Uluslararası Rekabet Araştırmaları Kurumu‘nun (URAK) ”İllerarası Rekabetçilik Endeksi 2008-2009 Araştırması”na göre, geçen yıl ilk üç sırada yer alan İstanbul, Ankara ve İzmir bu yıl da yerlerini korurken, Trakya, Doğu ve Güneydoğu Anadolu‘daki sınır illeri hem toplam endekste hem de alt endekslerde sıralarını yükselttiler.
Araştırmanın sonuçları, URAK Yönetim Kurulu Başkanı Ali Koç, Urak Genel Koordinatörü Dr. Melih Bulu, araştırmayı yöneten ekibin lideri Prof. Dr. Kerem Alkin ve bu yılki araştırmaya destek veren Deloitte Yönetim Kurulu Üyesi Sait Gözüm tarafından düzenlenen toplantıyla açıklandı.
Araştırmada iller, ”beşeri sermaye ve yaşam kalitesi”, ”markalaşma becerisi ve yenilikçilik”, ”ticaret becerisi ve üretim potansiyeli” ile ”erişilebilirlik” başlıkları altında incelendi. Araştırmada 81 ilin rekabet gücü ortaya çıkarıldı.
URAK tarafından gerçekleştirilen ve 2007-2008 dönemine ait ilk sonuçların geçen yıl açıklandığı endekste, 2008-2009 döneminde İstanbul, Ankara ve İzmir‘den oluşan ilk üçün yeri değişmedi. İstanbul, 100 üzerinden aldığı 84,03 puan ile Türkiye’nin en yüksek rekabet gücüne sahip ili olurken kendi sırasıyla 48,58 puanla Ankara, 42.23 puanla İzmir, 36,24 puanla Kocaeli ve 36,24 puanla Bursa takip etti. En rekabetçi ilk on il içinde Eskişehir, Tekirdağ, Antalya, Adana ve Hatay da yer alırken, rekabet gücü en düşük ilk beş il sırasıyla Gümüşhane, Hakkari, Tunceli, Bayburt ve Ardahan oldu.
Endekste Trakya, Doğu ve Güneydoğu Anadolu’daki sınır illerinin ise hem toplam endekste hem de alt endekslerde sıralarını yükselttikleri görüldü.
Araştırmaya göre, Bursa‘nın genel rekabetçilik endeksinde bir sıra düşerek Kocaeli ile yer değiştirmesinde özellikle krizin etkisi ile açılan şirket sayısında ciddi bir düşüş yaşamasının rolü olurken, Bursa’nın Türkiye’nin en büyük otomobil üretim sanayine sahip olması ve bu sektörün krizden ciddi şekilde etkilenmesi kentteki rekabetçilik seviyesini de etkiledi.
ANKARA, ”EN YAŞANABİLİR İL” OLDU
Araştırmanın ”beşeri sermaye ve yaşam kalitesi” alt endeksi sonuçlarına göre de en yaşanabilir il Ankara olurken, Ankara’yı sırasıyla İstanbul, Eskişehir, İzmir ve Antalya takip etti. Geçen yıla göre endeks puanlarında değişiklikler olmasına rağmen, ilk beş ilin sıralamasında bir değişiklik olmadı.
Söz konusu endekste Isparta, sekizinci sıradan altıncı sıraya çıkarken, yedinci sırada ise geçen sene 12. sırada bulunan Kırıkkale yer aldı.
En düşük rekabetçilik seviyesine sahip ilk beş il ise sırasıyla Hakkari, Şırnak, Ardahan, Gümüşhane ve Bayburt oldu. Geçen yıl Gümüşhane ve Bayburt‘un yerini Muş ve Ağrı almıştı.
MARKALAŞMA BECERİSİ VE YENİLİKÇİLİKTE İSTANBUL TAM PUAN ALDI
Diğer bir alt endeks olan ”markalaşma becerisi ve yenilikçilik” endeksine göre de 2008-2009 döneminde ilk beş sırayı İstanbul, Ankara, Bursa, Konya ve Kayseri alırken, bir önceki yıla göre ilk beş ilde ve sıralamalarında değişiklik olmadı. Sıralamadaki en son beş il sırasıyla Ardahan, Bayburt, Hakkari, Şırnak ve Tunceli oldu.
Araştırmaya göre İstanbul, 100 endeks değeri ile ”markalaşma becerisi ve yenilikçilik” bakımından en rekabetçi il olurken, ikinci olan Ankara‘nın ”sadece 25,53 puan alabilmesinin, İstanbul’un ”markalaşma becerisi ve yenilikçilik endeksi”nde Türkiye’nin diğer illerine oranla açık ara önde olduğunu” gösterdiğine işaret edildi.
Sıralamada 13. sıradaki Sivas’ın endeks puanı 11,27 iken, 14. sıradaki Adana‘nın puanı 2,16 oldu.
Araştırmada, liderliğini ”markalaşma becerisi ve yenilikçilik endeksi”nde 2,16 puan alan Adana’nın oluşturduğu ve 68 ilden oluşan üçüncü grubun, endekste yüksek puanlar alan diğer 13 il ile aralarında oluşan uçurumun, yerel ve merkezi karar vericilerin üzerinde dikkat etmeleri gereken önemli bir sorun olduğunun altı çizildi.
