Samsun ve Hatay’daki öğrenciler, TÜBİTAK’ın desteklediği ”Yaşadığım Gezegeni Öğreniyorum” projesi kapsamında, 2 bin 300 yıl önce Eratosthenes’in kullandığı güneş ışınlarının gölge boyları yöntemi ile dünyanın çevresini ölçtüler.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Eğitim Fakültesi, Samsun ve Hatay Milli Eğitim Müdürlüğünün iş birliğinde yürütülen, TÜBİTAK’ın desteklediği ”Yaşadığım Gezegeni Öğreniyorum” projesi kapsamında, Samsun Valiliği önünde toplanan 30 ilköğretim okulu öğrencisi, dünyanın çevresini güneş ışınlarının gölge boylarını ölçerek buldu.
Proje hakkında bilgi veren OMÜ Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Kalkan, doğanın temel yasalarını çok kolay bir yöntemle çocuklara öğreten deney gerçekleştirdiklerini söyledi.
Bu modeli 2 bin 300 yıl önce Eratosthenes’in İskenderiye’de gerçekleştirdiğini belirten Kalkan, şunları kaydetti:
”Eratosthenes, güneş ışınlarının gölge boyunu kullanarak 2 bin 300 yıl önce dünyanın çevresini bugünkü teknolojinin elde ettiği rakamlara yakın bir şekilde ölçülmüş. Şu an biz Türkiye ve Avrupa’da ilk defa, 2 bin 300 yıl sonra modern çağda eski bir deneyi gerçekleştiriyoruz. Dünyanın çevresini ölçmek ve dünyanın yuvarlak olduğunu öğrencilerimize göstermek amacındayız. 40 santimetrelik dünyaya dik olarak dikilen bir çubuğun boyunu yaptığımız sistemle Hatay ve Samsun’da aynı anda ölçtük. İkisinin gölge boyları farklı çıktı. Farklı olmasının sebebi dünyanın yuvarlak olmasındandır. Samsun ve Hatay arası 360 dereceye ne kadar karşılık gelecek onu bulduk. Bu şekilde dünyanın yarı çapını ve hacmini bulduk. Çocuklara sadece rakam olarak söylediğimiz aslında hayatımızı çok yakından ilgilendiren dünyamızın özeliklerini çocuklar kendileri buldu.”
Bu ölçümün normalde 21 Haziran’da yapılması gerektiğine işaret eden Alkan, ”Bu ölçümün 21 Haziran’da gün dönümünde gerçekleşmesi gerekiyor. Ama maalesef okullarımız o tarihte kapalı olduğu için biz bugün bunu model olarak yaptık ve dünyanın çevresinin yaklaşık değerini bulduk. Önemli olan doğru rakamı da bulmak değil. Önemli olan çocuklara dünyanın çevresini nasıl ölçeceklerini göstermek. Yani çocuklarımıza balık tutmayı öğretmek” diye konuştu.
Hatay ile Samsun’un aynı boylamda olduğunu ifade eden Alkan, şöyle devam etti:
”Dolayısıyla kutuplardan olan uzaklığı ölçtük. İster ekvatordan ölçelim, ister kutuplardan ölçelim bunlar yaklaşık olarak bir birlerine eşitler. Dünyanın çevresi 39 bin 800 kilometredir. Öğrencilerimizle ilk defa burada yaptığımız ölçümlerde binde 5 bir hatayla güneş ışınlarını kullanarak dünyanın yaklaşık ölçümünü gerçekleştirdik.”
Aynı yerde 4 okulun yaptığı ölçümde Yavuz Selim YİBO öğrencileri dünyanın çevresini 42 bin 710 kilometre, Özel Ezgililer İlköğretim okulu Öğrencileri 40 bin 890 kilometre, Gülsüm Sami Kefeli İlköğretim Okulu öğrencileri 40 bin 532 kilometre, Seyfi Demirsoy İlköğretim Okulu öğrencileri ise 40 bin 385 kilometre olarak buldu.
AA