Yetiştirilen ürünlerin yüzde 5’i ihraç edilirken, kalanı iç piyasaya sürülüyor. 57 milyar lira değerindeki ürünlerin yaklaşık 16 milyarlık bölümü paketleme ve sevkiyat sorunları yüzünden çöpe gidiyor. Konuyu yakından takip ettiklerini belirten Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, bu sene başı yürürlüğe giren Hal Yasası ile zayiatın en aza indirilmesini hedeflediklerini söyledi. Yazıcı, bu kapsamda lisanslı paketleme için lisanslı depolar kuracaklarını ve projeyi 3 yıl içinde tamamlayacaklarını ifade etti. Hal kayıt sistemini en kısa sürede devreye sokacaklarını ve 30 Haziran’a kadar sebze-meyve ticareti ile uğraşan her meslek mensubunun sisteme dahil edileceğini açıkladı.
Bakan Hayati Yazıcı, yüzde 70 civarındaki kayıt dışı tarım ürünü ticaretinin de ekonomiye kazandırılacağını anlattı. Yaklaşık dörtte bir olan zayi oranını mümkün olduğunca aşağıya çekmeyi hedeflediklerinin altını çizen Gümrük Bakanı, alınacak önlemlerin fiyatları artırmayacağının altını çizdi. Hal Yasası, yeterince bilgilendirilmeden uygulamaya konulduğu gerekçesiyle komisyoncu ve müstahsiller tarafından eleştiriliyor. Her üreticiden alınan ürün için ayrı evrak hazırlanmasının süreci yavaşlattığına dikkat çekiliyor. Evrakların basitleştirilerek, işleyişin hızlandırılması isteniyor.
Türkiye’deki toplam üretimin yüzde 95’i iç piyasaya sürülürken bunun yüzde 70’ini yaklaşık 23 milyar liralık kayıt dışı oluşturuyor. Kanuna göre 30 Haziran’a kadar sebze ve meyve ticareti ile uğraşan her meslek mensubu hal kayıt sistemine dahil edilecek. Bugün itibarıyla 206 toptancı ve hallerde iş yapan 9 bin 938 meslek mensubu sisteme kaydedildi.
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, 2-3 yıl içinde tüm üretimi kayıt altına almayı hedeflerken, yaklaşık 4’te bir olan zayi oranını da mümkün olduğunca aşağıya çekerek 37,5 milyar lirayı ekonomiye kazandırmayı planlıyor. Yılbaşından itibaren yürürlüğe giren yasa, yeterince bilgilendirilmeden uygulamaya koyulduğu gerekçesiyle komisyoncu ve müstahsiller tarafından eleştiriliyor. Yasayla her farklı üreticiden alınan ürün için ayrı evrak hazırlanması süreci yavaşlattığı için yetkililerden evrakların basitleştirilerek işleyişin hızlandırılması bekleniyor. Eski hal kanununda hallere girişte üretici tarafından ödenen yüzde 2’lik hal rüsumu bedelinin kaldırıldığını belirten Antalya’ya bağlı Kumluca Hal Yöneticisi Abdullah Arıcıoğlu, artık alıcının 5 gün içinde yüzde 1 olarak ödeyeceği bilgisini verdi. Arıcıoğlu, kanuna aykırı uygulama yapılması durumunda ürünün yüzde 25’i kadar ceza kesilebileceği uyarısında bulunarak üreticilere İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü’nden kayıt defteri temin etmeleri tavsiyesinde bulundu.
Artık her ürünün ayrı ayrı künyesi olacağına işaret eden Kumluca Komisyoncular Derneği Başkanı Ahmet Kaya da bundan sonra kârlı satış yapılabilmesi için kaliteye yönelinmesi gerektiğini vurguladı. Küçük yerleşim yerlerindeki üreticiler ise kanunun büyükşehirlerdeki haller düşünülerek hazırlandığı için görev kargaşasının ortadan kaldırılması gibi geçiş sürecinde karşılaşılan aksaklıkların yeni düzenlemelerle ortadan kaldırılmasını talep ediyor.
Zaman