Rize Kuzeydoğu Anadolu’da Doğu Karadeniz kıyı şeridinin doğusunda; batıda Trabzon, güneyde Bayburt ve Erzurum, Doğuda Artvin İlleri, Kuzeyde ise Karadeniz ile çevrilidir. Güneyinde yer alan dağlar sahilden itibaren yükselmeye başlar. Yüksek dağ eteklerinden doğarak, yaklaşık 80 km uzunluğundaki kıyı şeridinden Karadeniz’e akan akarsuların yoğunluğu nedeniyle engebeli bir arazi yapısına sahiptir.
-Türkiye’nin İlleri Hakkında Genel Bilgiler Tam Liste-
İklim
Karadeniz Bölgesi’nin iklim özelliklerine sahip Rize’de kış ayları kıyı kesimlerde ılıman ve yağmurlu, dağlık kesimlerde soğuk ve kar yağışlı; yaz ayları ise genellikle ılıman geçer. Yıllık sıcaklık ortalaması 14ºC civarındadır. En düşük sıcaklık Ocak ayında -5/-6 ºC, en yüksek sıcaklık Temmuz ayında ortalama 32.5 ºC’dir. Bölge Türkiye’nin en çok yağış alan yerleşimlerindendir. Yıllık toplam yağış miktarı 2300 mm’nin, nem oranı %75’nin üzerindedir.
Bitki Örtüsü
Rengarenk kır çiçekleri, dağ çayırları ile kaplı olan yaylaların çevresi genellikle ladin türü çam ağaçları ile kaplıdır. Karadeniz kıyıları sahip olduğu yeşillikleri sadece bol yağmuruna değil, nemli ve sisli havasına da borçludur. Yaylalarda bitki örtüsü genel olarak köknar, ladin, sarıçam, sedir, kayın, meşe, ıhlamur, karaağaç, gürgen, kızılağaç, yabani fındık gibi ağaç türleriyle kardelen, yabani açelya, orman gülü, gökovan gibi binlerce çeşit kır çiçeği ile kaplıdır. Orman üst sınırının ötesinde bulunan yaylalarda ve çayırlık alandaki çiçek türleri arıcılığa olanak tanır. Dağlardaki su kaynaklarına yakınlığı ve çiçek çeşitliliği ile Anzer Balıyla dünyaca tanınan bir marka haline gelmiştir.
Flora
‘’Rize İlinin Karasal ve İç Su Ekosistemleri Biyolojik Çeşitlilik Envanter ve İzleme İşi’’ Mülga T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Rize İli Şube Müdürlüğünün koordinasyonunda gerçekleştirilmiştir. Proje Ağustos 2013’te başlamış olup, Kasım 2014 tarihinde tamamlanmıştır. Gerçekleştirilen çalışmalar sonucunda, 88 tanesi endemik olmak üzere 1552 tohumlu bitki türü, 600 tohumsuz bitki türü tespit edilmiştir.
Fauna
‘’Rize İlinin Karasal ve İç Su Ekosistemleri Biyolojik Çeşitlilik Envanter ve İzleme İşi’’ Mülga T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Rize İli Şube Müdürlüğünün koordinasyonunda gerçekleştirilmiştir. Proje Ağustos 2013’te başlamış olup, Kasım 2014 tarihinde tamamlanmıştır. Gerçekleştirilen çalışmalar sonucunda, 61 memeli türü, 239 kuş türü, 18 balık taksonu, 23 sürüngen türü, 9 çift yaşar türü ve 669 omurgasız hayvan türü tespit edilmiştir.
Ekonomik Yapı
Rize ekonomisi, çay tarımına ve çay işleme sanâyiine dayanır. Su ürünleri (balıkçılık) ve orman ürünlerinin de ekonomiye faydası büyüktür. Faal nüfûsun % 70’e yakını tarım sektöründe çalışır. Rize’nin çayı, hamsi balığı ve ketenden yapılan Rize bezi meşhurdur.
Tarım: Dağlık ve ormanlık bir alan olan Rize’de ovalar yok denecek kadar azdır. İl topraklarının sâdece % 1’i ovadır. Rize’de tarım denilince çay üretimi akla gelir. Türkiye’nin çay üretiminin üçte ikisine yakını Rize’de yetişir. İkliminin ılık oluşu ve bol yağış olması çay üretimine çok müsâittir. Çay tarımı 1940-1950 arasında yerleşmiş ve 1950’den sonra yaygınlaşmıştır. 40.000 hektarlık çay bahçelerinde ortalama 400.000 ton çay yetişir. Böylece çay tarımı Rize’nin esas tarım kolu olmuştur.
Sebzecilik mühim bir yer tutmaz. Daha çok mısır, fasulye ve patates yetiştirilir. Rize toprakları çok engebeli ve sürülmeye elverişli arâziler az olduğu için, kullanılan tarım araçları oldukça azdır.
Meyvecilik çaydan sonra ikinci derecede bir gelir kaynağıdır. Armut, elma, fındık ve mandalina yetişir. Rize’de yetiştirilen dağ pirinci sulamaya ihtiyaç göstermez. Dünyâca ünlü ve çok az bir ekim alanında yetişen puro tütünü, Rize’nin Pazar ilçesinde yetişir.
Hayvancılık: Rize ilinde, çay tarımı yaygınlaştıkça mısır tarımı gerilemiş ve buna bağlı olarak hayvancılık da eski önemini kaybetmiştir. Fakat yayla ve platolar zengin otlak ve mer’alarla kaplıdır ve hayvancılığa çok müsâittir. Arıcılık hızla yayılmaktadır. İkizdere’nin anzer balı çok meşhur ve kıymetlidir.
Balıkçılık oldukça ileridir. Balık üretiminde Ordu, Trabzon ve İstanbul’dan sonra dördüncü sırada yer alır. Rize kıyıları bol ve kaliteli balık potansiyeline sâhiptir. Rize balıkçıları, 30-40 tonluk balıkçı tekneleriyle açık deniz balıkçılığı da yaparlar. Kıyılarında hamsi, kefal, istavrit, palamut, barbunya, kalkan, zargana, izmarit, mezgit, lüfer, kırlangıç, torik, karagöz, tirsi ve levrek gibi kıymetli balıklar bol miktarda bulunur.
Fındıklı ilçesi Çağlayan köyünde alabalık üretme tesisleri vardır. Bâzı akarsularda da alabalık, incikefali, kayabalığı, denizanası bulunmaktadır.
