Kastamonu’nun Kasaba köyünde küçük bir cami… Tek katlı. Kutu gibi… Daday yolundan Kastamonu’ya giderken yön gösteren "Kasaba köyü" tabelasından hemen sağa sapınca solda kalıyor. Köye adım atan herkes, ilk onun selamını alıyor. Dışı taştan yapılmış. Ama sadece dışı ve minaresi. İç kısmı tamamen ahşap. Zaten bu yönüyle Türkiye’deki köy camilerinin çoğundan ayrılıyor. Bir de zaman meydan okuyan tarihiyle…
Bundan tam 650 yıl önce Candaroğlu Mahmut Bey tarafından yapılmış. Girişindeki kitabede ‘Hicri 768’ yazıyor. Yani miladi 1366… Ve ibadete, onca sene hiç ara vermemiş. Restorasyon haricindeki yıllarda daima cemaate ve ziyarete açık olmuş. Fakat cemaatini daha çok köy sakinleri, ziyaretçilerini ise köylülerin eşi dostu oluşturuyor. Mimarisi ise caminin onca yıllık geçmişine günümüzde ayrı bir değer katıyor. Çünkü, ahşapların birbirine geçerek tutturulduğu bindirme tekniğiyle yapılmış nadir camilerinden biri burası.
Bindirme tekniğinde çivi kullanılmadığı için Candaroğlu Mahmut Bey Camii, literatürde çivisiz cami olarak da geçiyor. Caminin bu özelliği dikkat çekiciliğini artıran bir unsur turizm açısından. O yüzden, Kastamonu’ya tatile gelen yabancı turistler, Candaroğlu Mahmut Bey Camii’ni muhakkak görmek istiyor. Yerli turistse varlığından haberdar bile değil. Kastamonu’ya kültür gezisi için gelmiş pek çok yerli turist kafilesi, tarihi ve mimarisiyle örneği çok olmayan bu küçük camiyi görmeden şehirden ayrılıyor.
Candaroğlu Mahmut Bey Camii, 2007 yılına kadar resmi bir onarımdan geçmemiş. İlk defa 2007 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yenilenmiş. Fakat bu yenilenme daha çok dış yapının güçlenmesi için yapılmış. Çünkü caminin iç kısmındaki ahşaplar ilk günkü gibi duruyor. Vakıflar Genel Müdürlüğü de bu dokuyu bozmak istememiş.
Mavi, yeşil, kırmızı tonlarında ahşap üzerine yapılmış bu süsleme ve bezemeler restorasyondan geçseydi orijinal halini başka bir yerde görmek mümkün olmazdı.
Cami restorasyonunda cephe yenilenmesi ve onarımın dışında bahçe düzenlemesi de yapılmış. Ahşaptan bir imam odası inşa edilmiş. Ayrıca abdest alınan yer büyütülmüş ve modern hale getirtilmiş.
Zaman