EN REKABETÇİ İL İSTANBUL
”Ticaret becerisi ve üretim potansiyeli” alt endeksi sonuçlarına göre de geçen yıla göre bir değişiklik olmayarak en rekabetçi il İstanbul oldu. İstanbul‘u İzmir, Ankara, Kocaeli ve Bursa izledi.
Geçen yıla göre en az rekabetçi olan son beş il içerisinde Tunceli dışındaki bütün iller değişti. Tunceli‘nin dışında Gümüşhane, Bingöl, Burdur ve Erzincan son sıralarda yer alan diğer dört ili oluşturdu.
Geçen yılın sonuçlarına göre, son beş içerisinde bulunan Bayburt, Kars, Niğde ve Bitlis bu yıl sırasıyla 4, 10, 12 ve 17 basamak birden yükseldi.
Endeksin sonuçlarına göre, 87,62 endeks değeri ile diğer illere oranla açık ara önde olan İstanbul, kullanılan kredi miktarı, tahakkuk eden vergi miktarı, ihracat hacmi ve dış ticaret yapan firma sayısı gibi yüksek ağırlığa sahip değişkenlerde birinci sırada yer aldı.
HAVAALANLARI, ERİŞEBİLİRLİĞİ ARTIRDI
”Erişilebilirlik alt endeksi” sonuçlarına göre ise en yüksek değere sahip il, 87,33 endeks puanı ile İstanbul oldu. İzmir, 78,39 endeks değeri ile ikinci sırada yer aldı. İzmir‘i 75,90 endeks değeri ile Tekirdağ, 68,56 puan ile Kocaeli ve 65,58 endeks puan ile Ankara izledi.
Erişilebilirlik açısından en düşük rekabet seviyesine sahip iller ise sırasıyla Hakkari, Şırnak, Ardahan, Gümüşhane ve Bayburt oldu. Araştırmaya göre son beş il arasında geçen yıla göre sadece Iğdır 76.’lığa yükselirken, Iğdır‘ın yerine son beş il arasına yeni olarak Gümüşhane girdi.
Endekste iller genel olarak yerlerini korurken, en büyük gelişmeyi 20. sıradan 10.’luğa yükselen Zonguldak ile 62. sıradan 30. sıraya yükselen Amasya sağladı. Araştırmada, iki ilin de havaalanlarının sivil kullanımda düzenli olarak kullanılmaya başlamasının bu yükselişlerde önemli etkisi olduğuna dikkat çekildi.
SINIR İLLERİN İHRACAT HACİMLERİ ARTIYOR
Araştırmanın sonuçlarının yorumlayan Melih Bulu, araştırmada geçen yıl 100 üzerinden 36,18 puan alarak toplam rekabetçilik endeksinin en yüksek rekabet gücüne sahip dördüncü ili olan Bursa’nın, bu yıl bir basamak gerileyerek beşinci sıraya gelmesinin nedenini, şehir ekonomisi için iki lokomotif sektör olan otomotiv ve tekstilde Avrupa Birliği (AB) ülkeleri kaynaklı talebin azalması ve bu nedenle Bursa’dan yapılan ihracatın düşmesi olarak gösterdi.
Bulu, bu yılki araştırmanın en çarpıcı sonuçlarından birinin, Trakya, Doğu ve Güneydoğu Anadolu’daki sınır illerinde rekabetçilik açısından pozitif bir hareketliliğin yaşanması olduğunu belirterek, Artvin, Ardahan, Kars, Iğdır, Ağrı, Van, Hakkari, Şırnak, Mardin, Şanlıurfa, Gaziantep, Kilis, Hatay, Edirne ve Kırklareli’nin genel olarak toplam rekabetçilik endeksi ve alt değişkenlere göre oluşturulan endekslerde listenin yukarısına doğru tırmandığını söyledi.
Türkiye’nin sınır illerinin ihracat hacimlerinin de arttığını vurgulayan Bulu, bu artışta yeni açılan şirketlerin etkili olduğunu ifade etti.
İSTANBUL, 3 MİLYON İÇİN YAPILMIŞ
Kerem Alkin de şehirlerin yaşanabilirliklerinin önemine vurgu yaparak, ”Bir futbolcu bile transfer edilirken futbolcuların eşleri gidecekleri şehirlere göre futbolcuları etkiliyor” dedi.
Rekabetçiliğin özünün zihniyet değişikliğinden geçtiğini ifade eden Alkin, şöyle konuştu:
”Şimdi hep konuşuluyor ‘İstanbul, uluslararası finans merkezi olacak mı?’ diye… Kim istiyor peki olmasını? Bizim istememiz yeterli mi? Şu hep gözden kaçıyor; İstanbul’un diğer şehirlerden bu kadar açık ara önde olması, daha fazla nüfus çekeceği anlamına geliyor. Diğer illerin rekabetçiliğini yükseltemezsek, İstanbul 30 milyonun yaşadığı bir şehir olacak. Oysa bu şehir, 3 milyon kişi için yapılmış. 14 milyon değil, 30 milyon hiç değil… Bu zihniyetle İstanbul, Uluslararası Finans Merkezi olamaz. Öyle şık gökdelenler yapmakla finans merkezi olamazsınız.”