Ormancılık: Rize’de 150.000 hektar orman ve 35.000 hektar fundalık alan vardır. Ormanlarda kayın, kızılçam, kestane, kızılağaç, akarağaç, titrek kavak, aksöğüt, gürgen, meşe, dişbudak ve çeşitli yabânî meyve ağaçları bulunur.
Orman içinde 46 ve orman bitişiğinde 38 köy vardır. Senede 100.000 m3 sanâyi odunu ile 70 ster yakacak odunu elde edilir.
Mâdencilik: Rize’de oldukça zengin bakır, manganez ve kaolin yatakları vardır. Bunlardan yalnız az miktarda manganez çıkarılmaktadır.
Sanâyi: Rize’de sanâyi, çay işleyen fabrika ve atölyelere dayanır. Çay işleyen 20 fabrika ve 15 atölye, bu fabrikaların yedek parçası ve tâmiratını yapan ana tâmir fabrikası, çay paketleme ve ambalaj fabrikası vardır. Çay fabrika ve atölyelerinin dışında un fabrikaları, kereste fabrikaları, döküm fabrikaları, (lokum, reçel, helva ve şekerleme yapan) şekerli yiyecekler fabrikası, alüminyum mutfak eşyâsı üreten fabrika, balık unu ve balık yağı fabrikası ve çivi ve tel fabrikası gibi sanâyi kuruluşları vardır.
Ulaşım: Rize’nin ulaşımı kara ve deniz yolu iledir. İl dâhilinde karayolu ulaşımı yetersizdir. Kıyı şeridinde ulaşım yeterlidir. Fakat ilçelere gidildikçe ulaşım güçleşir. Sinop’tan Hopa’ya kadar uzanan Karadeniz kıyı yolu merkez ilçe (Rize), Çayeli, Pazar, Ardeşen ve Fındıklı ilçeleri bu yol üzerindedir. İyidere’de kıyı yolundan ayrılıp Güneyce bucağına uzanan ikinci bir devlet yolu vardır.
Rize’de yeni yapılan limana, oldukça büyük gemiler yanaşabilmektedir. Çayeli, Pazar ve Fındıklı ilçelerinde balıkçı barınakları vardır. İstanbul’dan Rize’ye gemi seferi muntazam olarak yapılmaktadır. Karayolu olarak İstanbul’a 1200 km, Ankara’ya 839 km ve İzmir’e 1422 km’dir.
Rize İlçeleri
Pazar : İlçe Toplam Nüfusu : 80.473 Yüzölçümü : 315 km² Rakım : 10 İlçe merkezi, deniz kıyısında Pazar Deresi’nin denize döküldüğü yerde kurulmuştur.Rize-Artvin karayolu ilçeden geçer.İlçe toprakları dar kıyı ovası ile hemen ardından yükselen dağlardan meydana gelir.Dağlar derin akarsu vadileriyle parçalanmış olup ormanlarla kaplıdır.Başlıca akarsuları Pazar,merdivenli,kalecik,bodaçavi ve ocak dereleridir.İlçe Belediyesi 1854’de kurulmuştur.Pazar,deniz seviyesinden 10 metre yükseklikte Artvin-Rize devlet yolu üzerinde,doğu-batı yönünde kurulmuştur.Doğusunda Ardeşen , batısında Çayeli,güneyinde Çamlıhemşin ile Hemşin,kuzeyinde ise Karadeniz yer alır. Pazar-Ardeşen arasındaki çok dar kıyı düzlüğü ve dar Pazar Deresi vadi tabanı dışında ilçe tamamıyla dağlıktır.Harita üzerinde tabanı deniz kıyısında olan bir üçgene benzer.Bu üçgen deniz kıyısında 21 km, kuzey-güney yönünde ise 30 km uzunluktadır.Türkiye’nin en yağışlı bölgesi içinde olduğundan yılda ortalama 2.332 mm3 yağış almaktadır.Temmuz ve nisan ayları arası çok yağışlıdır,yıllık yağışın %86’sı bu dönemde düşer.Nisan,mayıs ve haziran aylarında az yağışlıdır.Hakim yağmur tipi sikloniktir.Yazları ise konveksiyon adı verilen sağanak yağmurlar görülür.Karlı günlerin sayısı fazla değildir.En sıcak ay 22,4 °C ile Ağustos başlangıcı,en soğuk ay ise 6,6 °C ile ocak ayıdır.
Fındıklı : İlçe Toplam Nüfusu : 15.927 Yüzölçümü : 419 km² Rakım : 10 •Fındıklı, Rize`nin 60 km doğusunda yer alan bir sahil ilçesidir. Doğusunda Arhavi batısında Ardeşen güneyinde Yusufeli ilçeleri ve kuzeyinde ise Karadeniz ile çevrilidir. •13 km kıyı şeridi vardır. Kıyıda çok az olan düzlük alanlar Kaçkarlar`a doğru tepeler ve dağlar şeklinde yükselir. Vadiler arasında yer yer düzlükler mevcuttur. İlçe topraklarını Sümer, Arılı, Yeşildere ve Çağlayan derelerinin etrafındaki vadiler oluşturur. Bu dereler boyunca otlaklar ve yaylalar bulunur. Kaçkar eteklerine doğru yükseldikçe daimi kar sınırları ile karşılaşılır. •Tipik Karadeniz arazi yapısı ve iklimine sahip olan Fındıklı`da yılın 6 ayı kapalı, 4 ayı çok bulutlu ve yılın yarısı yağışlı geçmektedir. Yıllık yağış miktarı 2500 den 3000 mm3 `e çıkmakta olup, en yüksek nem oranı %95, en düşük nem oranı %40 civarıdır. En büyük sıcaklık 30 °C ,en düşüğü ise 4 °C civarındadır. •Yöre halkının bölge şartlarına göre geçim kaynağı,başta çay ve fındık olmak üzere kısmen narenciye,meyvecilik,su ürünleri,arıcılık ve hayvancılıktır.İlçe sınırları içinde çok sayıda çay fabrikası bulunur.Son yıllarda yeni bir ürün olan kivinin üretimi alternatif ürün olarak yaygınlaşmaktadır. •Eski ismi Viçe’dir.1953’de ilçe olan Fındıklı’nın Belediyesi 1948 de kurulmuştur.11 Haziran’ın 1947 tarihinde çıkarılan 5071 sayılı yasa ile Viçe bucak olmaktan çıkarılıp ilçe haline gelmiştir,27 Kasım 1953 yılında çıkan 6190 sayılı kanun ile Artvin ilinden alınıp Rize iline alınmıştır.
