Her güzel gibi onun da kaderi çileli. Çilelerinin sebebi ise dillere destan güzelliği.
Çok renkli, parlak tüylü, upuzun yeşil kuyruklu Quetzal, Orta Amerika’da yaşayan, güzelliği ile dillere destan kuş türü.
Şöhretini büyük ölçüde parlak yeşil renkli gövde, kırmızı renkli göğüs ve lacivert, yeşil, sarı renklerin hakim olduğu uzunluğu bir metreyi aşan alaca kuyruğundaki tüylerinden kaynaklanan görünüşüne borçlu. Bölge halkına sorarsanız Amerika kıtasının en güzel hayvanı o.
Efsaneye göre, göğüs tüyleri önceden kırmızı değilmiş ama İspanyol sömürgecilerin katliamları sırasında öldürülen Maya liderinin göğsüne konduktan sonra onun akan kanından dolayı kızarmış.
Onun güzelliği benzeri pek çok efsaneye yansıdığı için kuş, bölge insanları arasında zenginlik, asalet hürriyet ve bereketin simgesi olarak görülüyor.
Adı Guatemala dilinde büyük parlaklık anlamına geliyor, Guatemalalırın bu kuşa duyduğu sevgi, onun adını para birimlerine vermelerinden de belli. Guatemala para biriminin quetzal, olmasının en büyük sebeplerinden biri de şüphesiz Quetzal’in bereketin simgesi olarak görülmesi.
Aztekler ve Mayalar Quetzallerin onu baş üstünde tutmuşlar. Tüm Maya ve Aztek yöneticileri kafalarına Quetzallerin gösterişli tüylerini takmış…
Quetzallerin insanlardan gördüğü ilk zulüm olmuş bu. Ancak Aztekler ve Mayalar, Quetzal kuşlarını tüylerini kopartmak için öldürmemişler. Tuzaklar kurup yakaladıkları quetzalların neredeyse uzunluğu üç metreyi bulan tüylerini koparttıktan sonra üremeleri için yeniden gökyüzüne salarlarmış. Her ne kadar doğada cascavlak gezmek pek onurlu olmasa da daha sonraki yıllarda yaşayacaklarının yanında bu hiç bir şey denebilir…
Çileli kuşlar, Beyazların bölgeye gelmesinden sonra tıpkı Mayalar gibi soykırıma tabi tutulmuşlar. Binlerce Quetzal, yakalanıp içleri doldurularak götürülmüş bu topraklardan. Özellikle 19. yüzyılda sömürgeci Avrupalılar içlerini doldurup ülkelerine götürmek suretiyle neslini kuruma noktasına getirmişler.
Bülbül’ün çektiği dili belası deyimi Orta Amerika’ya uyarlanırsa tam karşılığı "Quetzal’in çektiği güzeliği belası" olur.
Kuş florası çok geniş olan ve dünya üzerindeki kuşların çoğuna yakınını Türkçeleştirmiş dilimizde quetzal’ın Türkçe karşılığı yok. Bunun en büyük nedeni de quetzal’in Türkiye semalarında hiç uçmamış olmasıdır şüphesiz ancak bunda artık yaşayan Quetzal sayısının azlığı da önemli faktör.
Quetzal en çok avakado yemeyi seviyor. Böcek ve kurbağa en fazla tükettiği besin kaynağı. Yuvalarını genellikle kurumuş ağaçlar.
Guatemalıların en büyük tesellisi, Quetzalların artık tek tük de olsa günümüzde hâlâ yaşıyor olması… Guatemala’ya gidip Quetzal görürseniz en talihli turistler arasındasınız demektir.
(Haber 7)