Ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar iş kolunda faaliyet gösteren Sosyal-İş’in, “Türkiye’de Çalışma Süreleri Sorunu” başlıklı araştırmasına göre, İş Kanunu gereğince Türkiye’de haftalık çalışma süresi 45 saat olarak uygulanıyor. Buna ilave olarak bir işçiye yılda en fazla 270 saat fazla çalışma yaptırılabiliyor. Ancak İş Yasası ile çalışma süreleri ve fazla mesailere üst sınır getirilmesine rağmen, birçok işletmede yasal sınırların üzerinde çalışma süreleri uygulanıyor.
Yılda 270 saatlik fazla çalışma, haftada ortalama 5 saate denk geliyor. İşçinin yılda 270 saatlik fazla mesai yapması halinde haftalık ortalama çalışma süresinin 50 saati aşmaması gerekiyor. Buna karşın işçilerin yüzde 55,2’si 50 saatten az; yüzde 44,8’i 50 saatten fazla süre çalıştığı belirtiliyor. İşçilerin yüzde 17,4’ü haftada 50-60 saat arası, yüzde 19,5’i 60-71 saat arası, yüzde 8’i ise 72 saatten fazla çalışıyor.
25 YILDA ÇALIŞMA SÜRESİNE 5 SAAT EKLENDİ
Türkiye’de fiili çalışma süreleri 25 yıllık dönemde arttı.
1988 yılında tam zamanlı çalışanların yüzde 73’ü 40-50 saat arası, yüzde 27’si ise 50 saatten fazla çalışırken, yaklaşık olarak 4 işçiden 3’ünün çalışma süresi yasal düzenlemeye uyumluydu. 2012 yılında ise haftada 40-50 saat arası çalışanlar ile 50 saatten fazla çalışanlar neredeyse eşitlenmiş oldu.
Çalışma sürelerindeki bu gelişmeler sonucunda, ortalama haftalık çalışma süresi 1988 yılında 47,6 saat iken, 2012 yılına gelindiğinde 52,1 saate ulaştı. Ortalama fiili haftalık çalışma süresi 25 yılda yaklaşık 5 saat arttı. Türkiye, böylece çalışma süreleri açısından OECD ve AB ülkeleri arasında da ilk sıralarda yer aldı.
HEM MEVCUT İŞÇİ HEM DE İŞSİZİN LEHİNE
Araştırmaya göre, Türkiye’de 6 milyon 869 bin işçi haftada ortalama 17,9 saat fazla çalışma yapıyor. İşçilerin 50 saati aşan çalışmalarının toplamı haftada 88 milyon 695 bin saate denk geliyor. 50 saati aşan haftalık toplam 88 milyon 695 bin saatlik iş gücü ihtiyacı ile tam zamanlı (45 saat) çalışacak 1 milyon 971 bin kişi istihdam edilebiliyor.
Türkiye’de işsiz sayısının Ekim 2013 itibariyle 2 milyon 743 bin kişi olduğu düşünüldüğünde, çalışma sürelerinin yasal düzeyde tutulmasıyla bu sayı 772 bine, işsizlik oranı da yüzde 9,7’den 2,7’ye geriliyor.
Araştırmada, bu yöntemin hayata geçirilmesiyle mevcut çalışanların daha makul süreler ile çalışmasının mümkün olacağı hem de 2 milyona yakın işsize istihdam olanağı yaratılabileceği belirtiliyor.
Uzun çalışma sürelerinin, fiziksel, psikolojik ve sosyal sağlık sorunlarını beraberinde getirdiğine işaret edilen araştırmada, çalışma sürelerine bağlı olarak iş kazası ve meslek hastalığı risklerinin de arttığı kaydediliyor.