İyidere : İlçe Toplam Nüfusu : 8.559 Yüz Ölçümü : 25 km² Rakım : 10 •Doğusunda Derepazarı, batısında Of, güneyinde Kalkandere ve kuzeyinde Karadeniz ile çevrilidir. İlçe merkezi denizin kıyısında kurulmuş olmasına rağmen ilçenin güneyini boydan boya bir duvar gibi kaplayan Doğu Karadeniz Dağları ile doğu ve güneye gidildikçe rakım yükselir. •İlçe , yerüstü kaynakları bakımından oldukça zengin durumdadır. En önemli su kaynağı İyidere Deresi`dir. •Kıyı kesiminde ılık ve bol yağışlı iklim olmasına rağmen, içerilere doğru gidildikçe rakımın artmasıyla birlikte iklim sertliği görülür. Ortalama sıcaklık 14℃`dir. •M.Ö 700 yıllarında Miletoslular tarafından kurulan yerleşim Roma, Bizans ve Pontus Rum egemenlikleri yaşar, 1461 yılında Osmanlı Devleti sınırlarına katılır. Eski adı ‘Aspet’ olan İlçe merkezi Cumhuriyet`in kurulmasından sonra Bucak olarak yapılandırılır. İçinden geçen İyidere Çayı ilçeye adını verir. 1990 yılında ilçe olur. •Tarım, sürdürülen faaliyetlerdendir; özellikle çay üretimi yapılır. Çay tarımı gelişmeden önce mısır, kenevir, narenciye, fındık üretimi ve hayvancılık da yapılmaktaydı ancak zaman içinde bu üretimler yoğunluğunu kaybedince çevre illere ve büyük şehirlere göç süreci yaşanır. •İyidere sınırları içinde kurulmuş fabrikalarla aynı zamanda bir sanayi bölgesi durumundadır
Çamlıhemşin : İlçe Toplam Nüfusu : 6089 Yüzölçümü : 700 km² Rakım : 310 Pazar, Ardeşen, Çayeli, Hemşin, İspir, İkizdere ve Yusufeli ilçeleri ile sınırları olan Çamlıhemşin; Rize`nin adı en fazla anılan ilçelerinden biridir. Bugün popüler bir yayla turizm merkezi durumundaki kaplıcasıyla ünlü Ayder Yaylası, sınırları içindeki Kaçkar Dağları Milli Parkı, tarihi köprüleri ve konakları, şelaleleri, yaz aylarında hareketlenen yaylaları ile kenti ziyaret edenlerin mutlaka uğradığı noktalardandır. •Doğu Karadeniz Bölgesi`nin engebeli topografyası tarımsal üretimde çeşitliliği kısıtlar. Bu nedenle bölgenin genelinde ormancılık ve arıcılık en önemli gelir kaynakları olarak öne çıkar, tarım, azda olsa da sürdürülmektedir. İlin genelinde olduğu gibi Çamlıhemşin de çay üretiminde belirgin bir paya sahiptir. •Doğal güzellikleri sayesinde Çamlıhemşin, Rize`nin turistlik potansiyelini sırtlayan merkezi konumundadır. •Çamlıhemşin yerel halkının büyük çoğunluğu büyük kentliği göçmüş durumdadır. Geçimlerini bu şehirlerinde sağlayıp, her fırsatta memleketlerine geri döndükleri bir yaşam tarzını benimsemişlerdir. Göç etmeyen ilçe halkı ise, mevsimlik orman işçiliği fabrika işliği, ilçe merkezinde fırın, bakkal, ayakkabıcılık gibi dallarda esnaflık yapmayı sürdürmektedir. •Çamlıhemşin yöresinde gurbetçiliğin tarihi 1930`lara değin uzanır. Bu yıllarda Rusya ve Polonya`ya gurbete gidenler pastacılık ve fırıncılık zanaatlerinde ustalaşmış ve geri döndüklerinde bugün büyük kentlerde efsaneleşmiş pastane ve fırınların`da sahibi olmuşlardır. İstanbul, Ankara ve İzmir`deki enbüyük pasta ve fırın zincirlerinin sahibi genellikle Çamlıhemşinli`dir. •Bölgenin turizme açılmasıyla birlikte turistlik lokanta, otel ve alabalık yetiştiriciliği gibi alanlarda`da faaliyetler gösterilmeye başlanmıştır. Özellikle Ayder`de artan turizm talebine bağlı olarak el işlemeciliği küçük de olsa bir gelişme göstermiştir. Yöre kültürünün (yerel mutfak, yemeni, çorap, kuşak v.s ve ahşap işçiliği) el yapımı ürünleri turistlerin ilgisini çekmektedir. •Geçmiş yıllarda yoğun olara yapılan hayvancılık günümüzde yok denilecek kadar azdır. İlin özellikle 2000 m`den daha yüksek rakımlı yaylalarında görülen otlak ve çayırlar hayvan yetiştiriciliği açısından büyük önem taşımaktadır. Çamlıhemşin sınırları içinde sığır yetiştiriciliği önemli hayvancılık faaliyetlerinden biridir. •Yöredeki iklim ve doğa olanakları sayesinde bölgede arıcılık da gelişmiş noktadadır. Özellikle dağların yüksek kesimlerinde ve yaylalarda endemik ve çok çeşitli bitki türlerin varlığı yöre balının niteliğini yükseltmekte, mevsimsel olarak arılar bu bölgelere taşınmaktadır. Dünyaca ünlü Anzer (İkizdere) Balı kadar Ayder ve karakovan balı da sevilen bal türleridir.
Derepazarı : İlçe Toplam Nüfusu : 7.508 Yüzölçümü : 29 km² Rakım : 10 •Batısında İyidere, kuzeyinde, Karadeniz, doğusunda Merkez ilçesi ve güneyinde İkizdere ile çevrilidir. •Karadeniz iklim koşulları ilçe için de geçerlidir; ılık ve bol yağışlıdır. Yıllık ortalama sıcaklık 14-15 °C`dir. •Ekonomisi çay üretimine dayalı ilçede altı adet çay fabrikası bulunur. Özellikle Mayıs-Ekim ayları arasında mevsimlik ilçeleri ilçenin çay tarlalarında görmek mümkündür. İklim çaylık alanlar için hayli uygunsa da küçük çaplı mısır, fasülye, yaprak lahana, portakal ve mandalina yetiştiriciliği de yapılmaktadır. •Yöre halkı kendi ihtiyacını karşılayacak düzeyde balıkçılık da yapmaktadır. Hamsi başta olmak üzere mezgit ve istavrit`de avlanır. •Derepazarı 1949 yılında Merkez ilçesine bucak iken, 1954 te belediye teşkilatı kurulmuştur.1990 yılında ise ilçe statüsüne yükselmiştir. •İlçe şirin görünümü, sahile olan yakınlığı ve çay tarlalarındaki geleneksel yaşamıyla görülmeye değerdir.
