Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Din Psikolojisi Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Recep Yaparel, ”Kurban Bayramları’nda çocukların kurbanın kesilmesini izlemesine ilişkin travma yaratır diyenlerin yaklaşımlarının ya da dayandıkları varsayımın ne olduğunu iyi niyetle ortaya koymaları lazım” dedi.
Yaparel, kurban kesiminin sosyal bir olaylar bütünü olduğunu, kesimin yüzyıllardır geçmişi olan bir kültürden geldiğini ve psikologların kurbanın çocuklar üzerinde travma yaratıp yaratmayacağı konusunu tartışırken bu olayı bu çerçevede görmeleri gerektiğini kaydetti.
Çocukların sosyalleşmenin bir parçası haline gelemediğini ifade eden Yaparel, şunları söyledi:
”Bu sadece çocuğun kurban olgusuyla değil, toplumsal hayatın birçok kavramıyla ilgili olarak çok normal olmayan ortamlarda gelişiyor. Kurban geleneğinin şehirleşen toplumlarda, yaşanma biçimi çocuğu bu olayların dışında bıraktığı için çocuk bu konuyu bilemiyor. Çocuklar, kurban kesimiyle kültürel yapı içinde aşama aşama tanıştırılır. Bugün bu meselelerin psikologların gözünde travma gibi algılanmasının nedeni, arka planını ve bu sosyalleşme sürecini göz ardı etmelerinden kaynaklanıyor. Bir çok psikolog, bu konuda bütünlüğü kaybediyor ve burada biraz da ön yargıların etkisiyle geleneğe yönelik itirazlarını bu dille aktarmaya çalışıyor. Oysa toplumun gerçekliği içinde bakmak ve orada yapılan yanlışları görüp, bir takım önerilerde bulunmak gerekir.”
Kurbanın kesilirken çocuğun zihinsel ve duygusal gelişiminin göz önünde bulundurulması gerektiğine değinen Yaparel, mesela kavurma yerken çocuğa, ”Bu, az önce kurban olarak amcamız, dedemiz tarafından kesildi. Bu, onun eti. Allah bize onu lütfetti” şeklinde söylenebileneceğini dile getirdi.
Yaparel, 10-12 yaşlarındaki zihinsel gelişimi uygun olan çocukların kesimin biraz daha ileri düzeydeki aşamasını izleyebileceklerine dikkati çekerek, çocuğun kurbanın yatırılırken, gözü bağlanırken ve niyetler edilirken kesimde bulunabileceğini ifade etti.
Yaparel, kesimin sağlıklı bir şekilde gerçekleşmesi durumunda çocuğun böyle bir olaya şahit olmasının, çocuğu ileride olumsuz yönde etkilemeyeceğini, hatta o geleneği devam ettirip, sonraki nesillere aktaracak bireylere dönüşmesini sağlayabileceğini söyledi.
”Ölüm bilgisayar oyunu değil”
Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Sosyal Antropolog Doç. Dr. Ali Murat Yel de, ”Küçükken, Kurban Bayramı’nda hayvanın gözümüzün önünde kesilmesi bizi üzerdi, ama bu üzüntü şimdiki psikologların iddia ettiği gibi bir travmaya yol açacak kadar ciddi bir üzüntü değildi. O üzüntü sayesinde biz hayatı, ölümün değerini anlamış olduk ” dedi.
İnsanların kurbanlarını keserken yanlarında çocuklarını da götürmeleri gerektiğini dile getiren Yel, çocukların da kesimi görmeleri gerektiğini, buna neden olarak da, çocuk için ölümün, hala bilgisayar oyunundaki kahramanının ölümü olduğunu, onun dışına çıkıp bu dünyada gerçekten bir ölümün olduğunu ve sevilen bir canlının ölebileceğinin anlaşılması gerektiğini kaydetti.
”Çocuklar bayramlaşmada bir bütünün parçası”
Memorial Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Dr. Leyla Benkurt Alkaş, kurban kesmenin bir ibadet olduğunu belirterek, çocukların 11 yaşından sonra istedikleri taktirde kurban kesimini uzaktan izleyebileceğini söyledi.
Alkaş, kırsal kesimde hayvanlarla ve doğayla iç içe olan çocuklar için hayvanların kesilip yenilmesinin son derece doğal olabileceğini ifade ederek, çocukların doğaları gereği hayvanları tanımak, beslemek, korumak ve ilgilenmek istediğini, ailelerin de bunu destekleyip onayladığını kaydetti.
Asıl üzerinde durulması gereken işin sosyal boyutu olduğunu dile getiren Alkaş, çocuğa etin ve kıymanın pahalı, ama büyümek ve sağlıklı olmak için çok gerekli yiyecekler olduğu ve fakir insanların Kurban Bayramı’nda bu olanağa kavuştuğunun anlatılabileceğini aktardı.
Alkaş, çocuklara asıl öğretilmesi gereken konuların paylaşmak, büyükleri saymak, insanlarla bayramlaşıp selamlaşmak ve çocukları sevindirmek olduğunu kaydederek, ”Kurban kesilip, büyüklerin evinde, tüm akrabaların bir araya gelip, geçmişten geleceğe bağların arasında, çocukların kendilerini güvenli hissettiği, kimlik oluşumu ve çocukların bütünün parçası olma duygusu olumlu gelişecektir” şeklinde konuştu.
ahaber.com