Nedense Samsun deyince, sanki şehrin kuruluşu Cumhuriyet dönemine dayanıyor gibi, 19 Mayıs 1919 tarihi sürekli vurgulanır durur. Hakikatte öyle midir? Bu işin doğrusunu yani ezberleri bozan çalışmayı Samsun Valiliği İl Özel İdaresi "Samsun Ahşap Camiler" kitabı ve 4 DVD ile yapmış.
Samsun’a her gidiş gelişimde acaba bu şehrin kültür sanatına katkı sadedinde yeni çalışmalar var mıdır diye dolaşırım. Nihayet beni umutlandıran bir çalışma oldu bu Samsun Ahşap Camiler kitabı..
Samsun’da kimler kondu, kimler göçtü, ne izler kaldı?
Bir şehirde yaşamak o şehri aşinalığı da beraberinde getirmesi lazım. Ancak ne yazık ki her gün defalarca önünden geçip durduğumuz çeşme, cami, viraneye dönmüş bir eser neyin nesidir, niye yapılmış, kim yapmış demek için durup bakmayız. Çünkü duracak kadar, düşünecek kadar vaktimiz yok. Keşke bir lahza durup düşünebilseydik.
Samsun da benim sürekli yolumu düşürdüğüm ve aşinalığımı zenginleştirmeye çalıştığım şehirlerden biri. Samsun, Karadeniz’in en nadide şehirlerinden biri. Gelip geçenler bir inci gibi gerdanında dizili sahilini sadece görüyorlar belki ama hâl sadece bundan ibaret değil. Samsun, Beylikler döneminden, Selçuklu döneminden, Osmanlı Döneminden bugüne işaret taşları diyebileceğimiz eserler bırakmış bir şehir.
800 yıllık ahşap cami geleneğimize yolculuk
Bunun numunesi ve başlangıcı diyebileceğimiz bir eser geçenlerde Samsun Valiliği İl Özel İdaresi tarafından yayınlandı. Genellikle illerde alışık olmadığımız bir üst düzey çalışma burada söz konusu. Eser "Samsun Ahşap Camiler" adını taşıyor. Sadece bu mu? Hayır. Bir de 4 DVD’ye sığan bu kitabın ve ahşap camilerin belgeseli var. Yrd. Doç. Dr. Mehmet Sami Bayraktar, Yrd. Doç. Dr. Eyüp Nefes, Emine Yılmaz danışma kurulunda yer alan isimler. Editörlüğünü Şenler Yıldız, konsept danışmanlığını Fahrettin Ergün yapmış. Kitap fotoğraflardan oluşan bir panorama hüviyetinde. Bilgi muhtemelen sınırlı olduğu için eserde çok az yer almış. Bu çalışma ve belgesel için ister istemez ilçeler, beldeler, köyler gezilmiş.
Merak edenler ve Samsun’un tarihinin nerelere uzandığını görmek isteyenler için 800 yıllık geçmişi olan en eski ve en yeni birkaç ahşap cami ismi zikredelim. Çarşamba, Gökçeli Cami (1206 Anadolu Selçuklu Dönemi); Çarşamba, Ordu Köyü Camii (1420 dolayları, Taceddinoğulları Beyliği dönemi); Kavak, Bekdemir Camii (1596 Osmanlı Dönemi); Salıpazarı, Alan Köyü Camii (1957 Cumhuriyet dönemi) ile ahşap camiler nihayet bulur. Eseri gördüğünüzde, çalışmanın tek kusurunun fotoğraflar olduğunu görecekseniz. Keşke fotoğraf çekiminde de eserin cildine gösterilen özen kadar dikkatli olunsaydı derim. Ancak bu, tarihe düşülen önemli kaydın sıhhatini ve varlık gerekçesini zedelemez.
Borçlar, borçlular ve teşekkür
Türkiye’de bilinen en eski ahşap camilerin yer aldığı eseri edinmek ve bu eserlerin nerede olduğunu öğrenmek önce Samsunluların boynuna borçtur. Sonra da Samsun’a yolunu bir vesile ile düşüren ve tarihin bize bıraktığı izleğin peşini süren dostların üzerine buraları ziyaret bir borçtur. Bize de Valiliğe, İl Özel idaresine emeği geçenlere de teşekkür etmek düşüyor.
Unutmadan söyleyeyim, eseri edinmek isteyenlere de sadece Samsun İl Özel İdaresi’nin kapısını çalmak düşüyor.
dünyabülteni.com