Ardeşen : İlçe Toplam Nüfusu : 40.700 Yüzölçümü : 629 km² Rakım : 10 •Doğusunda Fındıklı, batısında Pazar, güneyinde Kaçkar Dağları ve kuzeyinde Karadeniz ile çevrelidir. •İlçenin akarsuları Fırtına Deresi, Dolana Çayı ve Yeniyol Deresi`dir. Akarsuların denizle birleştiği dağ vadi ağızları dışında ova olarak adlandırılabilecek düzlükler yoktur. •Ardeşen güneyini kaplayan dağların yanı sıra kuzey ve kuzeydoğu yönünde bulunan 3000 m yüksekliğindeki Kafkas Dağları`nın kuzey rüzgarlarından koruyucu etkisiyle kapalı bir mikroklima havzası oluşturur. •Sarp ve engebeli arazi yapısının ve ikliminin`de etkisiyle bitki örtüsünü genelde 700-2300 m yüksekliğindeki kısımları kaplayan ormanlar oluşturur. Ormanlar ilçe arazisinin %23.74`ünü oluşturur. •Ekonomi, tarıma dayalıdır. Yüksekliğin 600 m`ye ulaştığı yerlerde çay ve fındık bahçeleri yer alır. •Hayvancılık, çay üretiminin yapılmadığı yüksek kesimlerde faaliyet olarak sürdürülmektedir. •Nispeten yaygın olan ikinci tarımsal faaliyetlerden biri de arıcıktır. •Su ürünleri üretimi kıyı balıkçılığı şeklinde yapılmaktadır. Son yıllarda ilçede kültür balıkçılığı hızla artmaktadır. İrili ufaklı alabalık üretim tesisleri mevcuttur. İlçede hamsi dışında avlanan başlıca deniz balıkları mezgit ve istavrittir. •1953`te ilçe olan Ardeşen`in belediyesi aynı sene kurulmuştur.
Kalkandere : İlçe Toplam Nüfusu : 11.738 Yüzölçümü : 95 km² Rakım : 130 Kentin Batısında konumlanan ilçe, Merkez, İyidere, İkizdere ve Trabzon’un Of ilçeleriyle çevrilidir.Kent merkezine uzaklığı 21,sahile ise 13 km’dir. İlçe merkezi,Doğu Karadeniz dağlarının yüksek yamaçlarında yer alır. Engebeli bir araziye sahiptir. Yükseklikleri 1000 m ‘nin altında olan birçok tepe mevcuttur. Ormanla kaplı dağlar, akarsu vadileriyle parçalanmış durumdadır. Kentin önemli su kaynaklarından İyidere ilçe sınırları içinde kalır.Bölgede vadi aralarında büyük-küçük birçok dere akar. Ekonomisi tarıma dayanır.Başlıca tarım ürünü Çay’dır. Armut, patates, mısır ve fındık üretimi de yapılır. Dağlık kesimlerde hayvancılık sürdürülmektedir. Yıllık ortalama yağışlı gün sayısı %72, ortalama nem oranı %75, yıllık ortalama sıcaklık ise 14 °C’dır.
Hemşin : İlçe Toplam Nüfusu : 12.850 Yüzölçümü : 107 km² Rakım : 170 •Hemşin,Rize’nin eski yerleşim yerlerinden olup yeni bir ilçesidir.Kuzeyinde Pazar,Batısında Çayeli ve Kaptanpaşa, Güneyinde Çamlıhemşin yaylaları ile komşudur. •Denizden 18 km içeride konumlanır.Rize kent merkezine 57 km uzaklıktadır. •İlçe merkezi,bu büyük Doğu Karadeniz dağlarının yüksek bir yamacında kurulmuştur.Eski ismi Ortaköydür. •İlçe toprakları dağlıktır.Dağlar,akarsu vadileriyle parçalanmıştır.Alp-Himalaya orojenezi içrerisinde yer alır.Yörenin Güneyindeki dağlık alan Tatos dağlarının Çatalkaya kesimidir.Bu yüksek dağlar pek çok sayıdaki nehirle derin şekilde yarılmıştır.Minastı tepesi 1800 m Pamukçuk Tepesi 1660 m,Üsküt Tepesi 1490 m yüksekliktedir. 2000 m yükseklikteki Gedalmaç belinin batısından kıvrılarak devam eden Tokça Tepesi 1453 m,Çalver Dağı ise 1000 m’dir.Bu dağ sırası Kantarlı mevkisi’nde dere içinde Armut Dibi’nde 500 m seviyeye inmektedir.Bu tepeler arasında derin şekilde yarılmış kaynağını eriyen karlardan ve yağmurlardan alan bir takım yan dereler oluşmuştur. •Hemşin,ılıman kuşağın yüksek enlem iklim tipine girmektedir.Her mevsim yağışlı yazları serin,kışları ılıktır.Dağlar denize paralel olduğundan hava kütlerleri buralarda bol miktarda yağmur bırakırlar. •Cumhuriyet Döneminde 1924 yılında yapılan düzenlemeyle tekrar Pazar’a bağlı bir bucak oluşmuştur.Son olarak 1990 da 3644 sayılı kanunla Hemşin yeniden ilçe olarak kurulmuş,1991 itibarıyla Hemşin ilçe olma statüsüne yeniden kavuşmuştur. •Ekonomisi tarıma dayanır.Yetişen belli başlı ürünler,mısır,fasülye,karalahana,patates ve çaydır.Son zamanlarda kivi üretimi de ilçe halkının özel çabasıyla gelişmeye başlamıştır.Hayvancılık gelişmiş durumdadır.İlçede Arıcılık da önemli bir gelir kaynağıdır.Hemşin’in dağlık ve meyilli bir araziye sahip olması tarım yapılmasını güçleştirmektedir.Akarsular,yaylalardaki küçük göletler ve suni alabalık tesisleri üzerinden balıkçılıkta yapılmaktadır. •Hemşin,Karadenizli yaşam tarzını sürdüren,kendine özgü insanlarıyla ilgi çekici Rize ilçelerindendir.
