyla görevlendirmiş, yangın sonrası büyük bir oranda boşalan şehir herhangi bir zorlukla karşılaşılmadan teslim alınmıştır.
1428’den itibaren Osmanlı yönetiminde kalan kentte Müslüman Samsun’u çevreleyen kalenin surları da ne yazık ki günümüze kadar ulaşmamıştır. Surların kalıntıları 1870 yılında şehrin yeniden inşası sırasında yıkılmıştır.
Çöküş Dönemi olarak adlandırılan son dönemlerinde Osmanlı Devleti iyice zayıflayınca topraklarının büyük bir bölümü yabancıların egemenliğine geçmiştir. 19 Mayıs 1919 Pazartesi günü Samsun’a ayak basan Mustafa Kemal Paşa, 20 Mayıs’ta Sadaret Makamına bir telgraf çekerek kesin ve net bir şekilde Anadolu’da bir ulusal mücadelenin başlayacağını şöyle bildirmiştir: “Ne millet ve ne ordu, varlığına karşı yapılan bu haksız tecavüzü sindirmeyecek ve kabul etmeyecektir.”
Samsun ve civarının asayişi ile ilgili olarak görevlendirilen Mustafa Kemal, Samsun’dan İstanbul’a gönderdiği raporlarda Türk ulusunun ve Türk vatanının bütün olarak kurtuluşundan bahsetmiş, bu kurtuluş için de ulusun azim ve kararına güvenmek gerektiğini belirtmiştir.
Samsun’un İngiliz işgalinde olması, şehirde Rum çetelerinin ve silahlı adamlarının varlığı, çok sayıda yabancı kontrol subayı ve memurlarıyla İngiliz gizli servis ajanlarının bulunması nedeniyle 25 Mayısta Havza’ya geçerek kurtuluş mücadelesi için planlarını buradan sürdürmüştür.