Okul 1880’li yılların sonunda, bugünkü İzmir Valiliği binasının bulunduğu bölgede 5 yıllık mekteb-i idadi (ilkokul) olarak kuruldu.Tanzimatın açtığı yenileşme hareketlerinin eğitimdeki yansımalarına paralel kurulan okulun eğitim süresi, kuruluşundan bir kaç yıl sonra yedi yıla çıkarıldı. İzmir Mekteb-i İdadisi, İzmir Mekteb-i Sultanisi, İzmir Birinci Mekteb-i Sultanisi, İzmir Erkek Lisesi, İzmir Birinci Erkek Lisesi isimleriyle hizmet veren okul, 1942 yılında İzmir Atatürk Lisesi adını aldı.
Mustafa Kemal Atatürk’ün iki kez ziyaret ettiği okulda, Türkiye’nin önde gelen bazı isimleri eğitim aldı ya da öğretmenlik yaptı. İzmir doğumlu eski başbakanlardan Şükrü Saracoğlu, 1906 yılında İzmir Mekteb-i İdadisi’nden mezun oldu. Eski başbakanlardan Şemsettin Günaltay ise 1911’de atandığı okulda 3 yıl boyunca müdürlük görevini yürüttü.
Dört milli eğitim bakanı
İzmir Atatürk Lisesi, Türk milli eğitim tarihinde önemli okullardan biri oldu. İki kez milli eğitim bakanlığı görevi yapan Hüseyin Vasıf Çınar, lise öğrenimini o zamanki adıyla İzmir İdadisi olan okulda tamamladı. 1925-1929 yılları arasında milli eğitim bakanlığı yapan Mustafa Necati Bey ve aynı görevi 1932-1933 yıllarında yürüten Reşit Galip de bu okulda öğrenim gördü. Türkiye Cumhuriyeti’nin 70. milli eğitim bakanı olan Metin Bostancıoğlu da okulda bir süre eğitim aldı.
Eski milli savunma bakanlarından İlhami Sancar, içişleri bakanlarından Hilmi Uran, imar ve iskan bakanlarından Şerif Tüten, bayındırlık bakanlarından Sırrı Day, maliye bakanlarından Sümer Oral, adalet bakanlarından Mahmut Esat Bozkurt, sağlık ve sosyal yardım bakanlarında Mazhar Germen, ve Osmanlı Meclis-i Mebusanı’nda meclis başkanı olarak görev yapan Halil Menteşe de okulda eğitim gören ünlülerden.
Attila İlhan mektubu İAL’de yakalatmıştı
Genelkurmay başkanlığı yapan Kazım Orbay ve Memduh Tağmaç da İzmir’de, bu okulda eğitim aldı.
Yazar Necati Cumalı, heykeltıraş Şadi Çalık, müzikolog ve devlet sanatçısı Ahmet Adnan Saygun, yazar Samim Kocagöz, besteci, söz yazarı ve yorumcu Ali Kocatepe ve Eski Türkiye Futbol Federasyonu Başkanı Mahmut Özgener de bu okulda öğrenci oldu.
Menemen ilçesinde doğan şair Attila İlhan da İzmir’de eğitim aldı. İlhan, İzmir Atatürk Lisesi’nde birinci sınıf öğrencisiyken mektuplaştığı bir kıza yazdığı Nazım Hikmet şiirleriyle yakalanması üzerine okuldan uzaklaştırıldı.
Yazar Halit Ziya Uşaklıgil ile Türkiye Milli Olimpiyat Komitesinin kurulmasına önderlik ederek Türkiye’nin olimpiyatlarda temsil edilmesini sağlayan, ülkenin ilk beden eğitimi öğretmenlerini yetiştiren spor yöneticisi, eğitmen ve sporcu Selim Sırrı Tarcan ise bu okulda öğretmenlik yaptı.
Okul Müdürü Hasan Basri Karaoğlu, okulun hem cumhuriyet öncesi, hem de sonrasında önemli eğitim kurumları arasında yer aldığını belirterek, Türkiye’de söz sahibi siyasetçi, bürokrat, devlet adamı, sanatçılara ev sahipliği yaptığını ifade etti. Bu tarihin okulun öğrenci, öğretmen ve velilere büyük sorumluluk yüklediğini kaydeden Karaoğlu, “Öğrencilerimiz, öğretmenlerimiz ve velilerimiz bu bilinçle daha başarılı olmak için motive oluyorlar. Öğrenciler üniversite hayatına bu tarihi misyonun bilinciyle yöneliyorlar” diye konuştu.