Çayeli : İlçe Toplam Nüfusu : 42.030 Yüzölçümü : 457 km² Rakım : 10 •Çayeli, Rize`nin 19 km doğusunda konumlanır. Doğuda Pazar, güneyde Çamlıhemşin ve İkizdere, batıda Merkez ilçeleri ile komşudur. Kuzeyden Karadenizle çevrilidir. •Dağkıyı şeridi ve hemen arkasında yükselen denize paralel sıradağlarıyla tipik bir Doğukaradeniz ilçesidir. İlçenin büyük bölümü, Doğukaradeniz Dağları`nın en büyük kesimini oluşturan Rize dağları ile kaplıdır. Güney ucunda yükseldi 2000 m`yi aşar. •BüyükDere Çayı ilçeden geçip Karadeniz`e kavuşur. •Ekonomisi tarıma dayalı olan ilçenin başlıca geçim kaynağı çay kaynağıdır. Çayeli`nde hem yerleşim, hem de tarım için elverişli tek alan dar kıyı şerididir. Nüfusun büyük çoğunluğu da burada toplanmış durumdadır. Meyvecilikde gelişmiş durumdadır; armut ençok yetiştirilen meyvelerdendir. Dağ köylerinde hayvancılık ön plana çıkar. Topraklarında bakır yataklarına sahip olan ilçede çay fabrikaları, mıcır ve kum fabrikası gibi sanayi kuruluşlarıda yer alır.
İkizdere : İlçe Toplam Nüfusu : 5568 Yüz Ölçümü : 954 km² Rakım : 550 •İkizdere İlçe merkezi, yüksekliği 2000 m`yi bulan sarp ve yüksek Rize dağlarının birleştiği derin vadide kuruludur. Karşılıklı birbirine bakan iki dağın ortasında Çamlık Deresi ile Cimil Deresi`nin birleştiği yerde kurulan ilçe ‘iki dere’ anlamında kullanılan İkizdere adını almıştır. •% 45 dolayında eğim arz eden sarp dağların alçak kısımları ormanlarla kaplı olup, yükseklere doğru çıktıkça bu ormanlar yerini çıplak yaylalara terk eder. Bitki örtüsünün büyük kısmını kaplayan ormanlarında iğne yapraklı ağaçlar, kızılağaç, gürgen, meşe, kestane, ladin, köknar ağaçlar bulunur. •Tipik Karadeniz iklimi ilçede de hüküm sürer, her mevsim yağışlıdır. Yıllık sıcaklık ortalaması 11 ℃`dir. Yıllık ortalama yağış 1102 mm, yıllık ortalama bağıl nem % 74.05`dir. •1933 yılına kadar ismi kura-i Seba olarak bilinen ilçe bu tarihten sonra bucak merkezi olarak İkizdere adını almışır. 1954`te ilçe olan İkizdere`nin belediyesi 1952`de kurulmuştur. •Ekonomisi tarıma dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri çay ve patates olup, ayrıca az miktarda mısır, armut, fındık ve kivi yetiştirilir. Yaylacılık metoduyla sığır ve koyun beslenir. Arıcılık gelişmiştir, Anzer balı meşhurdur. Bu balın üretiminin yapıldığı Anzer Yaylası; Çamlık Mesiresi, Çağırankaya ve Ovit Sınırları içinde yer alır. •Trabzon, İspir, Çamlıhemşin, Rize, Kalkandere ve Çayeli ile komşu olan İkizdere, Doğu Karadeniz bölgesinde yaylaları ile tanınmış ilçelerden biri. Doğuda Çağırankaya dağları, batıda Rüzgarlı Köyü Manle Dağları bulunur.
Güneysu : İlçe Toplam Nüfusu : 12.850 Yüz Ölçümü : 107 km² Rakım : 170 •Doğuda Çayeli, batıda İkizdere, kuzeyde Merkez ve güneyde Erzurum ili ile çevrilidir. Karos Dağı`nın güneyinde, Kıbledağı ve Ayane tepelerinin eteğinde kurulmuştur •İlçede yükseklikleri 2000 m` nin altında kalan bir çok tepe mevcuttur. En yüksek tepesi Kıbledağı`dır. Engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Arazinin tümü bitki örtüsü ile kaplıdır. Düzlük denebilecek arazi hemen hemen yok gibidir. •Vadi aralarından büyük küçük çok sayıda dere akmaktadır. Ballı dere, İslahiye Kıbledağı ve Gürgen dereleri ilçe merkezi civarlarından birleşerek Potomya Çayı`nı meydana getirirler. •Dört mevsim ılıma ve yağışlı bir iklime sahiptir. •Eski adı Potomya`dır. İlçenin Taşlıdere havzası`nın iki önemli kolu olan Salarha Deresi ile Potomya Deresi arasında kaldığı için bu ismi aldığı bilinmektedir.1942 yılına kadar Rize`ye bağlı köy olarak yönetilmiş, 1942 yılında bucak merkeziyken, 1987 yılında ilçe olarak yapılandırılmış ve 1988 yılında ilçe statüsüne kavuşmuştur. •Güneysu halkının temel geçim kaynağını tarım ve tarıma dayalı sanayi oluşturur. Başlıca tarım ürünü çaydır. Son yıllarda alternatif olarak kivi de yetiştirilmeye başlanmıştır. Yüksek kesimlerde hayvancılık yapılır. İlçede çok sayıda fabrika da bulunur. •Türkiye Cumhuriyeti Başkanı Recep Tayyip Erdoğan`ın doğduğu ilçedir. Yaşamış olduğu ev, ilçe merkezinde bulunmaktadır.
Rize Ulaşımı
Karayolu : Türkiye’nin tüm bölgelerinden karayolu bağlantısı mevcuttur. Rize batıda Trabzon’a 76 km, güneyde İkizdere ilçesi üzerinden Erzurum’a 251 km, doğuda Artvin’e 159 km uzaklıktadır.
Havayolu : Hava yolu ile ulaşım Trabzon ve Erzurum üzerinden sağlanır. Trabzon Hava Limanına uzaklık 70 km’dir.
Demiryolu : Demiryolu ulaşımı 2022 itibarıyla Rize’de bulunmamaktadır.
