İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü emekli Öğretim Üyesi ve Enez Arkeolojik Kazı Başkanı Prof. Dr. Sait Başaran, 1456 yılında ilçenin fethedilmesinin ardından, tarihi kale içinde bulunan Ayasofya Kilise’nin sadece kapısının değiştirildiğini ve minber ilave edilerek camiye çevrildiğini belirtti.
Enez’de arkeolojik kazıların 40 yıldan bu yana sürdürüldüğünü vurgulayan Başaran, Fatih Camisi’nin Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından projelerinin hazırlandığını söyledi.
Başaran, sözlerini şöyle sürdürdü.
”Enez’de kale içinde camiye çevrilen Ayasofya Kilisesi döneminin en önemli kiliseleri arasındaydı. İstanbul’da bulunan Zeyrek Camisi (Pantokrator manastırı Kilisesi) ile çağdaş ve aynı teknikle yapılmış. Vakıflar Bölge Müdürlüğü şimdi bu tarihi eseri ayağa kaldırmak için çalışma başlattı. Birkaç ay içinde Eski eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulundan geçerek, çalışmaların başlamasını bekliyoruz.”
-TARİHÇESİ-
Kilisenin yapım tarihi ile ilgili bir belge bulunmamaktadır. Ancak, mimari özelliklerinden Orta Bizans döneminde, XII. yüzyılda yapıldığı anlaşılmaktadır. İlk yapıldığında kapalı Yunan haçı şeklindeki kilise, 1456 yılından sonra Fatih Sultan Mehmet tarafından camiye çevrilmiştir.
XVIII yüzyılda çok harap hale gelen cami, 1710 tarihli kayıta göre tamir geçirmiştir.
Balkan Savaşları sırasında ve 1. Dünya Savaşında kale ile birlikte tahrip edilmiş ve minaresi pabuç kısmına kadar yıkılmıştır.
1956 yılındaki depremde de büyük hasar görmüş, 1962 yılından sonra cami terk edilmiştir.