“Hangi işler bana daha uygun? Doğru eğitimi aldım mı? Gerekli becerilere sahip miyim? Deneyimim uygun mu? Peki, tüm bunlar tamam olduğunda dahi işteki mutluluğum ile aramda duran ne var? Yanıt: Kişiliğiniz! Mutlu iş yaşamının sırrı, kişiliğinize uygun mesleği seçmeniz. Bu nasıl olacak? Kendinizi iyi tanıyarak!”
Bu okuduğunuz tespiti yapan Uzman Klinik Psikolog Şeyma Çavuşoğlu Itri, kişilik yapısına göre meslek seçimini, kişilik ve iş yaşamında mutluluğu yakalamanın yollarını anlatıyor.
Güçlü ve gelişime açık yönlerinizi tanıyın
Her yolculuk gibi meslek seçimi yolculuğu da kişinin kendisi ile başlar. Bu da kişinin karakter özelliklerini, yatkınlıklarını, güçlü ve gelişmeye açık yönlerini iyi analiz etmesi ile mümkündür. Günümüzde şirketler de kişiliği ön planda tutmakta, hatta bazı Avrupa ülkelerinde şirketler başvuruları değerlendirirken adayların el yazılarını analiz eder.
Kişilik, duygu, düşünce, davranış ve ilişkilerimizi doğrudan etkilediğinden meslek yaşamında da önemli rol oynar. Peki, insan kendini nasıl tanır? Kişiliğe dair bilgiler en iyi geçmiş deneyimlerinden öğrenilir. Özellikle yaşanılan olaylara verilen tepkiler, karakter özelliklerini çıkarmak konusunda fayda sağlar.
Aynı zamanda, tanıdık ve yakın olunan kişiler de önemli bilgi kaynaklarıdır. Kişi kendisi ile ilgili yaşadığı çıkmazlarda güvendiği ve dürüstlüğünden emin olduğu kişilere danışabilir. ‘‘Beni beş kelime ile anlat’’ ya da ‘‘Bana uygun olacağını düşündüğün meslekleri söyler misin?’’ gibi bilgilenmeye yönelik sorular sorabilir.
Daha çok veri ile karar almak daha kolay olacaktır. Bir başka seçenek de bir kariyer danışmanı ile çalışmaktır. Aynı zamanda uzmanlar tarafından yazılmış kişisel gelişim kitapları da oldukça yardımcı olabilir. Örneğin, Stephen R. Covey yazdığı “Etkili İnsanların 7 Alışkanlığı” adlı kitap ve “Kariyer Yolculuğu” adlı bloğu ile Fatmanur Erdoğan faydalı birer başlangıç noktası olabilir.
Hangi kişilik özellikleri hangi meslekler için başarının anahtarıdır?
Elbette her insanın kişiliği eşsizdir ve burada her farklı kişilik özelliğine uygun tüm meslekleri sıralamak olası değildir. Ancak bazı genellemeler yapılabilir ve bu genellemeler yukarıda bahsedilen bireysel farkındalık ile birleştirildiğinde yol gösterici olabilir.
Yapılan araştırmalar kişilik ve çalışma şartları arasında optimal bir uyum sağlandığında, kişilerin daha verimli olduklarını gösteriyor. Aynı şekilde, kişiliğin işin yapısı ile uyuşmadığı durumlarda ise kişiler düşük yaşam memnuniyetinden şikayet ediyorlar.
Peki, bu araştırmalar kişiliği nasıl sınıflandırıyor?
Araştırmalar kişiliği incelerken 5 Faktör Kişilik Özellikleri (Big 5) Modeli’ne ait olan 5 kişilik boyutundan bahseder: Gelişime açıklık, uyumluluk, dışadönüklük, özdisiplin ve duygusal dayanıklılık.
Her boyut iki uçlu bir doğru olarak düşünülebilir. Örneğin dışadönüklük çizgisinin diğer ucunda içedönüklük vardır. Her insanda her boyuttan farklı derecelerde bulunur. Baskın olanlar yatkınlıkları, dolayısıyla daha mutlu ve başarılı olma potansiyelini içeren yaşam uğraşlarını belirlerler.
Boyutlardan gelişime açıklık ve uyumluluk kişinin çatışma çözümleme yöntemlerini belirler. Dolayısıyla gelişime açık, eski alışkanlıklarından kolay vazgeçebilen ve esnek kişiler daha geniş bir açı ile durumları inceleyebilir ve çatışma yönetiminde daha çabuk sonuca ulaşabilirler. Bu kişiler takım yönetimi gerektiren, insan ilişkilerinin merkezde olduğu ve her gün farklı bir içerik ya da proje ile ilgili çalışılan mesleklerde daha mutlu olurlar.
Dışadönüklük ve özdisiplin boyutlarının genel anlamda iş memnuniyeti ile doğrudan ilişkili olduğu görülür. Bir başka deyişle sosyalleşmeye önem veren, bilinçli hedef ve stratejiler belirleyerek adım atan kişilerin, iş yaşamlarında daha memnun oldukları göze çarpar.
Dışadönüklük ve özdisiplin boyutlarında kendini geliştirmek kişinin işi ile olan ilişkisini olumlu yönde etkiler. Aynı zamanda özdisiplini yüksek kişiler, detaylara dikkat edilmesi gereken, hesaplama ve ince ayarlamaların sıklıkla uygulandığı ve dakikliğin önemli olduğu mesleklerde daha mutlu olurlar.
Duygusal dayanıklılık ise özellikle iyileştirme odaklı meslekler için önem taşıyan bir kişilik özelliğidir. Duygusal dayanıklılık, duyguları tanımak, farklı duygu durumları ile baş etmeyi bilmek, empati kurabilmek ve duygularının etkisinde kalmadan çözüm üretebilmektir. Yüksek seviyede duygusal dayanıklılık, her meslek için stres ve çatışma yönetimi anlamında gerekli olsa da, özellikle insanların hayatlarına yön çizmelerine destek veren, hastalık tedavi eden ya da insan ilişkilerini düzenleyen meslek gruplarında mutlu olabilmek için olmazsa olmaz bir özelliktir.
Kısacası mutlu bir iş yaşamının sırrı, kişinin kendini doğru tanıması ve var olan güçlü yönlerine uygun bir meslek seçmesi ya da mesleğinde daha huzurlu olmasını sağlayacak beceri ve özellikleri doğru tespit ederek onları geliştirmek için çalışmasıdır.
Kaynakça:
Basım, H. N., Çetin, F. & Tabak, A. (2009). Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Kişilerarası Çatışma Çözme Yaklaşımlarıyla İlişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 24 (63), 20-34.
Levy, J. J., Richardson, J. D., Lounsbury, J. W., Stewart, D., Gibson, L. W. & Drost, A. W. (2011). Personality Traits and Career Satisfaction of Accounting Professionals. Individual Differences Research, 9 (4), 238-249.
Rehfuss, M. C., Gambrell, C. E. & Meyer, D. (2012). Counselors’ Perceived Person-Environment Fit and Career Satisfaction. The Career Development Quarterly, 60, 146-151.
Pudra.com