Rize Yeryüzü Şekilleri ve Bilgileri
Fındıklı Horhat yaylası : [Yayla] ,
Güneysu Handüzü Yaylası : [Yayla] ,
Çamlıhemşin Palovit Şelalesi : [Şelale] ,
Fındıklı Kıyıcık Plajı : [Plaj] ,
İkizdere Varda Yaylası : [Yayla] ,
Çamlıhemşin Huser Yaylası : [Yayla] ,
Soğanlı Gölleri : [Göl] ,
Çayeli Halk Plajı : [Plaj] ,
İkizdere Cencebay yaylası : [Yayla] ,
Aksu Gölleri : [Göl] ,
Çamlıhemşin Bulut Şelalesi : [Şelale] ,
Yeşil Göl : [Göl] ,
Çamlıhemşin Ayder Yaylası : [Yayla] ,
Yukarı Eğrisu Gölleri : [Göl] ,
Çamlııhemşin Elevit Yaylası : [Yayla] ,
Pazar Hamidiye Plajı : [Plaj] ,
Çamlıhemşin Aşağı Kavron Yaylası : [Yayla] ,
Çamlıhemşin Çaymakçur Yaylası : [Yayla] ,
İkizdere Kaban Yaylası : [Yayla] ,
İkizdere Çifteköprü (Meles) yaylası : [Yayla] ,
Çayeli Marbudam (orta) Yaylası : [Yayla] ,
Çamlıhemşin Tirovit Yaylası : [Yayla] ,
İkizdere Garzavan yaylası : [Yayla] ,
Çamlıhemşin Yukarı Kavron Yaylası : [Yayla] ,
Fındıklı Sakura Yaylası : [Yayla] ,
Ovit Dağbaşı Gölü : [Göl] ,
İkizdere Gürdere Şelalesi : [Şelale] ,
Pazar Sivrikale Plajı : [Plaj] ,
İkizdere Manle Şelalesi : [Şelale] ,
İkizdere Manle Yaylası : [Yayla] ,
İyidere Yalıköy Plajı : [Plaj] ,
Çamlıhemşin Koç Kabanı Şelalesi : [Şelale] ,
Çayeli Zegistal yaylası : [Yayla] ,
Fırtına Deresi : [Nehir] ,
Çayeli Çirmaniman yaylası : [Yayla] ,
Çayeli Cocoğ yaylası : [Yayla] ,
Pileki Mağarası : [Mağara] ,
Çayeli Gundihan yaylası : [Yayla] ,
Fındıklı Çatak yaylası : [Yayla] ,
İkizdere Mahura (Büyük) Yayla : [Yayla] ,
Çamlıhemşin Amlakit Yaylası : [Yayla] ,
Fındıklı Çamlık yaylası : [Yayla] ,
Çayeli Ağaran Şelalesi : [Şelale] ,
İkizdere Büyük Yayla : [Yayla] ,
Çayeli Ambarlı yaylası : [Yayla] ,
Hemşin Deresi : [Nehir] ,
İyidere Sarayköy Plajı : [Plaj] ,
Çamlıhemşin Palovit Yaylası : [Yayla] ,
İkizdere Cimil Başköy yaylası : [Yayla] ,
Çayeli Marbudam (incesu) Yaylası : [Yayla] ,
Çifte Göller : [Göl] ,
Verçenik Dağı : [Dağ] ,
Fındıklı Yeniköy Plajı : [Plaj] ,
Çayeli Limanköy Halk Plajı : [Plaj] ,
Ardeşen Golezana yaylası : [Yayla] ,
Ardeşen Eğrisu yaylası : [Yayla] ,
Çağlayan Deresi : [Nehir] ,
Ardeşen Tobamgza yaylası : [Yayla] ,
Ardeşen Karaoğlu Plajı : [Plaj] ,
Sarinçof Yıldızlı Gölü : [Göl] ,
Tatos Gölleri : [Göl] ,
Çamlıhemşin Sal Yaylası : [Yayla] ,
Büyük Dere : [Nehir] ,
Çifte Göl : [Göl] ,
İkizdere Göl yayla : [Yayla] ,
Çamlıhemşin Pokut Yaylası : [Yayla] ,
Fındıklı Gürcüdüzü Çatakyolu Şelalesi : [Şelale] ,
Merkez Alipaşa Plajı : [Plaj] ,
Çamlıhemşin Çoponi Şelalesi : [Şelale] ,
Fındıklı Gürcüdüzü Yaylası : [Yayla] ,
Ardeşen Çetekalevi Şelalesi : [Şelale] ,
Çayeli Şemkevut yaylası : [Yayla] ,
Çamlıhemşin Ağlayansu Şelalesi : [Şelale] ,
İkizdere Anzer (Ballıköy) Yaylası : [Yayla] ,
Gündoğdu Bozukkale Plajı : [Plaj] ,
Ardeşen Çarkıruba Şelalesi : [Şelale] ,
İkizdere Sivrikaya Yaylası : [Yayla] ,
İkizdere Vaşa yaylası : [Yayla] ,
İkizdere Homeze yaylası : [Yayla] ,
İkizdere Petran Yaylası : [Yayla] ,
Çamlıhemşin Hacivanak Yaylası : [Yayla] ,
Taşlıdere : [Nehir] ,
Ardeşen Sırt Yayla : [Yayla] ,
İkizdere Buzluğan yaylası : [Yayla] ,
İkizdere Arçevit yaylası : [Yayla] ,
Derepazarı Eskitoğlu Şelalesi : [Şelale] ,
Çayeli Eğnacor yaylası : [Yayla] ,
Çamlıhemşin Kaçkar Yaylası : [Yayla] ,
İkizdere Cimil Şelalesi : [Şelale] ,
Yedi Göller : [Göl] ,
Hemşin Tahpur Yaylası : [Yayla] ,
Sefkar (Şarpinovit) Gölü : [Göl] ,
Kalkandere Çağlayan Şelalesi : [Şelale] ,
Eğrisu Gölü : [Göl] ,
Fındıklı Karali Köyü Şelalesi : [Şelale] ,
Çamlıhemşin Verçenik Yaylası : [Yayla] ,
Çamlıhemşin Samistal Yaylası : [Yayla] ,
Hemşin Akyamaç Köyü Şelalesi : [Şelale] ,
İkizdere Eğvana Şelalesi : [Şelale] ,
Ardeşen Komati yaylası : [Yayla] ,
İkizdere Çağırankaya Yaylası : [Yayla] ,
Çamlıhemşin Gelintülü Şelalesi : [Şelale] ,
Kaçkar Dağı : [Dağ] ,
Çamlıhemşin Avuser Yaylası : [Yayla] ,
İyidere Deresi : [Nehir] ,
İkizdere Cimil Akırgel Şelalesi : [Şelale] ,
Rize tarihçesi
İLİN ADININ KAYNAĞI
Rize’nin tarihi öncesi hakkında bilgilerimiz sınırlıdır. Yöreye hakim olan orman dokusu nedeniyle, Rize’nin tarih çağları ile ilgili bilgilere ışık tutacak arkeolojik bulgular da bu güne kadar ortaya çıkarılamamıştır. Rize’nin tarihi ancak komşu illerin ve bölgelerin tarihleri ile bağlantılı olarak ele alınabilmiştir. Rize ilinin adı ile ilgili olarak değişik görüşler ileri sürülmüştür; Yunanca pirinç anlamına gelen Rhisos, Rumca’da “RIZA” olarak dağ eteği anlamında kullanılmıştır. Osmanlıca’da ise “RİZE” ufak kırıntı, döküntü anlamındadır. Ayrıca Erzincan’ın Sakalar dönemindeki “Eriza” olan adının başındaki “e” sesinin düşmesi ile adaş olarak Rize için de kullanıldığı ifade edilmektedir.
İLK TARİHİ İZLER
Rize ili ve çevresinin bilinen ilk hakim ahalisi, bitişken dilli ve Asya kökenli kavimlerdir. Bunlar Rize ve çevresinde tarım ve hayvancılıkla geçinen yerleşik topluluklarıdır. Bu topluluklardan “KULKU-KULKHA”ların adına, Erzurum yöresini kendi ülkesinin topraklarına katan URARTU kralı II. SARDUR (M.Ö. 765-735) ‘un Çıldır gölünün güneyinde Taşköprü köyünün üstündeki kayalıklara kazdırdığı çivi yazılı kitabede rastlanmıştır. M.Ö. 2000’lerde Kafkas dağları ile Karadeniz’in kuzeyinde yaşayan Kimmerler’in Ülkesi, M.Ö. 720 yıllarında Sakalar tarafından işgal edildi. Kimmerler’in Azak denizi ile Kafkaslar arasında yaşayan kolu, Sakalar’ın baskısı ile M.Ö. 714 yıllarında yurtlarını bırakarak Aras ve Çoruh nehri boylarınca yayıldılar. Kimmerler’in bu ilk göçleri, en eski destani Gürcistan tarihi olan “Kartlis-Çkhovrebe”da kartli (Gürcistan) ve komşularını esarete aldıkları ilk seferi diye anılmaktadır.
Daha sonraları Kızılırmak ve Adana Bölgesine kadar hakim olan Kimmerler’den, Trabzon-Bayburt arasındaki Kemer dağı, Rize Çayeli İlçesi çıkışındaki Kemer köyü, Kızılırmak boyundaki Gemerek ile Kars’ın doğusunda yer alan Ümrü gibi coğrafya adları günümüze kadar gelmiştir. Aşağı Tuna ve Karpatlara kadar Doğu Avrupa’ya hakim olan Sakalar M.Ö. 680 yılında kendilerine itaat etmeyen son Kimmerler’i de yenerek Azerbaycan ve Gürcistan’a yayıldılar. Saka Kralı MADOVA’nın M.Ö. 626’da Medler’ce hile ile öldürülmesi üzerine Heredot’un andığı “Asya’da 28 yıl süren Sakaların hakimiyetleri” sona erdi. Saka göçleri sırasında, Aşağı Çoruh ve Rize-Batum arasına “Kalaç” adlı bir Türk boyu yerleşmiştir. Bu boyun yerleştiği bölgeye, M.S. 150 yıllarında yazılan PTOLEMEUS’un coğrafyasında Kalarzen, Gürcü kaynaklarda ise Klarc-et (=Klarç yurdu) denmektedir. Batom-Rize arasında güneyden Karadeniz’e esen sıcak rüzgarlar hala “Kalaş yeli” olarak anılmaktadır.
Ayrıca Rize yöresindeki Türkmen/Oğuz topluluğu içinde yer alan Askur Boyunun Rize’nin doğusundaki Askoroz çayı diye bilinen çaya adını vermiş olması gerektir. Yine Sakaların Horosan kolunun gelen Arşaklar ve Balkarlar Bayburt çevresi Çoruh vadisi boyunca yerleşmişlerdir. Bu yüzden Bayburt ve İspir’in kuzeyindeki sıra dağlara günümüze kadar ve hece kaymasıyla “Balkal” ve buradan güneye doğru esen yağmur getiren rüzgara da “Balkal yeli” denile gelmektedir. Rize’de Hemşinlilerin en güzel yaylaları Baykal dağlarındadır. M.Ö. 5. Yüzyılda Karadeniz’in kuzeyini gezen Herodot sakaların “Alazon” (+Alazlar) boyundan söz eder. M.S. 23-79 yılları arasında yaşayan Romalı PİLİNUS aynı yörede “Laz’lar” (Laz’oi) adlı bir kavim yaşadığını bildirir. 131 yılında Karadeniz kıyılarını gemi ile dolaşan Romalı ARRİANOS, Karadeniz’in doğusunda hakim olan Lazlardan bahseder.
Rize, M.S. 10-395 yılları arasında Roma, 395 yılından itibaren de Bizans hakimiyeti altında yer almıştır. Sakaların Kars, Iğdır kesimine yakın Gökçegöl ile Alagez dağı arasında yaşayan bir boyu olan Amadunuler 626 yılında İranlıların baskısından kurtulmak için Boy Beyleri Hamam’ın öncülüğünde Çoruh ırmağını aşıp Rize’nin Dampur adlı ıssız yerini şenlendirerek ve bu yöreye HAMAM-A ŞEN (Hamamın şenliği) adını vererek yerleşip yurt tuttular. Bu yöreye bu gün Hemşin denmektedir. 646 yılında yöre Araplar tarafından vergiye bağlanmış olup 737 yılında da kısa bir süre Araplar’ın eline geçmiştir. XI. Yüzyıldan itibaren Rize’ye Türkmenlerin akınları yoğunlaşır. 1071 Malazgirt zaferi ile birlikte Bizans’tan feth edilen bölgelerde Türk emirlikleri kurulurken, Erzurum-Saltukluları da Çoruh nehri boyları ile birlikte Rize bölgesini hudutları içine aldılar. Alpaslanoğlu Sultan Melikşahın emirlerinden Ebu Yakup ile Emir İsa Böri adındaki Komutanlar 24 Haziran 1080 Posof-Kol zaferi ile Apkaz-Gürcistan krallığını yenerek Giresun’un batısına kadar olan Doğu Karadeniz bölgesinde Bizans’ın Hakimiyetine son verdiler. Böylelikle Büyük Selçukluların yükselme devrinde tüm Anadolu ile birlikte Rize de Selçukluların hakimiyetine girmiştir.
Bu gelişmelerden sonra 100 bin nüfuslu Çepni’ler ile Kürtünler Doğu Karadeniz kıyılarına ve Rize’nin İkizdere kesimine yerleştirildiler. 1098 yılında Danışmenlilerin yöreye kısa bir dönem hakimiyetleri söz konusudur. Ancak Haçlı seferleri yüzünden canlanan Bizanslar, 1098’de Trabzon ve Rize kesimini Emirüssevahil Sülübey’den aldılar. Çoruh vadisinde yerleşmiş olan Kıpçak boyundan Kubasar ailesi ve taraftarları 1195 tarihinde doğudan yeni-Kıpçakların gelişinden rahatsız olarak Bizans idaresindeki Rize ve Trabzon bölgesine gelip yerleşmişlerdir. İkizdere ve Sürmene’deki 60 aileden çok Kumbasar oymağı, bunların torunlarıdır. IV. Haçlı seferinde Frenklerin İstanbul’u işgali üzerine baskıdan kaçan KOMMENLER soyu, 1204 yılında Rize’yi de içine alan TRABZON PONTOS RUM imparatorluğunu kurmuşlardır.
OSMANLILAR DÖNEMİ
Trabzon Rumları, 1456 yılından itibaren Osmanlı devletine vergi vermeye başlamış, 1461 yılında Trabzon’u feth eden Fatih Sultan Mehmet 1470 yılında Ali Paşa ismindeki Komutan tarafından Rize ve çevresi Türk egemenliği altına alınmıştır. Böylece Anadolu Türk birliğine katılan Rize bölgesine, 1461 yılı ve sonrasında Çoruh, Amasya, Samsun ve Tokat’tan; 1466 yılında yıkılan Karamanoğlu Beyliği bir daha canlanmasın diye Konya yöresinden; 1501 yılında Şil Şah İsmail’in yıktığı Sünni Akkoyunlulardan Tebriz ve öteki bölgelerden kaçanlardan; 1515 yılında Dulkadırli beyliği kaldırılınca Mara-Elbistan Türkmenleri Trabzon ve Rize yöresine yerleştirildiler. Yavuz Selim devrinde Trabzon’un doğusundaki dirliklerden bazıları ünlü Oğuz boyu Çepniler’in elinde idi. Fakat Çepnilerin Trabzon’un doğusundaki yerlere ve bilhassa Rize bölgesinde yerleşmeleri sonraki yüzyıllarda olmuştur. Gerçekten Çepniler karada ve denizde yiğitçe mücadele vererek oralarda kalabalık topluluklar halinde yurt tutmuşlardır.
Bilhassa Rize şehri ve bölgesinde Çepniler yoğun bir şekilde yerleşmişlerdir. Şimdi Rize şehri ve bölgesinde sadece Türkçe konuşulmasının sebebi bu yoğun Çepni yerleşmesidir. Zamanımızda Rize bölgesindeki köylerde Çepni adlı ailelere rastlandığı gibi, Çepni bu yörede “yiğit” , “gözü pek”, “cesur ve çetin”, adam manasına geliyor. Yavuz Sultan Selim’in sancak beyliği sırasında Annesi Gülbahar Hatun Sultan Rize’ye gelerek kendi adı ile anılan camii yaptırmıştır. 19. Yüzyılın başlarından itibaren Rize’de Tuzcuoğullarının isyanı değişik tarihlerde birkaç kez tekrarlanmıştır. 1834 yılında bu isyanlara son verilerek Tuzcuoğulları Rumeli de iskan edilmişlerdir. Rize, 1867 Vilayet Nizamnamesine göre Trabzon Vilayetinin merkez sancağının 6 kazasından biri durumundadır. 1877 yılında merkez sancağa bağlı nahiye olmuştur. 1877-1878 Osmanlı Rus savaşının ardından Lazistan sancağı kurulunca Rize hem kaza, hem de bu sancağın merkezi oldu. Birinci Cihan savaşında 9 Mart 1916 tarihinde Rize, Rusların işgaline uğramış, 2 Mart 1918 de bağımsızlığına kavuşmuştur.
CUMHURİYET DÖNEMİ
Cumhuriyet dönemine kadar sancak merkezi olan Rize, 20 Nisan 1924 tarihinde Vilayet olmuştur. 2 Ocak 1936 tarihinde yürürlüğe giren 2885 sayılı Kanunla Erzurum’dan Yusufeli ilçesi, Rize’de Pazar ilçesinden sonraki arazi parseli, ilçe ve bucaklar alınmak sureti ile bugünkü Artvin ili Çoruh adı ile vilayet haline getirilmiş ve Rize ili de tek ilçesi olan Pazarla kalmıştır. Bugün ise Pazar ilçesi ile birlikte 12 ilçesi bulunmaktadır. Atatürk’ün Rize’yi ziyareti “Atatürk’ün Sonbahar Seyahatleri” adlı kitapta şöyle anlatılmaktadır: Atatürk 17 Eylül 1924’te saat 17 sıralarında Hamidiye Kravüzörü ile Rize’ye gelmiştir. Vali, kumandanlar ve halk motorlar ve kayıklarla karşılamaya çıktılar, büyük ve coşkun halk tabakaları karşılama için her türlü hazırlıkları yapmışlardı. Silah sesleri ve coşkun alkışlarla büyük misafir selamlandı. Çeşitli heyetler, karaya ayak basmış bulunan Reisi Cumhuru büyük bir coşkunlukla karşılamışlardır.
Her tarafı bayraklarla donatılmış olan Rize, bir bayram yeri haline döndü, Reisicumhur hazretleri hükümet konağına ve bunu takiben belediyeye, halk fıkrası ve kumandanlığa teşrif etti. Görüşmek için gelen heyetler de kurbanlar keserek kendilerine büyük sevgi gösterilerinde bulunmuşlardır. Geceleyin fener alayları düzenlenerek bu sevinç devam ettirilmiştir. Reisicumhur, ayrıca bir hoca heyetini de kabul etmiştir. Bu heyet sunmuş oldukları dilekçede kapatılmış bulunan medreselerin açılmasını arz etmişlerdir. Gazi Paşa Hazretleri, memleket ve millet için nelerin tehlikeli olacağını ihtar ederek bu heyete özet olarak aşağıdaki sözleri söylemiştir.: “Mektep istemiyorsunuz, halbuki millet onu istiyor, bırakınız artık bu zavallı millet, bu evladı memleket yetişsin, medreseler açılmayacaktır, millete mektep lazımdır.” Gazinin bu açıklamaları “Bravo” sesleri ile alkışlanmıştır. 17 Eylül 1924 tarihinde Atatürk’ün Rize’ye teşrif ettiklerinde misafir kaldığı ev bu gün Atatürk Müzesi olarak halkın ziyaretine açıktır.